INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Maciej z Pełczyna (z Pyzdr)  

 
 
XV w. - po 1500
Biogram został opublikowany w 1974 r. w XIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Maciej z Pełczyna, z Pyzdr (zm. po 1500), benedyktyn, opat na Świętym Krzyżu, bibliotekarz. Pochodził z Pełczyna (obecnie Pałczyn) koło Pyzdr w pow. wrzesińskim. M. częściej podawał, że pochodzi z Pełczyna, czasem tylko dodawał: albo z Pyzdr. Imienia jego ojca nie da się definitywnie ustalić, sam M. nazywa go: Olbracht, inaczej zapis uniwersytecki. Wpisał się M. na Uniw. Krak., raczej w r. 1447 jako Maciej z Pełczyna, niż (jak przyjął Wiesiołowski) w r. 1451 jako Maciej z Pyzdr. Zwłaszcza, że w r. 1449 przebywał w Krakowie, tu bowiem dopisał, najprawdopodobniej podczas wykładu uniwersyteckiego, ostatnie zdania kroniki mistrza Wincentego. W t. r. przebywał też w Zgłobieniu koło Rzeszowa, gdzie ukończył kopiowanie „Liber quadripartibus”. W r. 1451 w czasie zarazy stracił matkę, siostrę i brata, a jego ojciec zawarł ponowny związek małżeński. M. został bakałarzem sztuk wyzwolonych we wrześniu 1453; 26 X t. r. wstąpił do benedyktynów na Łysej Górze. Dn. 2 II 1454 złożył śluby zakonne, 19 V t. r. otrzymał święcenia kapłańskie. W l. 1459–60 przebywał w prepozyturze klasztoru świętokrzyskiego w Mniszku, zajmując się m. in. przepisywaniem książek do biblioteki klasztornej. W latach następnych był konserwatorem i kustoszem biblioteki klasztoru świętokrzyskiego. Za rządów opata Jana Katarzynki został przeorem, a po złożeniu Katarzynki z opactwa został w r. 1490 opatem na lat siedem.
Z czasu studiów w Krakowie M. wyniósł zainteresowania historyczne. Do przepisanego wówczas kodeksu (rkp. B. Czart. 1315) z „Kroniką” mistrza Wincentego i fragmentami komentarza Jana z Dąbrówki, kodeksu, który po wstąpieniu M-a do benedyktynów przeszedł na własność klasztoru (przez jakiś czas był wypożyczony Hieronimowi z Wronowa, studentowi krakowskiemu), M. wpisał w latach późniejszych „Rocznik świętokrzyski”, zwany także „Rocznikiem mansjonarzy krakowskich”, oraz katalogi arcybiskupów gnieźnieńskich i biskupów krakowskich, które uważa się za jego dzieło. W kodeksie tym na karcie ochronnej umieścił, już w klasztorze, rodzaj pamiętnika, tzw. Spominki zakonnika świętokrzyskiego. Innym polem działalności M-a była biblioteka świętokrzyska, dla której w r. 1458 przepisał Statuty Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka oraz zespół polskich statutów synodalnych (rkp. B. Kórn. 816). W l. 1459–60 przepisał z polecenia opata Michała z Kleparza kilka dzieł św. Augustyna i św. Anzelma. Już jako kustosz biblioteki świętokrzyskiej musiał porządkować jej zbiory, skoro w rok po objęciu godności opata, w r. 1491, przystąpił do sporządzenia katalogu wszystkich ksiąg. Był to najdawniejszy katalog biblioteki łysogórskiej i istniał jeszcze w XVIII w. Być może, iż wraz z pozyskaniem dla biblioteki świętokrzyskiej bogatego księgozbioru Stanisława z Wojcicz, uzyskał także autograf „Annales” Jana Długosza. Jako opat świętokrzyski M. rozwijał czynną działalność w organizowaniu życia kościelnego w sąsiednich parafiach. Zachował się list w tej sprawie z r. 1491 do kard. Fryderyka Jagiellończyka. M. zmarł po r. 1500.

Słownik Pracowników Książki Polskiej, W.–Ł. 1972; Kutrzeba S., Catalogus codicum manu scriptorum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis, Kr. 1908–13 II 168; Zathey J., Katalog rękopisów średniowiecznych Biblioteki Kórnickiej, Wr. 1964 s. 486–93; – Brückner A., Średniowieczna poezja łacińska w Polsce. Cz. 3., Rozpr. AU Wydz. Filol., Kr. 1894 XXIII 279–81; Gacki J., Benedyktyński klasztor Świętego Krzyża na Łysej Górze, W. 1873 s. 84–5, 156–7; Hornowska M., Zdzitowiecka-Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, W. 1947 s. 324, 346, 395; Semkowicz-Zarembina W., Powstanie i dzieje autografu Annalium Jana Długosza, Rozpr. PAU Wydz. Hist.-Filoz., Kr. 1952 LXXII 65–6; Wiesiołowski J., Kolekcje historyczne w Polsce średniowiecznej, Wr.–W.–Kr. 1965 s. 52, 78–9, 139; Zwiercan M., Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, Wr.–W.–Kr. 1969 s. 36–9, 162–3, 170; – Album stud. Univ. Crac., I 117, 131; Mon. Pol. Hist., II 212–3, III 411–4; Starod. Prawa Pol. Pomn., I s. XXV–XXVI; Statuta nec non liber promotionum, s. 44; – AGAD: Dok. pergaminowe 1880, 5706; B. Czart.: rkp. 1315; B. Kórn.: rkp. 816.
Marian Zwiercan

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.