Szemberk (Szemberg) Michał Krzysztof h. własnego (zm. 1659), dworzanin, rotmistrz i pułkownik królewski.
Był synem Teofila Szemberga (zob.) i Katarzyny z Krzykos Jakubowskiej. Miał starszych braci Jana i Jacka (zob.), młodszego brata Zbigniewa oraz siostry: Annę, zamężną za Danielem Żytkiewiczem, i Agnieszkę, w zakonie Cecylię, karmelitankę.
S. uczestniczył w ingresie 8 II 1638 Stanisława Lubomirskiego na star. krakowskie; przed r. 1642 został dworzaninem pokojowym króla Władysława IV. Prawdopodobnie uczestniczył w poselstwie, wysłanym w r. 1645 do Paryża po Marię Ludwikę Gonzagę (wzmiankowany jako Szenberk bez podania imienia). W planowanym przez Władysława IV «kompucie wojska koronnego na ekspedycyję turecką» z r. 1646 powierzono S-owi wystawienie dwustukonnej chorągwi kozackiej. W r. 1648 podpisał z woj. krakowskim elekcję Jana Kazimierza. Wziął udział w kampanii zborowskiej w r. 1649 w chorągwi dworskiej króla, od którego po bitwie otrzymał jeńca, Adila murzę, by wymienić go na znajdującego się w niewoli tatarskiej brata, Jacka. S. odesłał jeńca chanowi Islamowi III Gerejowi, nie uzyskał jednak zwolnienia brata; w sierpniu 1652 rezydent cesarza Ferdynanda III w Stambule S. Reniger donosił o «wykradzeniu» chanowi polskich jeńców, wśród nich Jacka Szemberga. Zapewne uczestniczył S. (wymieniony bez podania imienia) we wrześniu 1651 w podróży Jana Kazimierza do Gdańska. W r.n. był S. wzmiankowany z tytułem koniuszego królowej. Razem z bratem Jackiem podpisał 28 X 1655 w Nowym Mieście Korczynie akt poddania się królowi Szwecji Karolowi X Gustawowi.
Na mocy podziału majątku, przeprowadzonego z bratem Jackiem 23 IV 1642 w Krzykosach, uzyskał S. dziedziczną wieś Biórków w pow. proszowickim i sumę 6500 złp., należnych Szemberkom ze skarbu Rzpltej. Ponieważ przyznano mu część przynoszącą większy dochód niż «dobra JMP Jackowi Szemberkowi przypadłe», S. zobowiązał się do wyposażenia sumą 12 tys. złp. siostry, Anny, której obaj bracia obiecali ponadto przekazać po 2 tys. złp. «na ochędóstwo». Jednocześnie S. zrzekł się na rzecz Jacka otrzymanych od ojca praw do królewszczyzny Gorczyczany w woj. podolskim. W r. 1644 uzyskał S. przywilej królewski na Szypowice i część Dzwonowic w woj. krakowskim, które t.r. scedował Stefanowi Dembińskiemu. Zapisał również w r. 1649 dworzaninowi królewskiemu Krzysztofowi Rupniowskiemu 6 tys. złp. na Biórkowie. W r. 1652 był winien swemu szwagrowi, instygatorowi kor. Żytkiewiczowi 20 tys. złp.
S. objął 1 VII 1657 po śmierci brata, Jacka, dowództwo jego chorągwi kozackiej; pełnił funkcję rotmistrza, a następnie pułkownika. Procesował się wtedy z Mikołajem Starskim, który na mocy wyroku Tryb. Kor. uzyskał w r. 1658 przekazanie mu Biórkowa jako wynagrodzenie szkód, ocenianych na 15 tys. grzywien. Prawa do egzekucji w Biórkowie na podstawie wyroku Trybunału miał również Wojciech Korzeński (w r. 1659). S. uczestniczył na przełomie l. 1658 i 1659 w walkach na Ukrainie; na początku stycznia 1659 jego pułk, wchodzący w skład korpusu posiłkowego oboźnego kor. Andrzeja Potockiego, wysłanego wraz z pułkiem Jakuba Potockiego na pomoc Iwanowi Wyhowskiemu, stanął w Hoholewie. Dn. 16 I t.r. wziął S. udział w potyczce z oddziałami Jurija Borjatyńskiego i Iwana Czaadajewa na lewym brzegu Dniepru w pobliżu Kijowa; pobici Polacy wycofali się za Browary, tracąc co najmniej kilku zabitych, a S. i czterdziestu żołnierzy dostali się do niewoli moskiewskiej. Znaleziony przy S-u list od A. Potockiego, w którym powątpiewał on w wierność Kozaków, przekazał Wasyl Szeremetiew Kozakom Wyhowskiego, starając się przeciągnąć ich na stronę cara. Wg Kaspra Niesieckiego S. zginął w r. 1659, zabity podczas próby ucieczki «nie bez klęski w nieprzyjacielu»; jego chorągiew przejął 1 I 1660 Wojciech Humiecki, brat Katarzyny, wdowy po Jacku Szemberku.
S. prawdopodobnie nie założył rodziny.
Niesiecki, VIII 297 (jako Schonberg); – Kroll P., Od ugody hadziackiej do Cudnowa. Kozaczyzna między Rzeczpospolitą a Moskwą w latach 1658–1660, W. 2008; Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917 s. 1–2; – Akta Juž. i Zap. Ross., XV; Lustracja województwa lubelskiego 1661, Wyd. H. Oprawko, K. Schuster, W. 1962; Nagielski M., Komput wojsk Rzeczpospolitej na projektowaną kampanię przeciwko Turcji w 1646 roku, „Studia i Mater. do Hist. Wojsk.” T. 37: 1995 s. 324; Przyboś A., Żelewski R., Dyplomaci w dawnych czasach: relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kr. 1959; Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko-kozackich powstania Bohdana Chmielnickiego okresu „Ogniem i Mieczem” (1648–1651), Oprac. M. Nagielski, W. 1999; Sajkowski A., Diariusz podróży Jana Kazimierza do Gdańska w roku 1651, „Roczn. Gdań.” R. 15/16: 1956/7 s. 453; Vol. leg., IV 207; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii w l. 1655–60, IV; Źródła historyczne. Inwentarze dóbr ziemskich województwa krakowskiego 1576–1700, Oprac. A. Kamiński i in., W. 1956; – AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Castr. Crac., t. 246 s. 106, t. 247 s. 432–4, t. 255 s. 1253–7, t. 259 s. 706–7, 1052–3, t. 261 s. 481–6, t. 268 s. 1359–63, Castr. Crac. Rel., t. 70 s. 1747–8, t. 86 s. 1569–1601, t. 88 s. 335–7, 356–9, 614–16, 892–5, 1805–7, 2424–6; B. Jag.: rkp. 5349 I s. 559, 563, 636, 668.
Agnieszka Biedrzycka
i Piotr Andrzej Dmochowski