INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Marian Brzozowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1937 r. w III tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Brzozowski Marian (1803–1876), powstaniec i emigrant, syn Józefa i Marianny z Jasińskich, urodził się dn. 9 IV w Płocku. Nauki początkowe otrzymał w szkole wojewódzkiej płockiej, po której ukończeniu w 1818 r. zapisał się na wydział prawa Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego; ukończywszy go w 1821 ze stopniem magistra nauk ekonomicznych, następnie uczęszczał w 1821 r. na wydział filozoficzny. 1 X 1822 r. zaciągnął się do pół baterii rakietników konnych, lecz niebawem przeniósł się do artylerii lekkiej pieszej. W roku 1827 mianowany został ppor. w kompanii 2. artylerii lekkiej pieszej. W r. 1830 stał garnizonem ze swoją kompanią w Radomiu, stąd nie brał udziału w wypadkach listopadowych. Następnie dzielił losy komp. 1. art. lekkiej, był pod Grochowem, Białołęką, Wawrem, Iganiami, Rudkami, Tykocinem (tu otrzymał złoty krzyż virtuti militari), Ostrołęką i Mińskiem. Mianowany 21 III 1831 porucznikiem, podczas szturmu Warszawy dowodził baterią w lunecie 59., następnie, na rozkaz Bema, 5. baterią pozycyjną. Za bitwę warszawską otrzymał krzyż kawalerski virtuti militari. Z korpusem Rybińskiego przeszedł granicę i już w Elblągu zaczął od przebywających tam uczestników powstania zbierać materiały do Wojny w Polsce r. 1831. W r. 1832 przeniósł się do Lipska, gdzie w kwietniu t. r. wykończył rękopis swojej pracy. Pracą powyższą zainteresowali się w Lipsku Brockhaus i Spatzier. Ten ostatni korzystał nawet z notatek Brzozowskiego do swej pracy o powstaniu 1830–31 r. Dzięki pomocy pieniężnej kpt. art. Bansemera wyszła La guerre en Pologne en 1831 u Brockhausa w początkach r. 1833 (po polsku w 1861). B. udał się następnie do Paryża, gdzie zaciągnął się do wojsk belgijskich, ale z powodu zajścia z kpt. Szopowiczem podał się do dymisji. Z Brukseli udał się do Zakładu Besançon, skąd przeniósł się do Awinionu.

W Awinionie w połowie r. 1832 wybrany został na członka Rady Gospodarczej, jednakże, zniechęcony walkami politycznymi wśród emigrantów, podał się do dymisji i w r. 1833 wyjechał w podróż po Włoszech. Następnie z Awinionu przeniósł się do wsi S-te Fère k. Gueret, a wkońcu do Tuluzy, gdzie mieszkał do r. 1836. Tutaj interesował się początkowo zakładami sprzętu uzbrojenia, następnie uczęszczał na wydział filozoficzny tamtejszego uniwersytetu, który ukończył ze stopniem magistra nauk matematycznych. Również z ramienia T-wa Dobroczynności Dam Polskich pomagał biedniejszym kolegom. W owym czasie sympatyzował ze Zjednoczeniem Emigracji Polskiej. W r. 1836 zwerbował go do Hiszpanii ppłk. Tadeusz Horain, ale B. na naleganie ks. A. Czartoryskiego i gen. Chrzanowskiego wyjechał do Turcji. Czartoryski chciał go wysłać na Kaukaz, lecz B. się nie zgodził. W Konstantynopolu przebywał od października r. 1836 do marca r. 1837. W czasie seraskieratu Chozrewa Paszy był doradcą technicznym Halil Paszy, szefa uzbrojenia artylerii i wojsk technicznych. Zaprowadził jednostajność kalibru dział w bateriach oraz parku artylerii. Tłumaczył też na język polski francuskie rękopisy Chrzanowskiego o taktyce broni.

Opuściwszy Konstantynopol, przez Włochy pospieszył do Szwajcarii, skąd udał się do Besançon. Wrażenia swoje o Konstantynopolu ogłosił drukiem w »Le Spectateur militaire« za r. 1838. W latach 1838–39 pracował w biurze mierniczym i napróżno starał się o posadę nauczycielską w Szwajcarii. W r. 1840 otrzymał miejsce konduktora dróg i mostów w Strasburgu. W r. 1847– 8 sprawował obowiązki kierownika robót przy budowie kolei żelaznej przez Lotaryngię i Alzację. W r. 1848 uczestniczył w Zjeździe Polaków we Wrocławiu, a w r. 1848–49 wykładał w Paryżu ks. Władysławowi Czartoryskiemu taktykę artylerii. Na wojnę węgierską mimo moralnego przymusu ze strony gen. Dembińskiego Henryka, którego miał być adiutantem, i kół emigranckich nie pojechał, gdyż nie wierzył w »wiosnę ludów«. W r. 1851 udał się do Wielkopolski z zamiarem objęcia kierownictwa robót regulacyjnych rzeki Obry, ale z powodu trudności stawianych przez władze administracyjne, stanowiska powyższego nie mógł zająć. Mimo paszportu francuskiego władze pruskie zagroziły mu wysiedleniem, wskutek czego w marcu r. 1852 samowolnie przekroczył granicę rosyjską i zdał się na łaskę i niełaskę cara. Lata 1852–54 przesiedział w cytadeli warszawskiej oraz pół roku w kazamatach Zamościa. W latach 1854–58 przebywał w Płocku i okolicy pod nadzorem policyjnym. Następnie, po kilkunastoletniej guwernerce u Potockich i Zamoyskich, zmarł w Zatorze pod Oświęcimem w r. 1876.

B. zasługuje na uwagę jako wybitny historyk wojny polsko-rosyjskiej 1830/1. Dzieło jego ukazało się naprzód po francusku (1833), niebawem po niemiecku (Drezno 1838), następnie tegoż roku w tłumaczeniu na język angielski Leona Szadurskiego, a dopiero w r. 1861 we Lwowie po polsku. Wykład B-go, objektywny, bezpośredni, szczery i fachowy, spowodował, że Niemcy natychmiast wprowadzili książkę jego jako podręcznik dla szkół oficerskich. Również gen. Prądzyński napisał o B-im, że »okazał jeden z wszystkich polskich piśmienników o tej wojnie prawdziwe pojęcie wojny z wyższego stanowiska«.

 

Arch. Akt Dawnych: Skorowidze Uczestników Powstania Listopadowego, Komisja Rządowa Wojny: Rodowody artylerii; Komisja Śledcza 1832–36, vol. 850, f. 36, vol. 870; Kancelaria Warszawskiego Gen. Gubernatora, vol. 1798, 19025; B. Rap. rkp. 1195; Archiwum m. Płocka, Akta występów politycznych 1854–70; Bieliński, Uniw. Warsz., III 531; Krosnowski, Almanach historique. Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę, Lw. 1881; Rębalski Wł., Marian B-i: »Życie Mazowsza« r. 1935, nr 12, s. 514–316.

Władysław Rębalski

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Józef Brzozowski

1758-11-18 - 1837-12-29 nauczyciel
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Marian Kutrzeba

1876-11-15 - 1946-01-07
historyk prawa
 

Jan Rembowski

1879-01-12 - 1923-01-26
malarz
 

Jerzy Bułharyn

1798-04-23 - 1885-10-29
generał węgierski
 

Ignacy Gierdziejewski

1826-11-03 - 1860-11-24
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Władysław Orłowski

1835-08-15 - 1889-02-16
chirurg
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.