INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Michał Nałęcz h. Nałęcz  

 
 
1691-08-27 - 1761-11-30
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Nałęcz Michał h. Nałęcz (1691–1761), burmistrz Torunia. Ur. 27 VIII w Dąbrównie w Prusach Książęcych, gdzie jego ojciec Jerzy był burmistrzem. Pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej z ziemi dobrzyńskiej, która w czasie wojen szwedzkich przeniosła się do Prus Książęcych. W l. 1703–9 uczył się w Gimnazjum Akademickim w Elblągu, następnie do r. 1712 studiował na uniwersytecie w Królewcu. Przez krótki czas był guwernerem dzieci szlacheckich w Prusach Książęcych. W r. 1713 obawiając się wcielenia do wojska pruskiego przeniósł się do Torunia. Tu pracował początkowo na poczcie królewskiej, będąc równocześnie niższym urzędnikiem w kancelarii Rady miejskiej. Od r. 1714 zatrudniony był już wyłącznie w kancelarii. W początkach swego pobytu w Toruniu pisywał panegiryki w języku polskim poświęcone przedstawicielom miejscowego patrycjatu. Stopniowo awansował i w r. 1734 otrzymał stanowisko sekretarza Rady. W l. 1735–40 pełnił funkcje rezydenta Torunia na dworze królewskim i deputowanego miasta na sejmy. W tym charakterze utrzymywał bliskie kontakty z czołowymi polskimi i saskimi dygnitarzami, a zwłaszcza z kanclerzem w. kor. Andrzejem Stanisławem Załuskim i podskarbim w. kor. Janem Ansgarym Czapskim. Jego starania o usunięcie z Torunia naprzód garnizonu saskiego i rosyjskiego, a następnie stacjonującej w mieście gwardii koronnej zakończyły się pełnym sukcesem. Prowadził ponadto w Warszawie akcję propagandową broniąc praw ewangelików toruńskich do budowy nowego kościoła. W r. 1739 otrzymał od Augusta III honorowy tytuł «eques auratus». Działalność N-a zyskała mu uznanie Rady i w r. 1740 został wybrany w jej skład. Jako rajca był m. in. wójtem przedmiejskim i sędzią staromiejskim. Stał również na czele urzędu wetowego i przewodniczył deputacjom podatkowym. Przez długi czas zajmował się sprawami szkolnictwa i biblioteki. W l. 1742–8 dzierżawił od miasta dobra bierzgłowskie przynoszące mu znaczne dochody. Na przedmieściu Torunia zbudował nieistniejącą już willę. Dn. 19 III 1760 został wybrany burmistrzem i objął urząd wiceprezydenta. Zmarł 30 XI 1761. Podczas uroczystości pogrzebowych w kościele Św. Jerzego wygłoszono po polsku mowę pogrzebową.

N. był typowym przedstawicielem tworzącej się wówczas w Toruniu grupy tzw. uczonych – wykształconych mieszczan zawodowo trudniących się rządzeniem miastem i stopniowo monopolizujących w swoich rękach władzę. Był protestantem zachowującym świadomość swojego szlacheckiego i polskiego pochodzenia.

W r. 1715 ożenił się z Krystyną Römer, z którą miał synów: Jerzego Michała (zm. 12 XI 1743 podczas studiów w Lipsku), Jana Chrystiana, który po studiach w Jenie i Lipsku w r. 1750 został sekretarzem Rady Torunia, oraz córkę Annę Karolinę, która w r. 1735 wyszła za mąż za późniejszego rajcę Jerzego Daniela Wachschlagera. W r. 1741 N. ożenił się powtórnie z Elżbietą Hanisch, 1. v. Ruttig, wdową po ławniku staromiejskim.

 

Estreicher; Gumowski M., Herbarz patrycjatu toruńskiego, Tor. 1970; Prätorius K. G., Thorner Ehrentempel, oder Verzeichnis der Bürgemeister und Ratmänner…, Berlin 1832; – Chmarzyński G., Sztuka w Toruniu, w: Dzieje Torunia, Tor. 1933; Dygdała J., Salmonowicz S., O genealogiach toruńskiego patrycjatu, „Zap. Hist.” T. 42: 1977 z. 3 s. 98; Maercker H., Geschichte des Kreises Thorn., Gd. 1899–1900; Piskorska H., Organizacja władz i kancelarii miasta Torunia, Tor. 1956 s. 32, 35, 36, 80; Salmonowicz S., Toruńskie Gimnazjum Akademickie, P. 1973; Wałęga S., Dzieje polityczne Torunia, Tor. 1933 s. 165, 223; Wernicke J. E., Geschichte Thorns, Tor. 1842 II 422, 425; Wojtowicz J., Studia nad kształtowaniem się układu kapitalistycznego w Toruniu, Tor. 1960; – Centner G., Geehrte und Gelehrte Thorner, Tor. 1763; – „Thornische Wöchentl. Nachrichten und Anzeigen” T. 2: 1761 s. 386–80; – Książnica Miejska w Tor.: Panegiryki dotyczące Nałęczów sygn. A fol. 7 adl. 227, A fol. 55 adl. 121; WAP w Tor.: Katalog II: relacje N-a z Warszawy t. 3353–3354 oraz I 128, I 129, II 37 – II 41.

Jerzy Dygdała

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.