INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Michał Palemon Steckiewicz h. Łabędź  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Steckiewicz (Talwosz Steckiewicz, Stetkiewicz) Michał Palemon h. Łabędź (zm. 1794), szambelan, marszałek powiatu, generał major w powstaniu kościuszkowskim.

Pochodził ze żmudzkiej rodziny, używającej rodowego przydomka Talwosz, niekiedy nazywanej także Stetkiewiczami. Był synem Tadeusza Talwosza, oboźnego czernihowskiego, i Ludwiki z Samson-Podbereskich.

Od dn. 12 II 1767 był S. tytułowany na sejmikach żmudzkich oboźnicem czernihowskim. Dn. 3 II 1772 jako oboźnic czernihowski został obrany deputatem księstwa żmudzkiego na Tryb. Główny W. Ks. Lit., kadencji ruskiej. Na sejmie w l. 1773–5 powołano dwie komisje do rozpatrzenia sporów o majątki na Żmudzi: pierwszą w sprawie m.in. S-a, gen. adiutanta królewskiego Stanisława Puttkamera z Gedeonem Rodziewiczem, rtm. pow. brasławskiego, o dobra Szawkiany, Bierżanty i Likszele na Żmudzi oraz Gojcieniszki w woj. wileńskim; drugą w sprawie S-a z chorążym wiskim Chryzantym Opackim o sumę lokowaną na Szawkianach. Dn. 3 II 1783 na sejmiku w Rosieniach, kierowanym przez kaszt. żmudzkiego Antoniego Giełguda, już jako szambelan królewski, został S. ponownie deputatem żmudzkim na tryb. lit. kadencji wileńskiej. W lutym 1790, sejmik żmudzki w Rosieniach wybrał go na komisarza porządkowego cywilno-wojskowego księstwa żmudzkiego repartycji szawelskiej na dwuletnią kadencję. Na sejmiku elekcyjnym żmudzkim obrany S. został 23 II 1792 jednym z pięciu sędziów ziemiańskich pow. szawelskiego, mimo próby zablokowania jego kandydatury przez pisarza skarbowego lit. Stanisława Górskiego, który za pośrednictwem Kazimierza Owsianego (Owiżewicza) zarzucił mu jakieś przestępstwa. W r. 1791 S. wraz z żoną miał bliżej nieznaną sprawę sądową z m.in. Owsianym.

Dn. 22 II 1794 sejmikujący obywatele żmudzcy wybrali S-a na urząd marsz. szlachty pow. szawelskiego. Gdy zgodnie z planem sprzysiężenia, na pozbawionej wojsk rosyjskich Żmudzi, rozpoczęło się 16 IV t.r. w Szawlach powstanie kościuszkowskie, w ogłoszonym wówczas pierwszym na Litwie akcie powstańczym nie powołano dowódcy lokalnych sił zbrojnych. Nie wiadomo od kiedy S. sprawował tę funkcję w stopniu gen. majora ziemiańskiego pow. szawelskiego. Był nim na pewno 24 V t.r., gdy od Deputacji Tajnej Wileńskiej otrzymał zalecenie nawiązania współpracy z Tomaszem Wawrzeckim, dowódcą tworzonego wówczas «korpusu obserwacyjnego» (później: dyw. żmudzka). Co najmniej od końca maja S., bez wojska regularnego, osłaniał podległy mu rejon. W dn. 9–10 VI jego oddziały (milicja powiatowa, ochotnicy, pospolite ruszenie – w sumie ok. 1 tys. ludzi) poniosły porażki w potyczkach z wkraczającymi z Kurlandii siłami rosyjskimi gen. S. Golicyna. Dn. 10 VI pod Żagorami ppłk F. Kozlainow pobił milicję rosieńską, osłaniającą boczną drogę z Mitawy, a w następnych dniach z powodzeniem atakował oddziały S-a pod Żadejkami (12 VI) i Bijejkami (13 VI). Z kolei 16 VI, wsparty nadesłanym przez Wawrzeckiego oddziałkiem piechoty z dwiema armatkami, S. zaatakował Rosjan w Żagarach. Po walce, w której obie strony poniosły spore straty, musiał się wycofać. Dn. 20 VI prosił o wzmocnienie swych sił oddziałami regularnymi. W dalszym ciągu osłaniał powiat, odnotowując «kilka szczęśliwie odbytych potyczek». Informował również władze powstańcze o propagandowej akcji Rosjan, którzy na rozkaz N. Repnina wzywali chłopów do buntu przeciw sprzyjającym insurekcji dworom; sam próbował temu przeciwdziałać, apelując do duchowieństwa, by nie ogłaszali ludowi «pism moskiewskich buntowniczych». Gdy milicja telszewska dowodzona przez gen. mjr. ziemiańskiego Antoniego Woytkiewicza wkroczyła do Kurlandii i 25 VI zajęła Lipawę, S. swoimi siłami osłaniał ten manewr. Zadania takie grupa S-a wykonywała z powodzeniem podczas następnych działań Wawrzeckiego i innych oddziałów powstańczych na kierunku szawelskim. Z końcem czerwca i na początku lipca oddział S-a toczył utarczki na trakcie mitawskim i skutecznie powstrzymywał Rosjan, dowodzonych przez brygadiera A. Obrieskowa. Zagrożeni odcięciem powstańcy opuścili Lipawę w nocy z 10 na 11 VII. Prawdopodobnie po tych wydarzeniach S., być może ranny lub chory, nie brał udziału w dalszych działaniach wojennych. Zdaje się o tym świadczyć fakt, że mjr Erdman dowodził oddziałem ok. 2 tys. ludzi, głównie pospolitego ruszenia, który 22 VII w Mieszkuciach Wawrzecki podporządkował gen. Romualdowi Giedroyciowi. Dodatkowym potwierdzeniem może być testament, napisany własnoręcznie 31 VIII przez S-a w obozie pod Szawlami (jednym ze świadków był mjr Erdman) i 1 IX wniesiony osobiście do akt ziemiańskich szawelskich. Nie można wykluczyć, że S. wypełniał wtedy takie same zadania osłonowe, a jedynie brak jest źródeł potwierdzających jego udział w drugiej sierpniowej wyprawie do Lipawy.

S. miał w pow. szawelskim: Jusajcie, Juszkajcie, Podubisie, Gorajnie, Mekie i Pokalniszki, ponadto Puszyniszki (pow. rosieński), Poprudzie (pow. wileński) oraz Owsianiszki (pow. wołkowyski). Rezydował głównie w Juszkajciach i Palekiach na Żmudzi. Zmarł najpóźniej 8 IX 1794, został pochowany w kościele Bernardynów w Cytowianach, gdzie żona wystawiła mu przy wielkim ołtarzu pomnik (niezachowany). Część majątku zapisał bernardynom cytowiańskim; żonie przekazał 100 tys. zł i część posiadłości w dożywociu, a dobra ziemskie rtm. pow. słonimskiego Jakubowi Steckiewiczowi, synowi Franciszka h. Łabędź. Intromisja Jakuba w dobra nastąpiła już 9 IX 1794. W r. 1795 żona S-a przekazała Jakubowi Steckiewiczowi wszelkie dokumenty, w tym wojskowe, pozostałe po S-u.

S. był żonaty z Angelą z Iwanowiczów prawdopodobnie od r. 1777, ponieważ t.r. dokonał na jej rzecz zapisu. Małżeństwo było bezdzietne.

 

Portret w kościele w Cytowianach (Tytuėnai) na Żmudzi (Republika Litewska); – Estreicher; Słown. Geogr. (Cytowiany, Lizyki, Szawle); – Engel A., Opisanie del chranjaščichsja w archivie Vilenskogo general-gubernatorstva, Vil’na 1869–70 I cz. 2; – Korzon, Wewnętrzne dzieje; Kowecki J., Pospolite ruszenie w insurekcji 1794 r., W. 1963; Powstanie Kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, Red. T. Rawski, W. 1994 I; Sułek Z., Działania wojenne dywizji żmudzkiej gen. lejt. Tomasza Wawrzeckiego (maj–czerwiec 1794 r.), (mszp. w Biurze Badań Hist.-Wojsk., dawny WIH, sygn. VIII/3/16); Szyndler B., Powstanie Kościuszkowskie w Kurlandii, Prace Nauk. Uniw. Śląskiego w Kat. 1972 nr 29, Prace hist., z. 3; Żytkowicz L., Rządy Repnina na Litwie w latach 1794–7, Wil. 1938; – Akty powstania Kościuszki; Protokoły Deputacji Tajnej Wileńskiej 1794, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XIII cz. 1 s. 303–4, 306, 311, cz. 2 s. 265; Vol. leg., VIII 755, 760; – „Gaz. Narod. Wil.” 1794, dod. do nr 15 s. 91, nr 23; „Gaz. Wolna Warsz.” 1794 nr 25 dod. 343–4; „Korespondent Narod. i Zagran.” 1794 dod. do nr 57 s. 1293–5; – AGAD: Arch. Król. Pol., 252 k. 285–6; B. Czart.: rkp. 861 s. 385, rkp. 879 s. 133, 808. 812; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: F. 391 op. 1 nr 99 kl. 45, op. 9 nr 2782, ML 179 s. 568–9, 808, ML 557 s. 240, S.A. 14563 k. 177v, 562, 572, S.A. 14564 k. 381v, 383–v, S.A. 14568 k. 171, S.A. 14812 k. 367, S.A. 14984 (księga ziemska szawelska 1794) s. 19, 20, 138, 237, 439, 1257–60, 1273–4, S.A. 14985 (księga ziemska szawelska 1795) s. 27–34, S.A. 15000 (ziemia szawelska 1795–7) s. 134–5, 136v–7, 51; – Lietuvos mosklų akademijos biblioteka w Wil.: F. 94–33; – Informacje Przemysława Romaniuka z W.

Mariusz Machynia

 
 

Powiązane artykuły

 

Księstwo Warszawskie

Po pokonaniu – w grudniu 1805 roku – armii austriacko-rosyjskiej pod Austerlitz (Sławkowo na Morawach) cesarz Napoleon I zawarł pośpiesznie pokój z Austrią, rezygnując z kontynuowania......

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jędrzej Kitowicz

1728-11-25 - 1804-04-03
historyk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jakub Falkowski

1775-04-29 - 1848-09-02
filantrop
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.