Orzelski Łukasz h. Drya (zm. 1659), pisarz ziemski kaliski, poseł kaliski na 23 sejmy. Był synem Mikołaja i Anny z Sulisławskich. Brał udział w r. 1617 w wyprawie królewicza Władysława na Moskwę. Swoją karierę trybuna szlacheckiego rozpoczął w r. 1623; wraz z Adamem Grodzieckim posłował od sejmiku średzkiego do króla z oświadczeniem gotowości wydania 40 000 zł z wielkopolskich retent poborowych wprost do rąk rotmistrzów stacjonującego na Rusi wojska, a nie przez podskarbiego, na którego polecono im skarżyć się, że nęka poborców wielkopolskich pozwami sądowymi. Posłowie, przyjęci przez króla w Warszawie 4 IX, usłyszeli stanowcze żądanie, aby pieniądze wpłacono podskarbiemu, zaś rozpatrzenie skarg na niego król odłożył «do dalszego czasu». Po raz pierwszy O. posłował na sejm nadzwycz. 1624 r. Sejmik średzki, obradujący w grudniu 1626, wyznaczył O-ego do powołanej uchwałą sejmu toruńskiego Komisji Warszawskiej, która miała zająć się wynalezieniem skuteczniejszych sposobów obrony niż pobory. Był on potem posłem na pierwszy sejm 1629 r. i znów na sejm w r. 1631, z którego deputowano go na Trybunał Skarbowy w Radomiu i wyznaczono do komisji dla granic ze Śląskiem i Brandenburgią. Posłował na sejm nadzwycz. 1632 r. i wkrótce potem w maju w Poznaniu uczestniczył w zjeździe zwołanym na wieść o zgonie króla. Marszałkował sejmikowi przedkonwokacyjnemu w Środzie 3 VI t. r., gdzie powzięto uchwały dotyczące obrony i «rządu domowego» województw poznańskiego i kaliskiego. Był następnie posłem na sejm konwokacyjny. Posłował i na sejm elekcyjny jesienią t. r. i, kiedy dyskusja nad prawem biskupów i kapituł do swobodnego nabywania dóbr ziemskich przerodziła się w długo trwający spór z biskupami, kilka razy zabierał głos. Zgodnie z intencjami ogółu szlachty zwalczał pogląd, iż bez zgody papieża sprawy tej załatwić nie można. Nie godził się na jej odłożenie i przejście do omawiania paktów konwentów. Przy aplauzie całej izby żądał, aby przysięga, jaką miał składać kardynał Jan Albert, przeniesiony z biskupstwa warmińskiego i mający zasiąść w senacie jako biskup krakowski, odpowiadała jak najściślej dyplomowi nadania mu tej godności przez zmarłego króla. Podczas omawiania paktów konwentów domagał się umieszczenia w nich zakazu zaciągania obcych posiłków bez zgody Rzpltej. Prosił, by znieść poradlne i podymne, bowiem «pachną niewolą». Padła uwaga, że wtrąca się do wszystkiego, aby tylko siać niezgodę, lecz wziął go w obronę Adam Kazanowski oświadczając, iż się «na polu wolności popisuje».
Jako poseł na sejm koronacyjny 1633 r. wszedł O. do dwóch komisji: dla granic ze Śląskiem, Marchią i Pomorzem oraz oznaczającej ceny towarów. Na sejmie nadzwycz. 1634 r. mianowany został jednym z komisarzy mających towarzyszyć królowi w zamierzonej wyprawie na Podole dla obrony przed Turkami. Posłował na sejm zwycz. 1635 r., a kiedy na sejmiku relacyjnym w Środzie dziewięciu posłów z tego sejmu zaprotestowało przeciw uchwale dotyczącej poparcia wojny ze Szwecją przez uchwalenie na ten cel czopowego, O. oświadczył, iż do protestu przyłączy się, jeśli wszystkich dwunastu posłów to podpisze. Posłował i na sejm nadzwycz. obradujący u chyłku t. r. Dn. 26 XI 1636 został mianowany cześnikiem kaliskim. Marszałkował sejmikowi przedsejmowemu 9 XII t. r. i został obrany na jednego z posłów na sejm obradujący w początkach 1637 r., ale wraz z innymi posłami obu województw wielkopolskich obrady sejmowe zbojkotował. Posłował na sejm 1638 r. i wszedł z niego (jak już tyle razy) do komisji dla granic Wielkopolski ze Śląskiem, Marchią i Pomorzem. T. r. (22 V) został pisarzem ziemskim kaliskim. Był posłem na sejmy w l. 1639, 1641 (znów delegowany do komisji dla granic Wielkopolski), 1642 i 1645. Sejmik średzki przedsejmowy w r. 1646 obrał go na jednego z komisarzy do dysponowania zaciągami na wypadek zagrożenia Wielkopolski i na posła na sejm obradujący u schyłku t. r.
O. posłował na sejm nadzwycz. 1647 r., potem na elekcyjny 1648 r., na którym, kiedy była mowa o ucieczce regimentarzy spod Piławiec, usiłował usprawiedliwiać Mikołaja Ostroroga, podczaszego kor. tym, iż był tam jedynie «do rady», co spotkało się z ostrą repliką posła czernihowskiego Gabriela Hulewicza. Był marszałkiem sejmiku przedsejmowego 1649 r., kiedy to uchwalono poczwórne podymne. Z sejmu 1649 został wyznaczony, jak zwykle, do komisji dla granic ze Śląskiem, a nadto do komisji dla spraw mennicy. Sejmik średzki w styczniu 1650 obrał go na jednego z komisarzy przy szafarzach. Posłował też na sejm obradujący w ciągu listopada i grudnia t. r. Uczestniczył 23 V 1651 w zjeździe pow. kaliskiego na pospolite ruszenie. Obrany na posła na pierwszy z sejmów 1652 r., może w ogóle nie stawił się, a może przybył zbyt późno, by odegrać jakąś rolę. Za to na drugim sejmie t. r., obradującym w ciągu lipca i sierpnia, choć się spóźnił, był bardzo czynny. Występował w roli gorliwego obrońcy dawnych praw i przeciwnika jakichkolwiek reform w sposobie sejmowania. Kiedy dwór chciał skrócić obrady, przyspieszając zejście się posłów z senatorami i wspólne słuchanie rachunków oraz mianowanie deputatów, on w kilku przemówieniach oparł się temu kategorycznie i dopiero po wielogodzinnej jałowej dyskusji uległ perswazjom, m. in. kanclerza Jerzego Ossolińskiego. Pomawiali wtedy niektórzy O-ego o skarbienie sobie taniej popularności. Kiedy w toku dalszych obrad większość izby godziła się już na proponowane przez króla podniesienie liczby zaciężnych do 60 000, O. upierał się przy dotychczasowych 40 000 i sprawił, że się skończyło na kompromisowych 50 000. Jeszcze 26 V zasiadał na rokach ziemskich kaliskich, ale już o dalszych jego losach nie wiemy nic.
Właściciel fortunki średnioszlacheckiej, był O. po ojcu dziedzicem Sławina i części Piwonic w pow. kaliskim. Dokupił w tymże powiecie części Tyńca. Poważne wydatki związane z tak częstym posłowaniem mogłyby nasuwać przypuszczenie, iż stali za nim magnaccy protektorzy. Brak na to jednak dowodów, a sama mnogość i ciągłość posłowań każe dopatrywać się ich przyczyny nie w zmiennych koniunkturach, płynących ze zwycięstwa tej czy innej koterii magnackiej, lecz w stałej i wielkiej popularności O-ego wśród mas szlacheckich. Był naprawdę ich wybrańcem. Ilością posłowań nie przewyższał go nikt w Wielkopolsce w pierwszej połowie XVII w. Zmarł w r. 1659 zapewne krótko przed 30 XII, kiedy jako pisarz kaliski pierwszy raz występuje jego następca.
Z małżeństwa zawartego w r. 1618 z Wiktoryną z Jemiołkowskich, wdową po Stefanie Przedzyńskim, miał O. syna Mikołaja.
Niesiecki; Uruski; – Czapliński W., Dwa sejmy w r. 1652, Wr. 1955; – Akta sejmikowe woj. pozn., I cz. 2; Radziwiłł, Memoriale, I–IV; Vol. leg., III 352, 365, 381, 395, 437, 445, IV 13, 102; – AGAD: Metryka Kor. t. 182 k. 138–138v., t. 183 k. 129–130, t. 192 s. 121, Zapisy Trybunału Piotrkowskiego (dziś nie istniejące) t. 30 s. 1042; Arch. Państw. w P.: Kalisz Grodz. 1 k. 539, 9 k. 462, 10 k. 166, 262, 267, 12 k. 50v., 708, 106 s. 1400, 115 s. 1638, 160 s. 420, Kalisz Ziem. 48 k. 523v., 104 s. 1042, 126 k. 201, Poznań Grodz. 39 k. 118v., 259 k. 132, 263 k. 799, 266 k. 478, 269 k. 29, 672 k. 546v.–549v., 674 k. 1238–1240, 677 k. 1269–1274, 1466v.–1469v., 1475–1488v., 677 II k. 737, 680 k. 755–758v., 682 s. 3, 303, 684 s. 563, 686 s. 611, 690 k. 22v.–30, 691 k. 594v.–598, 692 k. 210v., 694 k. 792–792v., 725 s. 29–30.
Włodzimierz Dworzaczek