Kochnowski Melchior Jan (zm. 1788), profesor Akad. Zamojskiej, biskup dionizeński, sufragan chełmski. Był synem Jana i Anny z Jarmundów. K. odbył studia w Akad. Krak. (wpisany w 1735) i tutaj otrzymał stopień bakałarza (15 XI 1738). Do Akad. Zamojskiej powołano go w r. 1739. W r. 1741 uzyskał doktorat filozofii. T. r. wykładał poetykę, następnie retorykę i dialektykę (1743–6) oraz wymowę (1747 do czerwca 1751). Na polecenie akademii K. wraz z Klemensem Podziomkiewiczem odbyli w r. 1749 wizytację kolonii akademickiej w Ołyce. W l. 1748/9 i 1750/1 był K. dziekanem Wydziału Filozoficznego, zaś w r. 1751/2 kwestorem. W r. 1751 K. otrzymał stopień doktora obojga praw. Prawo koronne wykładał od 14 V 1751 do 25 VI 1752 r. i krótko w r. 1769. W lutym 1753 r. został nauczycielem synów woj. kijowskiego F. S. Potockiego. Po powrocie do akademii, w l. 1758–62 wykładał procedurę prawa kanonicznego. Dziekanem Wydziału Prawa był w l. 1759–61, 1763–5, 1766–8, 1770–2. Urząd rektora pełnił w l. 1758–62 (kolejno 4 razy) i w l. 1766–8 (dwukrotnie). W r. 1759, za swojego pierwszego rektoratu, K. wystąpił, wg J. A. Wadowskiego, jako główny obrońca praw Akad. Zamojskiej przeciw jezuitom. Tenże autor uważa K-ego za autora kilku bezimiennych, zjadliwych pism polemicznych, ogłoszonych w obronie akademii. Znana jest wygłoszona w r. 1761 przez K-ego Mowa w Sądach Zadwornych… za prawami Akademii Krakowskiej i Zamojskiej (druk 1761). W r. 1764 był K. delegatem akademii na sejm konwokacyjny, który potwierdził prawa i przywileje zamojskiej uczelni. Był prawdopodobnie obecny na sejmie koronacyjnym t. r., jemu bowiem przypisuje się autorstwo rękopiśmiennej Notaty opisującej koronację. W czerwcu 1767 r. K. przygotował projekt podwyższenia pensji profesorskich do 1 500 złp. rocznie. Opierał się on o zasadę przejęcia przez ordynację dóbr akademickich.
Równocześnie posuwał się K. w godnościach kościelnych. W r. 1745 był kanonikiem kolegiaty zamojskiej. W r. 1762 otrzymał archidiakonię katedralną chełmską, następnie został oficjałem generalnym chełmskim. Od r. 1765 był kustoszem kolegiaty zamojskiej. W r. 1768 otrzymał K. Order Św. Stanisława i wraz z nim szlachectwo (z którego legitymował się w r. 1783). Był wmieszany w sprawę ślubu Szczęsnego Potockiego z Gertrudą Komorowską, on bowiem 21 XII 1770 r. wydał indult od zapowiedzi, który następnie, po ślubie, odwołał 28 I 1771 r. Dn. 22 X 1775 r. został K. sufraganem chełmskim przy bpie A. Okęckim, który wyświęcił go na biskupa dionizeńskiego; dn. 19 IX 1781 r. został wybrany administratorem generalnym diecezji chełmskiej i wikariuszem kapitulnym. W r. 1783 zweryfikował spis majątku seminarium duchownego w Krasnymstawie, po opuszczeniu seminarium przez ks. misjonarzy, i przekazał go «przyszłemu regensowi». W t. r. został K. prezesem konsystorza zamojskiego. Od r. 1873 powoływany był przez biskupów przemyskich do zarządzania diecezją przemyską. Dwukrotnie przyjął go cesarz Józef II w czasie pobytu w Zamościu: w r. 1773 (z ówczesnym rektorem akademii Dominikiem Rydulskim i prof. Tremblińskim) i w r. 1780, kiedy to K. wręczył cesarzowi memoriał w sprawach diecezjalnych.
Pełniąc funkcję wicekanclerza akademii w l. 1773–84, K. starał się ratować upadającą uczelnię. Świadczą o tym „Remonstrationes”… adresowane do stanów Galicji i Lodomerii, w których K. zebrał argumenty i wnioski w obronie akademii. Dn. 27 XI 1783 r. przedstawiono ordynatowi A. Zamoyskiemu opracowaną przez K-ego suplikę, która jednak pozostała bez odpowiedzi. K. zmarł 30 IV 1788 r. w Krasnymstawie i tam został pochowany 3 V w nowym kościele katedralnym (pojezuickim).
W dorobku drukowanym K-ego znajdują się, prócz wymienionej Mowy, liczne panegiryki, jak np. Dos laureata ab Alma Mater Universitate Zamoscensi, Zamość 1741, pisma treści polityczno-religijnej (1743) i religijnej (1778). Mowy i listy K-ego znajdują się w różnych zbiorach rękopiśmiennych (np. w zbiorze B. Ossol.: rkp. 95). Pozostawił również listy pasterskie z l. 1778 i 1782. W r. 1785 wydał K. w Lublinie gruntowną apologię prawa kanonicznego De regno Christi ac de officiis principum christianorum sermo apologeticus… Praca wymierzona była przeciwko tezom i poglądom józefinisty P. J. Rieggera, zawartym w jego broszurze pt. „Synopsis iuris ecclesiastici publici et privati”, wydanej w Wiedniu w r. 1776.
Estreicher; Boniecki; Uruski; Sarna W., Biskupi przemyscy obrządku łacińskiego. Cz. II: 1624–1900, Przemyśl 1910 s. 496, 498; – Kochanowski J. K., Dzieje Akademii Zamojskiej (1594–1784), Kr. 1899–1900; Młynarczyk S., Z dziejów seminarium duchownego łacińskiej diecezji chełmskiej w Krasnymstawie „Roczniki Human.” Tow. Nauk. KUL, R. 4: 1954, s. 77–8; Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce XVIII i XIX wieku L. 1961; Stopniak F., Dzieje kapituły zamojskiej, L. 1962 s. 172–3, 188; – Album stud. Univ. Crac., V 50; Statuta nec non liber promotionum, s.398; Wiadomość o profesorach Akademii Zamojskiej, Wyd. J. A. Wadowski, W. 1899–1960; – B. PAN w Kr.: Materiały rękopiśmienne A. Wadowskiego (nie wykorzystane).
Stanisław Tworek