Piotrowski Mieczysław Tadeusz, pseud. M. Ćwiartkowski (1910–1977), rysownik, ilustrator, prozaik. Ur. 6 V we Lwowie, był najstarszym z trojga dzieci urzędnika pocztowego Tomasza i Marii z Niepołomskich, bratankiem Zygmunta (zob.). Rodzina mieszkała kolejno w różnych miastach, do których przenoszono służbowo ojca, m. in. w Starym Sączu, Krakowie, a wreszcie w Bydgoszczy, gdzie P. ukończył Miejskie Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze im. Mikołaja Kopernika, uzyskując w r. 1928 świadectwo dojrzałości. Już w latach szkolnych (1926) P. zaczął umieszczać rysunki polityczno-satyryczne w „Dzienniku Bydgoskim” oraz w wydawanym przez Radę Naczelną Polskiej Partii Socjalistycznej w Warszawie i redagowanym przez Ignacego Daszyńskiego tygodniku „Pobudka”. Jesienią 1928 P. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie, które przerwał w r. 1931, tuż przed uzyskaniem dyplomu. Do tej decyzji przyczyniła się zdobyta właśnie nagroda w konkursie rozpisanym przez „Cyrulika Warszawskiego” na rysunek satyryczny. Od tego czasu P. stał się głównym rysownikiem tego tygodnika, a po jego likwidacji – „Wróbli na Dachu”. Jeszcze jako student Szkoły Dziennikarskiej został P. przyjęty w r. 1930 do warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (ASP). Kształcił się tam głównie w pracowni malarstwa Felicjana Kowarskiego oraz w pracowni grafiki Władysława Skoczylasa. Dn. 27 VI 1935 uzyskał z wynikiem bardzo dobrym dyplom Studium Pedagogicznego ASP. Poza latami studiów u Kowarskiego P. nie uprawiał nigdy malarstwa olejnego, a jego obrazy z tego czasu spłonęły w r. 1939 i 1944 w Warszawie. Uprawiał wyłącznie rysunek, na ogół tuszem i piórkiem: karykaturę, ilustrację prasową i książkową, czasem barwną. Jako karykaturzysta i satyryk był autorem własnych pomysłów rysunkowych. Będąc studentem ASP rozpoczął współpracę z czasopismami humorystycznymi, jak warszawska „Mucha” (1927, 1928, 1930, 1931) i „Szpilki” (1935–9), a ponadto z ukazującym się w Krakowie od r. 1930 tygodnikiem „Wróble na Dachu”. Lata drugiej wojny światowej spędził w Siedlcach, pracując jako nauczyciel techniki reklamy w miejscowym Gimnazjum Handlowym.
Po wojnie P. krótko mieszkał w Łodzi, później przeniósł się do Warszawy. Od r. 1945 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od r. 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). Współpracował ze wznowionymi w Łodzi warszawskimi tygodnikami satyrycznymi „Szpilki” (od stycznia 1945 do marca 1953) i później (po sierpniu 1946) „Rózgi”, a od jesieni 1946 z „Muchą”, gdzie wchodził w skład kolegium redakcyjnego. W tygodniku tym zamieszczał do r. 1952 liczne prace podpisywane pseud. M. Ćwiartkowski. Były to jego jedyne sygnowane rysunki. Jako karykaturzysta podejmował zarówno tematykę obyczajową, jak i polityczną, krajową i zagraniczną; był autorem bardzo pomysłowym, komponował rysunki w sposób zaskakujący i niezwykle dowcipny. Przez wiele lat zamieszczał rysunki w „Walce Młodych”, „Trybunie Ludu”, „Współczesności”, „Kuźnicy” i „Nowej Kulturze”, od r. 1963 posiadał stałą rubrykę w tygodniku „Kultura”, który zamieszczał w każdym numerze filozoficzny rysunek P-ego. Artysta uprościł wtedy znacznie swój styl, dostosowując go do nowej tematyki. W ostatnich latach życia P-ego rysunki jego ukazywały się w tygodniku „Literatura”. W r. 1975, w wyniku porażenia prawej ręki, nauczył się pracować lewą ręką. Rysunek jego nabrał wtedy pewnej ostrości i nowego wyrazu. P. współpracował również jako ilustrator ze Spółdzielnią Wydawniczą «Czytelnik» i «Naszą Księgarnią», od r. 1947 był kierownikiem artystycznym tygodnika „Przyjaciel”, ilustrował też tygodnik dla dzieci „Świerszczyk”. Był jedną z wybitniejszych indywidualności na polu ilustracji. Talent liryczny połączony ze zmysłem satyryka kształtował jego wizję w sposób szczególnie delikatny i poetycki. Ilustrował zarówno utwory z repertuaru klasycznego, polskiego i obcego, jak współczesnego: poezje, powieści, książki dla dzieci. Był autorem m. in. ilustracji do „Rzezi niewiniątek” L. Pasternaka (W. 1946), „Satyr i fraszek” M. Rodocia (Biernackiego), dramatów A. Puszkina, „Państwa Gołowlewów” M. Sałtykowa-Szczedrina (W. 1950).
W r. 1946 P. debiutował jako prozaik. Okazją stał się primaaprilisowy numer tygodnika „Szpilki” pod hasłem «Rysują literaci, piszą rysownicy…». W późniejszych latach ukazały się, prócz drobniejszych utworów, cztery powieści P-ego: Ogrodnicy (W. 1956), Złoty robak (W. 1968), Plecami przy ścianie (W. 1970) i Cztery sekundy (W. 1976). P. był również autorem opublikowanego w r. 1976 w „Twórczości” opowiadania Podróż Arysty przez Lotaryngię, przerobionego później na scenariusz filmowy. Napisał też parę sztuk teatralnych, z których dwie doczekały się realizacji za życia autora: w r. 1973 odbyła się premiera sztuki Marsz na Scenie Kameralnej Teatru Starego w Krakowie, a w r. 1976 sztuka Melancholia weszła na Scenę Kameralną Teatru Polskiego we Wrocławiu. P. był ponadto autorem trzech barwnie przez siebie ilustrowanych książek dla dzieci: Szare uszko (W. 1963) i Ballada o dentyście (W. 1966) – obie były tłumaczone na języki obce – oraz Grzyby galopują na koniach (W. 1976). Literackie utwory P-ego, którego mistrzem był m. in. Witold Gombrowicz, odznaczały się specyficznym klimatem i aurą: ich akcja rozgrywała się bardziej w sferze psychicznej niż fizycznej, a wyobraźnia autora stwarzała świat aluzyjny, metaforyczny i groteskowy, niekiedy o tendencjach parodystycznych. Utwory te były pisane bogatym i barwnym językiem, operującym trafnym skojarzeniem i skrótem. Utwory sceniczne P-ego odznaczały się nadto zaletami dialogu.
P. otrzymał w r. 1950 Nagrodę Państwową III-stopnia za całokształt działalności w dziedzinie karykatury. W r. 1955 uczestniczył w międzynarodowej wystawie karykatury w Wiedniu, a w r. 1956 w Wystawie XX-Lecia „Szpilek” w Warszawie, w wystawie polskiego plakatu i ilustracji książkowej w Chinach, w wystawie grafiki, ilustracji książkowej i plakatu w Republice Federalnej Niemiec i w wystawie ilustracji książkowej w Szwecji; w t. r. otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży, a w r. 1959 Srebrny Medal na Międzynarodowych Targach Książki w Lipsku. W r. 1960 wziął udział w XII Triennale w Mediolanie, w r. 1961 w Wystawie «Satyra w XV-Lecie PRL» w Warszawie, gdzie uzyskał wyróżnienie, w r. 1962 w wystawie książki i ilustracji z cyklu «Polskie Dzieło Plastyczne w XV-Lecie PRL», także w Warszawie. Otrzymał wówczas Nagrodę Państwową I stopnia. W r. 1963 uczestniczył w wystawie satyry obyczajowej „Szpilek” w Moskwie, w r. 1964 w ogólnopolskiej wystawie ilustracji książkowej w Warszawie oraz w wystawie polskiej grafiki książkowej w Moskwie (1964) i w Lipsku (1965). W r. 1966 brał udział w wystawie ilustracji dla dzieci w Warszawie, w wystawie satyry polskiej we Francji i w wystawie ilustracji książkowej i plakatu w Szwajcarii. W r. 1967 otrzymał nagrodę na ogólnopolskiej wystawie satyry w Warszawie. Redakcja „Szpilek” przyznała P-emu w l. 1966 i 1968 «Złotą Szpilkę», a pośmiertnie, w r. 1978, «Złotą Szpilkę z Wawrzynem». Od r. 1945 P. był członkiem rzeczywistym sekcji grafiki Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), od r. 1973 członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Odznaczony był Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Po przeszło dwuletniej chorobie P. zmarł 8 XII 1977 w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (dawniej wojskowym).
P. był żonaty dwukrotnie: po raz pierwszy zawarł przed wojną krótkotrwałe małżeństwo z Reginą Kańską, plastyczką, po raz drugi ożenił się z Ireną Laskowską, aktorką teatralną i filmową. Potomstwa nie pozostawił.
W r. 1980 odbyła się wielka pośmiertna wystawa prac P-ego w Galerii Interpress przy placu Zwycięstwa w Warszawie. W zbiorach Muzeum Karykatury w Warszawie znajduje się kilkadziesiąt prac P-ego: tusz piórko, satyra głównie polityczna o tematyce polskiej i międzynarodowej oraz rysunki z Kongresu Intelektualistów we Wrocławiu. W Muzeum Narodowym w Warszawie dziesięć prac z lat powojennych: rysunki satyryczne i ilustracje, tusz piórko. W zbiorach Muzeum Plakatu Warszawa–Wilanów jeden plakat polityczny z r. 1951. Liczne prace pozostają w posiadaniu żony Ireny Laskowskiej w Warszawie.
Fot. w: Materiałach Red. PSB, Witz I., Grafika w książkach Naszej Księgarni, W. 1964, Programy teatralne – Scena Kameralna Teatru Starego w Krakowie 1973 r. (Marsz), Scena Kameralna Teatru Polskiego we Wrocławiu 1976 r. (Melancholia); – Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1944/5 i n.; Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP 1945–70 (bibliogr.); Bartelski L. M., Polscy pisarze współcześni 1944–1970, W. 1977; Polska ilustracja książkowa, W. 1964 s. 106 (album); Wystawa satyry. Polskie dzieło plastyczne w XV-lecie PRL, W. 1961; – Barańczak S., Wielka synekdocha, „Nurt” 1969 nr 2 s. 57; Górska H., Lipiński E., Z dziejów karykatury polskiej, W. 1977; (K. P.), M. Piotrowski, „Literatura” 1978 nr 2 s. 16; Kuśniewicz A., Spoufalony z „małą rzeczywistością”, „Polska” 1978 nr 3 s. 48–9; Lipiński E., Drzewo Szpilkowe, W. 1976 s. 104–8 (Karykatura P-ego – rys. J. Zaruba); tenże, erl-69 donosi, W. 1972 s. 93–5, 193; Lisowski J., M. Piotrowski, „Kultura” 1977 nr 51 s. 2; Maciejewska I., Rzeczywistość poniżona, „Odra” 1971 nr 6 s. 96; Małachowska-Bator E. M., Rysowane myśli, „Literatura” 1980 nr 15 s. 7; Piwocki, Hist. Akad. Sztuk Pięknych w W., s. 203; Witz I., Zaruba J., 50 lat karykatury polskiej, W. 1961; – Kalendarz „Szpilek”, W. 1955; „Roczn. CBWA” 1956, 1959–1960–1961, 1962, 1963–1964, 1965–1966–1967; „Roczn. Liter.” 1956 (A. Kijowski), 1968 (W. Maciąg), 1970 (M. Sprusiński), 1976 (F. Fornalczyk); „Tyg. Powsz.” 1978 nr 8; – B. IS PAN: nr inw. 81 II-k 411 (Album Studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie); Zarząd Gł. ZLP, Ankieta P-ego; Zarząd Gł. ZPAP: Ankieta P-ego; – Informacje żony Ireny Laskowskiej, Eryka Lipińskiego i Jerzego Lisowskiego.
Maria Zakrzewska