Pollak Józef, pseud. Konrad Radost (1882–1947), literat, nauczyciel. Ur. 18 II w Krakowie, był synem Hermana, konduktora kolejowego, i jego pierwszej żony Beaty z Czerskich, bratem przyrodnim Michała (zob.), stryjecznym bratem Romana (zob.). W r. 1901 ukończył Gimnazjum Św. Jacka, w l. 1901–5 studiował germanistykę na UJ, letnie półrocze 1904 spędził na studiach w Berlinie. Pracę rozpoczął jako zastępca profesora w III Gimnazjum w Krakowie, 19 IV 1908 złożył egzamin na nauczyciela gimnazjum w zakresie języków: niemieckiego, łacińskiego i greckiego. W l. 1908–18 uczył w I Gimnazjum w Tarnowie, a w r. 1911 uzyskał na UJ stopień doktora filozofii za rozprawę o dramacie G. E. Lessinga „Nathan der Weise”. W r. 1909 ogłosił pracę pt. Słowackiego „W Szwajcarii” a powieści szwajcarskie „Lizli” i „Mili” wydrukowaną w „Sprawozdaniach Dyrekcji CK. Gimnazjum I w Tarnowie na r. szk. 1908/9” (odb. 1909); w r. 1914 wydał w Krakowie broszurę Postulaty szkoły średniej, w której przedstawił projekt wszechstronnej reformy nauczania gimnazjalnego. W Tarnowie był członkiem Zarządu Koła Tow. Szkoły Ludowej (TSL), w l. 1908–11 kierował działalnością biblioteki TSL im. J. Słowackiego w tym mieście. W l. 1919–30 był nauczycielem w Gimnazjum im. S. Staszica w Warszawie. Swój pierwszy dramat Na święty bój opublikował pod pseud. Konrad Radost w r. 1913 w Krakowie. Kolejne dramaty historyczne P-a to Tadeusz Rejtan (wyd. Kr. 1917), Król Jan Sobieski (wyst. w Poznaniu w r. 1930), Książę Józef (wyd. W. 1933, wyst. w Wilnie 1933 i w W. 1934). Napisał nadto 2 pięcioaktowe tragedie: Tancerz Jej Królewskiej Mości (z czasów Kazimierza Wielkiego) i Zmierzch Tytana (o Napoleonie I), których nie wydał drukiem. Pisał także wiersze, drukowane po czasopismach (np. w „Bartoszu”, „Gońcu Krak.”, „Pogoni”). P. uprawiał jednak przede wszystkim beletrystykę, zaczynał od krótszych utworów, drukując nowele Opowiadanie wiarusa (Kr. 1916) i zbiór Konkury (Kr. 1917), później pisał głównie współczesne powieści obyczajowe nie pozbawione wątków społecznych; powieściom tym krytyka odmawiała na ogół większej wartości artystycznej. Opublikował: Wielkie dusze („Nowa Reforma” 1919), Figle Amora (W. 1922), Sen o miłości (W. 1922), Nad topielą (W. 1923), Ślepcy (W. 1926), W czas burzy (W. 1927), Zbłąkany pielgrzym (W. 1929), Via Crucis (W. 1932), Pochód ku słońcu (W. 1934 i cz. 2 pt. Serce człowieka, W. 1936), Paweł Chyć (W. 1938). W l. 1920–39 P. był lektorem języka niemieckiego w Wyższej Szkole Handlowej, przemianowanej następnie na Szkołę Główną Handlową. Ogłosił w tym czasie poradnik dla nauczycieli Pięć próbnych lekcji języka niemieckiego w średniej szkole handlowej (W. 1938); drukował także artykuły z zakresu pedagogiki, m. in. w „Kurierze Warszawskim” i „Rzeczypospolitej”. W okresie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu, po powstaniu warszawskim schronił się w Zakopanem, gdzie był zarejestrowany jako nauczyciel w Ośrodku Tajnego Nauczania. Po zakończeniu wojny podjął pracę w łódzkiej filii Szkoły Głównej Handlowej. Zmarł w Łodzi 13 III 1947.
P. był żonaty z Zofią z domu Mally, nie pozostawił dzieci.
Bibliogr. dramatu pol.; Ilustr. Enc. Trzaski; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Zagórowski, Spis nauczycieli; – Jaśkiewicz B., Z dziejów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. J. Słowackiego w Tarnowie 1908–1968, Tarnów 1970 s. 67 (fot.); Pamiętnik dwudziestolecia Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie 1906–1926, W. 1927 s. 75; Szkoła Realna, Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Warszawie w l. 1906–1951. Historia i wspomnienia, W. 1959 s. 28; – Kalendarzyk Profesorski Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych na r. 1918, Lw. [1918]; Księga adresowa m. Krakowa, Kr. 1905 i n.; Szematyzmy Król. Galicji; Tarnowskie Koło TSL. Sprawozdanie za r. 1911, Tarnów 1912; Tarnowskie Koło TSL. Sprawozdanie Zarządu za r. 1912, Tarnów 1913; – Kalendarz J. Czecha na r. 1905; – Arch. UJ: S II 515, 521, WF II 478; Arch. Zespołu Badawczego Dziejów Oświaty PAN, Oddział w Kr.: Karta biogr. bez sygn.; IBL PAN: Kartoteka bibliogr.; – Listy Z. Mally-Pollakowej w posiadaniu Bronisława Jaśkiewicza w Tarnowie.
Ryszard Terlecki