Synoradzki Michał Ludwik, pseud. i krypt. m.in.: Dr Ryś, Halina Mazur, Janusz Ordon, Korczak Stanisław, Kustosz, Ł.Kr., M.S., Michał Halina, Michał Mazur, Mohort Karol, Pątnik, R., Średnik, Tadeusz Adam, Walentynian, Wieliczko Jan (1857–1922), powieściopisarz, publicysta.
Ur. 25 VIII (w innych źródłach błędna data 28 VIII 1860) w Płocku, w rodzinie szlacheckiej, był synem Antoniego h. Rola, właściciela majątku na Lubelszczyźnie, i Augusty z Lewandowskich. Miał starszego brata Józefa (zm. 1882), absolwenta warszawskiej Szkoły Głównej w zakresie prawa, od r. 1878 adwokata w Płocku, autora prac z zakresu cywilistyki publikowanych w „Gazecie Sądowej”, oraz młodszą siostrę Helenę Agnieszkę (ur. 1859).
S. uczył się w Gimnazjum Gubernialnym w Płocku, które ukończył w r. 1873. W r. 1880 mieszkał w Warszawie, gdzie nawiązał współpracę z tygodnikiem przyrodniczym „Opiekun Domowych i Pożytecznych Zwierząt”, którego właścicielem i wydawcą był Józef Grajnert (brak dokumentów potwierdzających informację, iż w l. 1880–2 był redaktorem pisma). Wymieniony przez Grajnerta w gronie najważniejszych współpracowników, ogłaszał tu co tydzień pogadanki pt. Życie i obyczaje zwierząt (1880 nr 1–52, 1881 nr 1–52, 1882 nr 1–52), będące streszczeniem książki „Tierleben” A. Brehma, i Opowiadania z życia strzelców (1880 nr 16–52, 1881 nr 1–52, 1882 nr 1–27), streszczenie pracy T. Maine-Reida, oraz ich kontynuację Nowe opowiadania z życia strzelców (1882 nr 28–50). W r. 1880 wydał w Warszawie trzy powieści historyczne, przypominające gawędę szlachecką utwory z życia domowego szlachty: Konkury pana podkomorzyca. Powieść z podań szlacheckich, Sąsiad z Ruszczyc. Powieść z podań szlacheckich XVIII wieku oraz Hanka-czarownica. Powieść z końca XVIII wieku, dedykowaną Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. Od t.r. współpracował również z „Korespondentem Płockim”, publikując na jego łamach kolejną powieść historyczną, tym razem dotyczącą XIII w., Z dziejów Mazowsza. Krwawe dzieje (nr 12–77).
W r. 1881 ożenił się S. z Walentyną Chądzyńską, córką naczelnika Izby Skarbowej w Płocku. Rodzice, przeciwni literackiej karierze syna, kupili mu wówczas aptekę w Bieżuniu (pow. sierpecki). S. zamieszkał tam, zatrudnił w aptece farmaceutę i kontynuował pracę literacką, zamieszczając w „Korespondencie Płockim” (1881 nr 19–20, 38, 41, 46 i n., 1882 nr 13, 20, 59, 93, 96, 1883 nr 7, 16, 65, 70) cykl korespondencji Z Bieżunia. Wykorzystując źródła z archiwum miejskiego w Płocku publikował kolejne powieści: Z dziejów Mazowsza. Kazimierzowi zausznicy („Korespondent Płocki” 1882 nr 8–54), opowiadające trzynastowieczną historię miłości Sobka i Bogny na tle konfliktu ks. mazowieckiego Ziemowita z ks. kujawskim Kazimierzem, oraz Czarny rok. Powieść z podań szlacheckich XVII wieku (W. 1883), gdzie miłosne perypetie bohaterów umieszczone zostały na tle wojen kozackich. W „Gazecie Lubelskiej” w r. 1882 opublikował jednoaktową krotochwilę Ciocia Milcia (nr 242), Mieszczaneczkę. Powieść z podań szlacheckich XVIII wieku oraz Stara miłość nie rdzewieje. Powieść z XVIII wieku (osobno W. 1913). Inną jednoaktową krotochwilę Zasady pana Sędziego zamieścił w odcinkach w piśmie „Kaliszanin” (1882 nr 95–102); tamże opublikował Wszebora z Płowian. Powieść na tle XIII wieku (1883 nr 1–97). Powieści z podań szlacheckich kontynuowały: Rogata dusza (Piotrków 1884) oraz Utrapieniec („Kaliszanin” 1885 nr 54–102).
W poł. r. 1885 przeniósł się S. do Płocka. Prawdopodobnie w l. 1886–7 redagował „Korespondenta Płockiego” (redaktorem odpowiedzialnym i wydawcą był Zygmunt Rościszewski). Opublikował tu kilka artykułów społecznych i historycznych, w r. 1885 Płock pod względem przemysłu (nr 80, 84) i Przed pół wiekiem. Przyczynek do historii szkół płockich (nr 92–101 z przerwami) oraz w r. 1886 Kościoły w Płockiem. Luźne notatki historyczne (nr 66–70). Zamieścił też opowiadania o tematyce współczesnej: Fotografie z mego albumu. Szkice z życia prowincjonalnego. Konkurencja w Wądołku (1886 nr 57, 60–61, 63–66), Zrozpaczeni (1886 nr 100), Znudzona (1887 nr 20), Szkic z natury (1887 nr 26–27), gawędy historyczne Z pod szlacheckiej strzechy. Z tradycji familii płockich (1886 nr 10–11 i n., 1887 nr 44–46 i n., w: Gniazda szlacheckie, W. 1914 I) oraz Wańko Srogi. Opowiadanie na tle dziejów XIV w (1886 nr 71–102, 1887 nr 1, 3, 5–8, i n., osobno W. 1914). W r. 1887 wydał kolejną «powieść staroszlachecką» Szaraczki (W.). W l. 1887–91 współpracował pod pseud. Dr Ryś z warszawskim czasopismem satyrycznym „Kolce”; opublikował w nim m.in. W oceanie krwi! Powieść historyczną w czterech tomach przez Izydora Epifanjusza Bajdułę, z nieczytelnego rękopisu odcyfrował…(1887 nr 45).
W r. 1888 przeprowadził się S. do Warszawy, gdzie prawdopodobnie studiował historię i przyrodę na Uniw. Warsz. Kolejne powieści historyczne publikował od r. 1891 w „Biesiadzie Literackiej”: Zatrute owoce. Powieść staroszlachecka (dod. „Wieczory Powieściowe”, 1891 nr 10–35, osobno W. 1891), Judaszowe srebrniki. Powieść na tle XIV wieku (1891 nr 40–50, osobno W. 1904), na podstawie kronikarskiej opowieści o ks. mazowieckim Ziemowicie, Jaksa z Miechowa (1892 nr 11–25, osobno W. 1904), o uczestniku krucjaty u boku ks. Henryka Sandomierskiego. Ogłaszał też artykuły historycznoliterackie i popularne portrety literackie, m.in. w r. 1897: Bolesław Prus (nr 7–8), Józef Ignacy Kraszewski (nr 12–14, 16), Juliusz Słowacki (nr 16, 39) i Kornel Ujejski (nr 40–41); były to prace o charakterze kompilacyjnym, wykorzystujące wcześniejsze opracowania oraz wydane wspomnienia i listy. Od r. 1891 pisał również do „Niwy” oraz „Niwy Polskiej” (m.in. Wychrzta. Powieść na tle pierwszych dziesiątków XVIII w., 1898 nr 38–42, 42–53, osobno W. 1904). W „Przyjacielu Dzieci” publikował m.in. komedie: Pułapka (1890 nr 45–47, wyd. w: „Wybór komedyjek”, W. 1906), Modnisie (1891 nr 16–20) i Dożynki (1898 nr 20–27, osobno W. 1903), powieści dla młodzieży: Żeglarz nad żeglarze. Krzysztof Kolumb. Opowieść sprzed lat czterystu (1892 nr 35–53, W. 1896) i Sąd Boży. Powieść z czasów Ryszarda Lwie-Serce (1896 nr 2–52, osobno W. 1914 [1913]), opowiadanie historyczne Do światła (1898 nr 3–17) oraz streszczenie „Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska, wydrukowane pt. Przygody towarzysza pancernego (1897 nr 30–52, osobno W. 1902). Ogłosił tu też Nowe przygody Tomcia Palucha (1899 nr 3–6, W. 1910, osobno W. 1917). Pasek był bohaterem jego powieści Hetmani („Biesiada Liter.” 1903 nr 1–52, osobno W. 1913). Dalsze powieści historyczne publikował w „Gazecie Warszawskiej”: Muszkieterowie króla jegomości. Romans historyczny osnuty na tle pierwszej połowy XVIII wieku (1898 nr 47–347, 1899 nr 1–68, osobno W. 1899 I–IV) i Słońce Jagiellonów (1899 nr 72–347, 1900 nr 4–183), oraz „Kronice Rodzinnej”: W czepcu się urodził. Powieść historyczna na tle XVIII wieku (1900, osobno W. 1912). Opowiadanie o św. Stanisławie, bp. krakowskim, Biskup-męczennik zamieścił w „Dzwonku Częstochowskim” (1902 nr 4–5). Na podstawie m.in. pamiętników i listów braci Antoniego i Tomasza Rawitów Ostrowskich napisał Rapsod z epopei Napoleona (W. 19004). W r. 1904 opublikował opowiadanie Biskup chiński i jego uczeń (W.), nowelę Zbrodnia kasztelana (W.) i powieści Jaksa z Miechowa oraz Potępieńcy (W. I–II).
W l. 1904–7 był S. współredaktorem „Biesiady Literackiej”, a następnie jej kontynuacji: „Biesiady Polskiej” (1907) i „Lechity” (1907–8). Jego twórczość publicystyczna i literacka wpisywała się w program popularyzacji wiedzy z różnych dziedzin. Od r. 1907 był recenzentem teatralnym pisma (w rubryce „Wrażenia teatralne”). Równocześnie kontynuował współpracę z „Gazetą Warszawską” (1814–1830 r. Mozaika dziejowa, 1903 nr 180–340, 1904 nr 11, osobno W. 1904, cz. 2: 1814–1830. Mozaika dziejowa z pamiętników i opracowań, 1905 nr 16–200, z przerwami) oraz „Przyjacielem Dzieci” (Krwawe apostolstwo, 1903 nr 36–52, 1904 nr 1–53, osobno W. 1910; Wizymirz-żeglarz, 1904 nr 1–40, osobno W. [1920]; Wojewodów dwunastu, 1904 nr 41–53, 1905 nr 1–53); Lech, 1905 nr 1–52, osobno W. 1910). Opublikował przeróbkę Lwów morskich (W. 1905) J. F. Coopera. Pisał również baśnie: O strasznym zbóju Madeju (W. 1909) i Żołnierz wędrownik (W. 1910). Wydał Historię Słowian. Nasze podania dziejowe (W. 1910) oraz kolejne opowiadanie historyczne Od Głogowa na Psie Pole (W. 1913).
W r. 1909 został S. właścicielem i redaktorem „Biesiady Literackiej”. Od r. 1910 w kronice „Z Warszawy” komentował bieżącą twórczość literacką, m.in. był przeciwnikiem literatury modernistycznej, kabaretów i powieści kryminalnych. W publicystyce społeczno-politycznej wspierał Narodową Demokrację. Wybór publikowanych wcześniej opowiadań historycznych ogłosił w zbiorze Gniazda szlacheckie (W. 1914 I–II). Opublikował w „Biesiadzie Literackiej” jeszcze trzy powieści historyczne: Bolesta, kasztelan wizki (1914 nr 32–52, osobno W. 1915), Mazur-czart. Powieść historyczna XIII w. (1915 nr 1–52, 1916 nr 1–13, osobno W. 1915 I–II) oraz Talmud i ewangelia (1917 nr 1–26). W r. 1917 zamknął pismo. W r. 1918 został sekretarzem Związku Miast Król. Pol., założonego przez Adolfa Suligowskiego. Opracował wtedy „Księgi pamiątkowe I i II zjazdu przedstawicieli miast polskich Królestwa Polskiego” (W. 1919). Był członkiem Tow. Literatów i Dziennikarzy. Zmarł 26 I 1922 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w grobie rodzinnym.
W małżeństwie z Walentyną z Chądzyńskich (1862–1930) miał S. córkę Marię (1883–1940), nauczycielkę muzyki, oraz syna Tadeusza (1892–1963), inżyniera mechanika, w l. 1940–4 dyrektora Szkoły Mechanicznej II st. w Warszawie, od 1945 dyrektora Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Małachowskiego w Płocku.
Obszerna twórczość literacka S-ego nigdy nie cieszyła się popularnością. Jego powieści można podzielić na dwie grupy: utwory z życia domowego szlachty oraz realizujące model walterskotowskiej powieści przygody. Miały podobną konstrukcję i schemat fabularny, w którym bohater pozytywny i piękny zwyciężał, a negatywny i brzydki przegrywał i ponosił karę, brak oryginalności i psychologicznego prawdopodobieństwa postaci. Nagromadzenie wątków sensacyjnych, gwałtownych zwrotów akcji i scen podkreślających okrucieństwo, a także zmanierowany styl, narażały S-ego na krytykę. Wilhelm Feldman sytuował go wśród pisarzy «pozbawionych wyższego talentu oraz elementarnego szacunku dla sztuki», tych, którzy «podejmują – niby garderobę znoszoną – tematy i formy […] i podają czytelnikom jeszcze mniej wybrednym». W r. 1959 Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza wznowiła jedną powieść Wizymirz żeglarz; w recenzji w „Wieczorze Katowic” (1963 nr 106) określono pisarza mianem «mazowieckiego Kraszewskiego», wskazując na silne, graniczące z plagiatem, związki niektórych powieści z utworami Kraszewskiego.
Podob. w: Mazur-czart, W. 1915 I–II; – Dawni pisarze polscy, W. 2003 IV; Estreicher w. XIX; Literatura Pol. Enc., II; Nowy Korbut, XV; Okręt W., Rocznik Naukowo-Literacko-Artystyczny, W. 1905; PSB (Rościszewski Jan Zygmunt); Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny, Płock 2002; Słown. pseudonimów, III; – Boetzel-Zombiert T., Sylwetka literacka Michała Synoradzkiego, „Notatki Płockie” 1978 nr 1; Feldman W., Współczesna literatura polska 1880–1904, W. 1905 III; Ilski S., Bieżuń końca XIX wieku piórem Michała Synoradzkiego, „Bieżuńskie Zesz. Hist.” 2006 nr 21; Kmiecik Z., Prasa warszawska w latach 1908–1918, W. 1981; Konarska-Pabiniak B., Życie kulturalno-literackie Płocka w 2. połowie XIX w., Płock 1994; Lipski J. J., Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalscy”, W. 1973 II; Nycek J. B., Ludzie i książki, Płock 1983; Obrusznik-Partyka M., Literatura i krytyka na łamach „Biesiady Literackiej” (1876–1906), Piotrków Trybunalski 2002; – Listy z Płocka do Józefa Ignacego Kraszewskiego, Oprac. B. Konarska-Pabiniak, „Roczn. Maz.” T. 9: 1987; – Nekrologi z r. 1922: „Gaz. Poranna” nr 32, „Gaz. Warsz.” nr 27, „Kur. Pol.” nr 27; – AP w Płocku: Akty ur. S-ego, nr 193/1857, siostry S-ego Heleny Agnieszki, nr 148/1859; B. Jag.: sygn. 6497, 6536 (listy S-ego do Kraszewskiego z l. 1880–6), sygn. 6994 (listy S-ego do Walerego Przyborowskiego z r. 1885).
Maria Obrusznik-Partyka