INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Michał Roman Sierakowski h. Dołęga  

 
 
1748-08-10 - przed 1802-07-24
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sierakowski Michał Roman h. Dołęga (1748–1802), biskup latyczowski i kamieniecki, targowiczanin. Ur. 10 VIII w Twierdzy w pow. pilzneńskim, ochrzczony został z wody w rodzinnej parafii Frysztak (diec. krakowska). Był synem Józefa (zm. 1767), stolnika pilzneńskiego oraz sędziego grodzkiego i podstarościego bieckiego, i Ewy z Wojakowskich z Rzeplina. Przypisywany błędnie do rodziny Sierakowskich h. Ogończyk, S. pisał się «ze Starego Sierakowa», tak jak Sierakowscy h. Dołęga, a w parantele z Sierakowskimi – Ogończykami wszedł zapewne poprzez małżeństwo Teresy Sierakowskiej h. Dołęga (dalekiej krewnej) z Romanem Sierakowskim h. Ogończyk, bratem arcybpa lwowskiego Wacława Hieronima. Stąd w Brzozowie, w kaplicy domowej W. H. Sierakowskiego, wówczas biskupa przemyskiego, uzupełnione zostały w r. 1756 liturgiczne ceremonie chrzcielne S-ego.

Pod opieką W. H. Sierakowskiego S. uczył się we Lwowie u jezuitów, z jego rąk otrzymał 29 VI 1764 w katedrze lwowskiej tonsurę i cztery niższe święcenia kapłańskie. Dn. 25 X 1772 bp przemyski Józef Tadeusz Kierski udzielił mu w swej kaplicy w Brzozowie święceń subdiakonatu, 28 X diakonatu, a 1 XI t.r. prezbiteratu w kolegiacie brzozowskiej. W r. 1773 był kanonikiem kapituły kamienieckiej. W początkach 1776 r., jako kanonik wszedł S. do katedralnej kapituły przemyskiej. Jeszcze w r. 1775 rozpoczął starania u władz gubernialnych o koadiutorie dziekanii kapitulnej, co – za zgodą władz państwowych i Rzymu – doprowadził do pozytywnego rezultatu i instalował się na nią 29 VIII 1778, a w r. 1781 został dziekanem kapituły przemyskiej. W konsystorzu przemyskim pełnił funkcję sędziego surogata. Z okazji jubileuszu ogłoszonego na r. 1775 wypełniał w katedrze obowiązki misjonarza i na jego zakończenie wobec kilku tysięcy ludzi wygłosił 4 XII 1776 Kazanie o prawdziwej człowieka szczęśliwości... (Przemyśl 1776). Dn. 10 III 1777 został proboszczem w Dynowie (diec. przemyska), a później (1781) jeszcze w Otfinowie (diec. krakowska). Widocznie myślał jednak o wyższym stopniu kariery, bo 7 IX 1776 postarał się o dyplom doktora praw, który wydał ks. F. C. Sforza na mocy uprawnień nadanych Sforzom w r. 1539; dokument ten nie został jednak uznany przez Kurię Rzymską. Dn. 26 II 1778 bp przemyski J. T. Kierski wyznaczył go na swego sufragana i 18 IV t.r. zwrócił się do papieża z prośbą o mianowanie go biskupem «in partibus». Proces informacyjny przeprowadził nuncjusz wiedeński J. Garampi 13 V t.r. Pius VI prekonizował go na biskupa Prusy (Prussensis), z dyspensą od braku stopnia doktora. Święcenia biskupie otrzymał w Warszawie przed 19 XII 1778, bowiem w tym dniu (może bezpośrednio po konsekracji) w kościele św. Krzyża udzielił sakramentu bierzmowania, święceń niższych i wyższych najpewniej klerykom misjonarskim. Po powrocie do Przemyśla wyręczał bpa Kierskiego w odprawianiu pontyfikaliów. W r. 1779 S., jako generalny administrator diecezji, zarządził 14 VI w Przemyślu modły za zmarłego metropolitę unickiego Leona Szeptyckiego i Atanazego Szeptyckiego, unickiego bpa przemyskiego i lwowskiego.

Kiedy w Wiedniu rozważano projekty zorganizowania administracji kościelnej w galicyjskiej części diecezji krakowskiej, cesarz Józef II brał pod uwagę przekazanie jurysdykcji kościelnej S-emu. Dwukrotnie prosił on cesarza o oddanie mu władzy w tej części diecezji «przynajmniej w charakterze sufragana i administratora». W innym liście zabiegał o biskupstwo w Tarnowie, albo przynajmniej o opactwo w Tyńcu, przy czym powoływał się na to, że wybierzmował tam ponad 25 tys. osób. Gubernium lwowskie było jednak przeciwne przekazaniu mu władzy. S. niezadowolony ze swej sytuacji w Galicji podjął w r. 1785 starania o przeniesienie się na tereny pozostałe przy Polsce i prosił Stanisława Augusta, by dopomógł mu uzyskać koadiutorię biskupa włodzimierskiego obrządku greckiego lub o miejsce w kapitule gnieźnieńskiej. Przypomniał, że król nie odmówił mu wcześniej swej łaski «w ozdobieniu […] Orderem św. Stanisława».

W r. 1786, w ramach reform józefińskich, została zniesiona sufragania przemyska i S. stracił dochody, udał się więc na Ukrainę i tam pozostał. Wezwany do powrotu przez państwowe władze austriackie – nie stawił się, toteż został pozbawiony beneficjów w Galicji. Z prezenty Szczęsnego Potockiego otrzymał probostwo w Humaniu. Pozostawał w bliskim otoczeniu S. Potockiego, jako jeden z jego pieczeniarzy i karcianych kompanów. W styczniu 1789 przesłał do hetmana Seweryna Rzewuskiego list z alarmującymi informacjami o zamieszkach chłopskich na Wołyniu. List ten, cytowany w sejmie, wywołał spore zamieszanie i obawy. Podobno podczas wojny rosyjsko-tureckiej S. wykorzystując poparcie feldmarszałka G. Potiomkina, zawierał bardzo korzystne umowy na dostawę prowiantu dla wojsk rosyjskich, a odstępując je innym nieźle zarabiał.

Związawszy się z konfederacją targowicką 3 VI 1792, wszedł S. do grona jej konsyliarzy. Odegrał w niej znaczną rolę. Dn. 30 VIII t.r., w dniu imienin marszałka konfederacji S. Potockiego, odprawił nabożeństwo w Lubomli i wygłosił przemówienie, w którym wysławiał jego gorliwość «w dźwiganiu upadłej wolności», zapewniał o wdzięczności przyszłych pokoleń, stawiał go za wzór cnoty i patriotyzmu i ogłosił zbawcą Rzpltej. Dn. 11 IX w Brześciu Lit. w dniu zjednoczenia się Generalności konfederacji Korony i Litwy odprawił mszę św., a po niej wygłosił okolicznościowe przemówienie, po którym odczytał akt unii. Od ambasadora rosyjskiego J. J. Sieversa otrzymał pensję 300 dukatów. Gdy w odpowiedzi na notyfikację o istnieniu konfederacji wysłanej do różnych rządów odpowiedział tylko papież, jej władze wyznaczyły 15 XII 1792 w poselstwie do Rzymu S-ego, który miał dziękować za błogosławieństwo, prosić o przywrócenie uroczystości św. Stanisława w dn. 8 V i cofnięcie kasaty zakonu jezuitów. Jako mianowany poseł do Rzymu S. ustąpił 3 I 1793 z konsyliarstwa konfederacji; 20 I Generalność zaleciła kanclerzowi kor. przygotowanie listów uwierzytelniających dla S-ego, a 26 III wystosowała list do Stanisława Augusta, by je podpisał. Król zwlekał z tym, S. więc pojechał za nim do Grodna, a gdy król ponownie odesłał go do Warszawy, S. ponoć przegrał w karty pieniądze przyznane na legację. Występował w obronie Żydów, a przeciw mieszczanom warszawskim i za obietnicę kilku tysięcy dukatów ułożył projekt, w którym otrzymane przez mieszczan warszawskich, popierających Konstytucję 3 maja, ustawy, nakazujące usunięcie ludności żydowskiej z Warszawy, uznał za bezprawne. W maju 1793 Generalność zarekomendowała S-ego do probostwa krzyżanowickiego, odsądzając poprzedniego dożywotniego posesora Hugona Kołłątaja. Dn. 14 VI t.r. nadała toż probostwo S-emu, przydając mu pomoc wojskową, by mógł wejść w posesję. W czerwcu t.r. starał się jeszcze przez S. Potockiego o podkanclerstwo kor., a w grudniu t. r. o biskupstwo warszawskie, ale bez powodzenia; w końcu powrócił na Ukrainę.

Dn. 17 IX 1795 cesarzowa Katarzyna II zniosła pięć spośród sześciu istniejących łacińskich diecezji w zaborze rosyjskim, w tym diec. kijowską, kamieniecką i łucką, a na ich miejsce utworzyła diec. pińską i latyczowską, która objęła prawie całą diecezję kamieniecką, cząstki kijowskiej i łuckiej. Na jej rządcę z 3 tys. rb. rocznej pensji, bez potwierdzenia Stolicy Apostolskiej, wyznaczyła S-ego. Objął on w niej rządy, nie starając się nawet o delegowanie mu władzy przez żyjących biskupów ordynariuszy odnośnych diecezji. Tytułował się przy tym «z Bożej i Stolicy Apostolskiej łaski – biskup latyczowski». Gdy bp Jan Dembowski, koadiutor kamieniecki, chciał objąć władzę, S., popierany przez rosyjskiego generała-gubernatora T. Tutolmina, nie dopuścił go do rządów. Stolicę biskupią przeniósł z Kamieńca do Latyczowa, sam rezydował w Winnicy. Seminarium duchowne przeniósł z Kamieńca do Ołyki, gdzie 6 X 1796 utworzył oficjalat okręgowy, a oficjałem mianował Jakuba Ignacego Dederkę. Katedrę kamieniecką zamienił na kościół parafialny. W l. 1796–8 ogłosił kilka rozporządzeń i listów pasterskich. Jako jeden z pierwszych nakazał stosowanie kalendarza juliańskiego w swej diecezji. W r. 1797, z okazji koronacji cara Pawła I, szlachta guberni bracławskiej ułożyła petycję, prosząc o przywrócenie szkoły w Winnicy, którą S. przeniósł do Brahiłowa, a budynek oddał na kancelarie rządowe. Dn. 9 V 1798 car przy współudziale nuncjusza L. Litty na nowo zorganizował Kościół łaciński w Rosji. Reaktywowano diec. kamieniecką z uposażeniem 6 tys. rb. rocznie. L. Litta nie chciał dopuścić S-ego do jej rządów z racji niekanonicznego sprawowania przez niego władzy. Ten jednak swymi intrygami sprawił, że władze rosyjskie ponownie nie pozwoliły rządzić bpowi Dembowskiemu, a 2 X 1798 car potwierdził S-ego na biskupstwie kamienieckim. S. wydawał w diec. kamienieckiej rozporządzenia, poddające kościół ściślejszej kontroli państwowej: w r. 1799 „Urządzenie dla kościołów i klasztorów rzymsko-katolickiego wyznania w imperii rosyjskiej” z 3 XI 1798, opublikowane z listem S-ego z Winnicy z 24 I 1799, a w r. 1802 (z listem datowanym w Hołowaniewskim 11 II) „Ustawę dla duchownego i kościelnego rządu rzymskokatolickiej religii”, podpisaną przez cara Aleksandra I 13 XI 1801. W r. 1799 podpisał się na liście jako «graf Sierakowski, kawaler Orderu św. Stanisława i komandor Orderu św. Anny I klasy», a w r. 1802 dopisał jeszcze Order Aleksandra Newskiego. Jeszcze jako proboszcz humański, a potem biskup latyczowski i kamieniecki, S. wsławił się znaczną liczbą rozwodów, jakie z łatwością uzyskiwano za jego pośrednictwem. Zmarł w Humaniu w r. 1802, przed 24 VII.

 

Estreicher; Enc. Kośc. (diec. kamieniecka); Enc. Org.; Hierarchia catholica medii aevi, VI; Niesiecki; Urzędnicy, IV/3; – Brumanis A. A., Mgr Stanislas Siestrzencewicz – Bohusz premier archevêque-metropolitain de Mohilew (1731–1826), Louvain 1968; Chotkowski W., Historia polityczna Kościoła w Galicji za rządów Marii Teresy, Kr. 1909 I; Historia Kościoła w Polsce, Red. B. Kumor, Z. Obertyński, P. 1979 II/1; Kalinka W., Sejm Czteroletni, W. 1991; Kądziela Ł., Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej, W. 1993; Kumor B., Diecezja tarnowska, Kr. 1985; tenże, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772–1918), Kr. 1980; Loret M., Kościół katolicki w zaborze rosyjskim za Pawła I, „Przegl. Powsz.” R. 45: 1928 t. 179 s. 118; Mann Z., Stanisław August na sejmie ostatnim, W. 1938; Mościcki H., Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi 1772–1800, Wil. [b.r.w.]; Pawłowski F.,Premislia sacra…, Kr. 1869; [Rolle J. A.] Dr. Antoni J., Wybór pism, Kr. 1966; Rostworowski E., Sprawa aukcji wojska na tle sytuacji politycznej przed Sejmem Czteroletnim, W. 1957; Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kr. 1903; tenże, Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII, W. 1976; Szantyr S., Zbiór wiadomości do dziejów Kościoła i religii katolickiej w krajach panowaniu rosyjskiemu podległych, P. 1843 I 101–5, 133–4, 152–3; Tokarz W., Ostatnie lata Hugona Kołłątaja, Kr. 1905 I (mylnie, że o probostwo krzyżanowickie zabiegał Sebastian Sierakowski); – Chrząszczewski A., Pamiętnik oficjalisty Potockich z Tulczyna, Wr. 1976; Dalszy ciąg summariusza czynności Konf. Targowickiej […] od 3 I 1793, II nr 258, 379, 425, 561, 577, 625; [Dembowski J.], Tajna korespondencja z Warszawy do Ignacego Potockiego 1792–1794, W. 1961; Kalendarzyk polityczny warszawski na r. 1782; Kolęda warszawska na r. 1777; Sievers J., Jak doprowadziłem do II rozbioru Polski, W. 1992; Summariusz czynności Konfederacji Generalnej Koronnej […] od 14 V 1792..., nr 10; Summariusz czynności Konfederacji Generalnej Obojga Narodów od 11 IX 1792 w Brześciu Lit., nr 203; – AP w Kr.: Castr. Biec., Copiae, 384 s. 686; Arch. diec. w Przemyślu: Liber memorandorum rkp. S.LVII (oprac.), Acta capituli, sygn. XVIII–XIX, Acta episcopalia, episc. Kierski, S.83 k. 64, 68–69v., 130, 152–152v., Akta biskupów Kierskiego i S-ego. S. 146 (pontificalia), Acta iudiciaria, S. 122–124, Regestr spraw sadowych 1779–1783, S.137 k. 3; Archivio Segreto Vaticano: Process. Consist. vol. (a. 1778) k. 161–175v., Acta 1778 k. 420–427v., Sec. Brev., vol. 4369 k. 279–282, Atti Consistoriali (Consistoria PP. Pii VI an. 4° pars. II) 1778 II k. 305, 467–468, 543–543v., 546–547v., 550–550v., (kserokopie u ks. H. Borcza); B. Czart.: rkp. 698 k. 771.

Tadeusz Śliwa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jędrzej Kitowicz

1728-11-25 - 1804-04-03
historyk
 

Jędrzej Śniadecki

1768-11-30 - 1839-05-11
chemik
 

Antoni Brodowski

przed 26 grudnia 1784 - 1832-03-31
malarz
 

Michał Franciszek Stachowicz

1768-08-14 - 1825-03-26
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Ignacy Dominik Fijałkowski

1783-07-13 - 1855-08-25
lekarz
 

Simon Antoine L’Huillier

1750-04-27 - 1840-03-28
matematyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.