Sokal Klemens Maria Joachim (1887–1974), lekarz, higienista szkolny. Ur. 19 III we Lwowie, był synem Jakuba, urzędnika towarzystwa ubezpieczeniowego, i Adeli ze Sprechów.

Po ukończeniu szkoły średniej i zdaniu matury we Lwowie w r. 1905, S. rozpoczął t.r. studia medyczne na tamtejszym uniwersytecie, kontynuował je w n.r. w Monachium i ukończył na uniw. w Wiedniu, uzyskując 31 III 1911 stopień doktora wszech nauk lekarskich. Po studiach, do 31 VIII t.r., był wolontariuszem w wiedeńskim szpitalu powszechnym, następnie od 1 I 1912 do 31 VII 1914 sekundariuszem w Szpitalu Powszechnym we Lwowie. W czasie pierwszej wojny światowej służył od sierpnia 1914 w armii austro-węgierskiej. Od 31 X 1918 pełnił ochotniczo służbę lekarską w WP.

Po demobilizacji w czerwcu 1922 w stopniu kapitana, S. zamieszkał w Lublinie i otworzył praktykę lekarską. Równocześnie od r. 1923 objeżdżał powiaty woj. lubelskiego, propagując higienę szkolną w szkołach powszechnych oraz kształcąc nauczycieli w zakresie medycyny społecznej i higieny szkolnej. W okresie od 1 IX 1925 do 31 VIII 1929 był też lekarzem Gimnazjum Prywatnego oraz Seminarium Nauczycielskiego Męskiego i Żeńskiego w Lublinie. Opublikował wówczas pracę Karta indywidualna dziecka w szkołach powszechnych powiatu lubelskiego i miasta Lublina. Wskazówki metodyczne (L. 1927). Po przeniesieniu w r. 1930 do Warszawy poświęcił się wyłącznie sprawom higieny szkolnej i pracował od 1 IX 1930 do 31 VIII 1939 jako lekarz szkolny Szkoły Technicznej (kolejowej), Państwowego Inst. Głuchoniemych i Ociemniałych, Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV oraz Wyższego Kursu Nauczycielskiego, a także jako referent higieny szkolnej w Min. WRiOP. Opracował w tym okresie rozdział Higiena pracy w warsztatach szkół zawodowych do podręcznika „Higiena szkolna” (W. 1933) opublikowanego pod redakcją Stanisława Kopczyńskiego.

W sierpniu 1939 S. został powołany do wojska jako lekarz i odbył kampanię wrześniową (1–25 IX). Podczas okupacji niemieckiej pracował w Warszawie jako administrator Wytwórni Siatek Drucianych przy ul. Leszno 89. Zorganizował tu archiwum prasy konspiracyjnej i tajną produkcję broni dla Armii Krajowej (AK). Ponadto współorganizował druk organu AK „Biuletyn Informacyjny” w drukarni Inst. Głuchoniemych i Ociemniałych. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. był referentem sanitarnym Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) Śródmieście Południe i organizował opiekę dla chorych i niedołężnych. Po upadku powstania wyprowadził z Warszawy 900 chorych do utworzonego przez siebie szpitala ewakuacyjnego RGO w Bukownie.

Po wojnie S. został skierowany przez Rząd Tymczasowy RP do Sośnicy pod Gliwicami i od 1 IX 1945 był tam kierownikiem Ośrodka Zdrowia i lekarzem Ubezpieczalni Społecznej. Dn. 1 IV 1949 powrócił do Warszawy, gdzie otrzymał pracę w Wydz. Higieny Szkolnej Min. Oświaty i tam 1 IX t.r. objął kierownictwo Centralnej Międzyszkolnej Poradni Lekarskiej Min. Oświaty (od r. 1955 Międzyszkolnej Przychodni Lekarskiej w gestii Min. Zdrowia) przy ul. Hożej 88. Placówka ta, zorganizowana wg jego koncepcji, stała się prototypem dla odpowiednich przychodni w Krakowie, Gdańsku i Katowicach, następnie w innych województwach. O swoim modelu opieki zdrowotnej nad młodzieżą szkolną pisał m.in. w artykule Próba nowego układu higieny szkolnej („Pediatria Pol.” 1958 nr 12), który stał się podstawą instrukcji Min. Zdrowia nr 6/59 z 19 II 1959, określającej wzorowy statut wojewódzkich przychodni higieny szkolnej z działami konsultacyjnymi. W r. 1959 S. został pozbawiony kierownictwa placówki, przemianowanej w tym czasie na Woj. Przychodnię Higieny Szkolnej i pełnił do przejścia na emeryturę z dn. 1 II 1961 jedynie funkcję kierownika jej działu patofizjologii wieku przedszkolnego i szkolnego. W l. 1949–51 był ponadto wizytatorem higieny w Dyrekcji Okręgowej Szkolnictwa Zawodowego, a w l. 1950–7 także adiunktem w kierowanym przez Marcina Kacprzaka Zakładzie Higieny Szkolnej Akad. Med. w Warszawie.

S. posiadał specjalizację II st. z higieny szkolnej, był uznanym w kraju i za granicą praktykiem i teoretykiem w tej dziedzinie. Był autorem licznych publikacji, m.in. rozdziału Higiena pracy w warsztatach szkół zawodowych w podręczniku „Higiena szkolna” (W. 1958) i Projektu perspektywicznego planu higieny szkolnej („Wych. Fizyczne i Higiena Szkolna” 1973 nr 3). Redagował prace zbiorowe, m.in. „Charakterystyki zawodów. Materiały do poradnictwa zawodowego” (W. 1960) i „Metodykę ćwiczeń śródlekcyjnych w warsztatach szkolnych” (W. 1961). Był członkiem m.in.: Polskiego Tow. Higienicznego, Polskiego Tow. Pediatrycznego i Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia. Zmarł 21 X 1974 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Bródnowskim. Odznaczony był m.in. Złotym Krzyżem Zasługi.

S. był dwukrotnie żonaty; po raz pierwszy z Marią z Pulikowskich, germanistką, nauczycielką szkół średnich, po raz drugi (w r. 1942) z Wacławą Majkowską z Ostaszewskich (ur. 1903). Z pierwszego małżeństwa miał córki: Aleksandrę (zob.) oraz Stefanię, która w latach drugiej wojny światowej więziona była na Pawiaku i w obozie koncentracyjnym Auschwitz; drugie było prawdopodobnie bezdzietne.

W stulecie urodzin pamięć S-a uczczono tablicą pamiątkową na ścianie przychodni lekarskiej przy ul. Hożej 88 w Warszawie.

Rocznik lekarski RP na r. 1938, W.; toż na r. 1948, W.; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 322; Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1924/5 s. 319; Woźniewski Z., Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957; – Hanecki M. i in., Służba zdrowia w Polsce. Przegląd ważniejszych prac o organizacji i pokrewnych działach służby zdrowia XIX i XX w., W. 1956; Woynarowska B., Dr Klemens Sokal. Życie, działalność i koncepcja higieny szkolnej, „Wych. Fizyczne i Higiena Szkolna” 1975 nr 2 s. 18–20 (bibliogr., fot.); – Jaczewski A., Wspomnienie ucznia, „Wych. Fizyczne i Higiena Szkolna” 1975 nr 2 s. 21–2; – „Pediatria Pol.” 1975 nr 5 s. 683–4 (wspomnienie pośmiertne L. Kasprzyka, fot.); – Nekrologi: „Tyg. Powsz.” 1975 nr 2, „Życie Warszawy” 1974 nr 253, 256, 258; – Arch. Akad. Med. w W.: Akta S-ego nr 1429 (fot.); Arch. Woj. Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w W.: Akta S-ego nr 11; Gł. B. Lek.: Zbiory specjalne.

Jan W. Chojna