INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Witalis Szarski      Kazimierz Szarski, wizerunek na podstawie fitografii.
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szarski Kazimierz Witalis (1904–1960), zoolog, ornitolog, profesor Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.

Ur. 9 I w Wiedniu, był wnukiem Stanisława Samuela (zob.), synem Marcina (zob.) i Olgi Emilii z Budwińskich (1875–1955), bratankiem Henryka (zob.). Miał brata Andrzeja (informacje o nim w życiorysie ojca, Marcina).

S. uczył się w szkołach w Wiedniu i Krakowie, a potem w III Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego we Lwowie, gdzie w r. 1923 zdał maturę. Od t.r. studiował na Wydz. Rolniczo-Lasowym Politechn. Lwow., następnie od r. 1924 na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym UJK. Już podczas studiów został w r. 1928 zatrudniony na UJK jako demonstrator w Zakł. Anatomii Porównawczej II Katedry Zoologii i Anatomii Porównawczej u Kazimierza Kwietniewskiego. Po ukończeniu studiów w r. 1929 objął tam w r.n. stanowisko młodszego asystenta. Pod kierunkiem Kwietniewskiego doktoryzował się w r. 1932 z filozofii w zakresie zoologii na podstawie rozprawy Przyczynek do badań nad rozwojem i budową gruczołów dodatkowych (Gll. accessoriae) dróg moczopłciowych myszy białej („Arch. Tow. Nauk. we Lw.”, Dz. III, T. 6: 1935). W r. 1935 został starszym asystentem. Zainteresowanie morfologią kontynuował w pracach: Oko szczątkowe u kiełża studziennego (Niphargus puteanus Koch.) („Kosmos” T. 60: 1935) i Über die Abtrennung der Ureteren von den Urnierengängen bei der Maus („Anatomischer Anzeiger” Bd. 84: 1937). Habilitował się w r. 1939 na podstawie pracy O rozwoju pochwy u myszy białej („Zoologica Poloniae” Vol. 2: 1938) i uzyskał veniam legendi w zakresie zoologii i anatomii porównawczej. Był członkiem Polskiego Tow. Anatomiczno-Zoologicznego (od r. 1937 Polskie Tow. Zoologiczne) i Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika.

Podczas sowieckiej okupacji Lwowa kontynuował S. pracę na uniwersytecie, przemianowanym na Uniwersytet im. Iwana Franki, jako docent, a od marca 1941 jako laborant. Po wkroczeniu do miasta 30 VI t.r. wojsk niemieckich i zamknięciu uniwersytetu pracował w kierowanym przez Rudolfa Weigla Institut für Fleckfieber und Virusforschung. W r. 1942 przeniósł się do Warszawy, gdzie znalazł pracę laboranta w Fabryce Środków Spożywczych «IF», a później asystenta w tamtejszym Zakł. Badawczym Naukowo-Rolniczym Państw. Inst. Gospodarstwa Wiejskiego (przemianowanym na Landwirtschaftliche Forschungsanstalt des Generalgouvernements) w Puławach. Równocześnie, do końca okupacji niemieckiej, brał udział w tajnym nauczaniu na poziomie szkoły średniej. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. był przetrzymywany przez Niemców w Forcie Mokotowskim, przebywał następnie w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd dostał się do Skierniewic.

Od kwietnia 1945 mieszkał S. w Krakowie; tu jako docent Zakł. Anatomii Porównawczej prowadził przez kilka miesięcy wykłady dla studentów Wydz. Nauk Przyrodniczych UJ. Dn. 1 I 1946 przeniósł się na Uniwersytet i Politechnikę we Wrocławiu i objął kierownictwo Zakł. Anatomii Porównawczej w Inst. Zoologicznym, kierowanym przez Kazimierza Sembrata; zorganizował Zakład i uczestniczył w tworzeniu Instytutu. Mianowany jesienią t.r. profesorem nadzwycz., wykładał anatomię porównawczą kręgowców oraz ich zoologię systematyczną. Po rozdziale uczelni w r. 1951 i powstaniu Uniw. Wrocł., Zakład S-ego został przekształcony w r. 1952 w Katedrę Anatomii Porównawczej, a on sam pełnił funkcję prodziekana (1–28 II 1954) i dziekana (1 III – 30 IX 1954) Wydz. Nauk Przyrodniczych. Był następnie prorektorem ds. nauki (1 X 1954 – 31 X 1957) oraz rektorem (1 XI 1957 – 31 VIII 1959) uczelni. W działalności naukowej kontynuował swe przedwojenne badania morfologiczne i porównawczo-anatomiczne, jednak z powodu braku pracowni z odpowiednią aparaturą mógł to czynić jedynie w ograniczonym zakresie. W rezultacie skoncentrował się na faunistyce, a zwłaszcza na ornitologii. Prowadził obserwacje ornitologiczne w pradolinie Baryczy (pow. milicki) oraz badania nad ptakami Wrocławia; ich wyniki opublikował w pracach: Obserwacje ornitologiczne w powiecie milickim („Czas. Geogr.” T. 20: 1949), Obserwacje ornitologiczne w pradolinie Baryczy w latach 1946–1949 („Ochrona Przyr.” R. 19: 1950), O gnieżdżeniu się remiza (Remiz pendulinus L.) pod Wrocławiem („Acta Ornithologica” T. 4: 1951 nr 3) i Ptaki Wrocławia w latach 1946–1952 (tamże T. 5: 1955 nr 1). Tłumaczył prace biologiczne, m.in. z języka rosyjskiego przełożył podręcznik N. Bobryńskiego i B. Matwiejewa „Zoologia. Tom II – strunowce” (W. 1952), a z języka angielskiego prace Ch. Darwina „Podróż na statku Beagle” (W. 1951, W. 1959, Kr. 2008) i A. R. Wallace’a „O dążności odmian do nieograniczonego odbiegania od typu pierwotnego” („Teoria ewolucji w wypisach”, W. 1959). Opracował pośmiertne wydania prac antropologicznych Edwarda Lotha, m.in. „Cechy antropologiczne w budowie człowieka” („Przegl. Antropol.” T. 22: 1956), „Cechy eugeniczne w rozwoju człowieka” (tamże T. 23: 1957) i „Ślady rozwoju osobniczego w budowie człowieka” (tamże T. 23: 1957). Był współredaktorem „Dzieł wybranych” (W. 1959) Darwina.

S. angażował się w ochronę przyrody na Dolnym Śląsku, m.in. zainicjował utworzenie leśno-stawowego obszaru ochronnego i ptasiego rezerwatu w pradolinie Baryczy (od r. 1996 Park Krajobrazowy Dolina Baryczy). Przy jego udziale powstał w r. 1959 Karkonoski Park Narodowy; był pierwszym przewodniczącym jego Rady Naukowej i wspólnie z Sembratem i Janem Noskiewiczem opublikował pracę Osobliwości faunistyczne Parku Narodowego w Karkonoszach („Ochrona Przyr.” R. 31: 1961). Pełnił funkcje przewodniczącego Wrocławskiego Komitetu Ochrony Przyrody oraz wiceprzewodniczącego Rady Naukowej Wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego. W Polskim Tow. Zoologicznym działał w Sekcji Ogrodów Zoologicznych i Sekcji Ornitologicznej. Należał też do Polskiego Tow. Antropologicznego i Wrocławskiego Tow. Naukowego. Prowadził dział „Ornitologia” na łamach „Przeglądu Zoologicznego”, a w r. 1959 objął redakcję „Zoologica Poloniae”. Był twórcą wrocławskiej szkoły ornitologicznej i współpracował z wieloma placówkami w kraju i za granicą, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii. Wypromował trzech doktorów i był opiekunem jednej habilitacji; jego uczniami byli późniejsi profesorowie: Andrzej Dyrcz, Janina Orska, Anna Romankow i Józef Witkowski. W r. 1959 Rada Wydz. Nauk Przyrodniczych złożyła w Min. Szkolnictwa Wyższego wniosek (poparty jednogłośną uchwałą Senatu) o przyznanie S-emu tytułu profesora zwycz.; wniosku nie zdążono już zatwierdzić. S. zmarł 18 I 1960 we Wrocławiu na nieuleczalną chorobę krwi, został pochowany w Krakowie w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim (kw. 12). Był odznaczony m.in. Medalem X-lecia Polski Ludowej (1955), Złotym Krzyżem Zasługi (1956) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959).

W małżeństwie zawartym 4 V 1940 we Lwowie z Joanną Landau-Lange (1907–1990) miał S. córkę Olgę Beatę (ur. 1947), magistra geografii, pracownika naukowego Akad. Rolniczej we Wrocławiu.

Dla uczczenia pamięci S-ego odbyło się 9 XII 1960 w Inst. Zoologicznym Uniw. Wrocł. uroczyste posiedzenie naukowe, na którym jego działalność omówili Sembrat, Dyrcz i Bronisław Ferens. Imieniem S-ego nazwano ulicę we Wrocławiu w dzielnicy Fabryczna.

 

Krawczuk A. i in., Cmentarz Rakowicki w Krakowie, W. 1988; Lenczewski T., Genealogia rodów utytułowanych w Polsce, W. 1995–6 I; Słown. biologów; Uczeni wrocławscy (1945–1979), Red. J. Trzynadlowski, Wr. 1980 I 129–32; – Adamczewski J., Krakowskie rody, Kr. 1994; Draus J., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni, Kr. 2007; Feliksiak S., Ornitologowie polscy na tle słownika biograficznego ornitologów środkowoeuropejskich, „Przegl. Zool.” T. 12: 1968 z. 3 s. 267–8; Rutkiewicz I., Archipelag nauki, Wr. 1966 s. 221; Uniwersytet Wrocławski i jego rektorzy 1945–1999, „Przegl. Uniwersytecki” R. 7: 2001 nr 9 s. 18–19; Uniwersytet Wrocławski w latach 1945–1970. Księga jubileuszowa, Red. W. Floryan, Wr. 1970 s. 191, 193, 203, 205, 211, 213, 217, 219, 238; Wkład osiągnięć polskiej nauki i techniki do dziedzictwa światowego, Red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Kr.–W. 2009; Wrocławskie środowisko akademickie. Twórcy i ich uczniowie 1945–2005, Wr. 2007; Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, W. 1983; Życiorysy uniwersyteckie Wrocławia, Red. L. Smołka, „Śląski Kwart. Hist. Sobótka” R. 40: 1985 nr 3 s. 409–11; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1962 nr 3, S. Prace Zool. 1, s. 3–4 (J. Orska, fot.), „Chrońmy przyr. ojczystą” 1960 z. 3 s. 46–7 (B. Ferens), „Kosmos” R. 9: 1960, S. A, Biologia z. 3 s. 263–5 (K. Sembrat, fot.), „Nature” 1960 nr 4726 s. 679 (A. D. Peacock), „Przegl. Zool.” T. 4: 1960 z. 2 s. 85–90 (K. Sembrat, częściowa bibliogr., fot.), „Słowo Pol.” 1990 nr 223 (dot. żony), „Spraw. Wrocł. Tow. Nauk.” T. 15: 1960, S. B, s. 3–4, „Wiad. Parazytologiczne” R. 6: 1960 nr 1 s. 81, „Zoologica Poloniae” R. 1959–1960 [1961] Vol. 10 z. 2 s. 87–8 (K. Sembrat, fot.); – Arch. PAN: Zespół Minerwa, sygn. I–8 (R–Ż); – Mater. Red. PSB: Wydruk genealogii rodziny Szarskich z Internetu (www.genealogia.okiem.pl/szarski.htm).

Stanisław Tadeusz Sroka

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Marcin Szarski

1868-04-10 - 1941-12-16 działacz gospodarczy
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tadeusz Konwicki

1926-06-22 - 2015-08-07
reżyser filmowy
 

Władysław Lubomirski

1866-01-01 - 1934-10-29
kompozytor
 

Zbigniew Kuźmiński

1921-11-04 - 2005-03-12
reżyser filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Łukasz Siemiątkowski

1876-10-05 - luty 1944
tkacz
 

Roman Pasikowski

1898-01-17 - 1944-08-13
działacz komunistyczny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.