Kruzer Karol (1814–1889), pisarz, filantrop. Ur. 1814 w Karpowcach w pow. płoskirowskim na Podolu. Syn Prymusa, ziemianina, i Zofii z Raciborskich, ostatni z rodu pochodzenia niderlandzkiego. K. uczył się w Liceum Krzemienieckim, następnie osiadł na wsi, gospodarując w rodzinnym majątku Karpowce i gromadząc dzieła sztuki oraz bogaty księgozbiór. Zajmował się również poezją i wydał własnym nakładem w pięciu tomach Przekłady i rymy własne (W. 1876), gdzie ogłosił tłumaczenia G. Byrona, W. Scotta i swoje wiersze. W r. 1886 złożył 46 000 rubli na budowę teatru krakowskiego, żądając utrzymania swego nazwiska w tajemnicy. Suma ta została złożona w papierach wartościowych w Banku Krajowym we Lwowie, na rzecz gminy m. Krakowa. Zmarł bezżennie w lipcu w 1889 r. w Karpowcach. W testamencie zapisał pieniądze uzyskane ze sprzedaży dzieł sztuki na Teatr Krakowski. W sumie kwota ofiarowana przez K-a doszła do 100 000 zł. i wynosiła prawie siódmą część funduszu zużytego na budowę teatru. Ofiarodawcę uczczono umieszczeniem w teatrze jego popiersia dłuta M. Zawieyskiego i tablicą marmurową mówiącą o jego ofiarności.

Janowski, Słownik bio-bibliogr. Uniw. Wil., s. 229; Boniecki; Brayer A., Sześćdziesiąt lat Teatru Miejskiego w Krakowie, „Pam. Teatr.” 1953 z. 4 s. 57; Krauze F., Podole, „Bibl. Warsz.” 1876 t. 1–2; Marczyński W., Statystyczno-topograficzny i historyczny opis guberni podolskiej, Wil. 1820; Rolle M., Ateny wołyńskie, Lw. 1923; – Modrzejewska H., Korespondencja, W. 1965 II 81, 82; – „Czas” 1893 nr 242; „Dzien. Rozporządzeń m. Kr.” 1886 nr 19, 1891 nr 3; „Kłosy” 1889 t. 2 s. 175; „Kraj Pet.”1889 nr 33; „Świat” 1893 s. 565 (portret); – Materiały w Red. PSB dostarczone przez K. Rollego.

Irena Homola