Czyżewski Józef (1857–1935), działacz społeczny i narodowy, ur. się 25 XII w Widlicach, pow. gniewskim, na Pomorzu. Pochodził z rodziny włościańskiej. Kształcił się w progimnazjum w Pelplinie, później wyuczył się agronomii i służył po różnych majątkach jako urzędnik gospodarczy. Uprzykrzywszy sobie życie zależne, przeszedł kurs koszykarstwa i założył w Gdańsku wielkie warsztaty koszykarskie. Po kilku latach zwinął to przedsiębiorstwo i otworzył niewielką drukarnię i hurtownię papieru oraz wyrobów papierowych.
Równocześnie z pracą zawodową rozwinął niezwykle ruchliwą działalność społeczną i narodową, obejmującą nie tylko Gdańsk, ale całe wschodnie i zachodnie Pomorze, a nawet częściowo Warmię i Mazury. Szukając zbytu na swoje wytwory, zaglądał do każdej mieściny i wioski polskiej, zagrzewając w prywatnych rozmowach i na zebraniach i wiecach do pracy narodowej, i wytrwania w wierze katolickiej. W tym celu albo zakładał sam albo współdziałał w zakładaniu towarzystw ludowych, śpiewaczych, sokolich i oświatowych. Niejednokrotnie skazywano go za nielegalne zebrania i wiece na wysokie grzywny. Najgorliwszą jednak opieką otoczył społeczeństwo polskie w Gdańsku oraz lud pomorski, kaszubski, za co zwano go »ojcem Kaszubów«, chociaż sam Kaszubą nie był. W r. 1884 założył w Gdańsku istniejące do dziś dnia towarzystwo ludowe »Jedność« i współdziałał w założeniu wszystkich niemal towarzystw ludowych w okolicy Gdańska. Był jednym z założycieli »Gazety Gdańskiej« (1891), a później »Kuriera Gdańskiego«. Wziął też udział w zorganizowaniu Polskiego Zjednoczenia Zawodowego w Gdańsku (1906). Gdy w r. 1905 w Poznaniu powstała polska »Straż«, kryjąca pod płaszczem jawnego towarzystwa oświatowego tajny rząd narodowy, oddano w ręce Cz-go jako starosty całą obronę polskości na Kaszubach i Pomorzu zachodnim. W tej akcji podlegało mu 70 komisarzy, a powierzone sobie zadanie spełniał z zapałem i narażeniem wolności osobistej i mienia. W jego mieszkaniu odbywały się tajne kursy języka polskiego, historii i literatury polskiej, prowadzone przez córki Cz-go. Mimo wykrycia tej tajnej szkoły polskiej i mimo dotkliwej grzywny naukę prowadzono dalej w innym lokalu. W r. 1912 założył Cz. wraz z innymi patriotami pomorskimi i gdańskimi Towarzystwo Odrodzenia Polski, towarzystwo niepodległościowe, mające na celu zorganizowanie w razie sprzyjających okoliczności polskiego ruchu zbrojnego. Niemcy nienawidzili gorącego Polaka, toteż z końcem wojny światowej, kiedy ważyły się losy Gdańska, włamali się do drukarni Cz-go i rozbili urządzenia drukarskie.
Cz., czynny w pracy narodowej mimo podeszłego wieku, organizował obchody i zebrania, a w wielkich pochodach manifestacyjnych występował chętnie w roli patriarchy społeczeństwa polskiego w Gdańsku.
Odznaczony był krzyżem oficerskim orderu Polonia restituía, zaś w r. 1935 otrzymał order papieski pro Ecclesia et pontífice jako gorliwy wyznawca i obrońca wiary katolickiej. Umarł 21 X 1935, pozostawiając liczne potomstwo.
»Straż Gdańska« z 1 XI 1935 (nekrolog); Kwiatkowski J., Polski Gdańsk w czasie przełomowym (pamiętniki) cz. I i II, Gdynia-Orłowo 1935 i 1937.
Władysław Pniewski