Ruszkowski Mikołaj h. Pobóg (zm. 1651), oficjał i kustosz warszawski, następnie opat paradyski. Pochodził z rodziny piszącej się z Rokszyc w pow. piotrkowskim. W literaturze genealogicznej (w herbarzach) mylony jest z Janem, synem Andrzeja, a także niesłusznie przypisuje się mu godność kanonika warmińskiego.
R. był kanonikiem kolegiaty warszawskiej Św. Jana, w r. 1616 objął kanonię fundi Dębowa Wola. Dn. 20 IV 1622 otrzymał z prezenty królewskiej probostwo ujazdowskie (dożywotnie prawo do tego beneficjum potwierdził mu 15 III 1637 Władysław IV w przywileju, w którym – na prośbę kapituły – pozwolił wcielić je po zgonie R-ego do uposażenia mansjonarzy kolegiackich). Wkrótce do posiadanych godności kościelnych dołączył R. następne. Jako archidiakon dobrzyński wszedł do kapituły płockiej, 28 II 1625 został mianowany oficjałem warszawskim. Na stanowisku tym zyskał 30 V 1629 szerokie uprawnienia wikariusza generalnego na obszar archidiakonatu mazowieckiego. Godność tę sprawował jedynie do 24 VII 1631, kiedy to przeszła ona na Jana Żmijewskiego. Rezygnacja ze stanowiska oficjała związana była zapewne z objęciem przez R-ego 10 V 1630 kustodii warszawskiej. Jako kustosz był R. członkiem komisji przygotowującej materiały do procesu beatyfikacyjnego Władysława z Gielniowa; komisja działała od 15 IX 1632, jej posiedzenia odbywały się m. in. w domu R-ego. Na ten okres przypada również jego podróż do Włoch: dn. 26 V 1639 wpisał się do metryki nacji polskiej w uniw. padewskim.
Z godności kustosza zrezygnował R. w r. 1645, kiedy Władysław IV powierzył mu w komendę opactwo cystersów w Paradyżu (koło Międzyrzecza). Wskazuje to na bliskie kontakty R-ego z dworem królewskim. Kontakty owe zadzierzgnięte zostały bez wątpienia jeszcze w początkowym okresie jego kariery, o czym świadczy choćby wspomniana prezenta królewska na probostwo ujazdowskie. Wiadomo, że przez pewien okres sprawował R. funkcję sekretarza królewskiego. Stąd też brały się jego przyjaźnie z urzędnikami dworskimi, żeby wymienić tylko prefekta kuchni królewskiej Jana Dunina Modliszewskiego, którego testamentu był wykonawcą (1629) czy poetę i kaznodzieję królewskiego Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, który umieścił rękopiśmienną dedykację dla R-ego na egzemplarzu swej drukowanej mowy „Laska marszałkowska na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy” (Wil. 1635). Rezultatem związków z dworem jest być może przypisywany R-emu anonimowy traktat „Co za pożytki Korona polska odniosła z pruskiej wojny z Gustawem” (b. m. i r. w., Estreicher datuje na r. 1628), w którym autor stwierdza, że wojna ze Szwecją obok szkód przyniosła Polsce także i pożytki, ponieważ Rzplta «nauczyła się tego, że i małym nie godzi się gardzić nieprzyjacielem, nauczyła się walczyć po holendersku, to jest sztuką i kunsztem wojennym, poznała, że chcąc wojować należy mieć skarb nieubogi». Jako opat wydobył R. z sekwestru szwedzkiego w r. 1646 dobra klasztorne koło Świebodzina. W r. 1648 podpisał R. z woj. sieradzkim elekcję Jana Kazimierza. Zmarł w r. 1651 w czasie pobytu w Rzymie.
Estreicher; Niesiecki; Uruski; – Bartoszewicz J., Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, W. 1855 s. 340–41; Dogiel G., Paradyż. Opactwo pocysterskie i jego zabytkowy zespół, Kr. 1988 s. 14–15; Kosiński J. A., Szczepaniec J., Rękopiśmienne dedykacje autorskie XVI–XVIII wieku w zbiorach starych druków Biblioteki Ossolineum, „Ze Skarbca Kultury” 1964 z. 16 s. 102; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych dawnej diecezji poznańskiej, P. 1863 III 103; Murawiec W. F., Bernardyni warszawscy. Dzieje klasztoru św. Anny w Warszawie 1454–1864, Kr. 1973 s. 122; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; – Arch. nacji pol. w uniw. padewskim, I; – AP miasta stoł. Warszawy: Knapiński W., Notaty do historii kościołów diecezji warszawskiej, W. 1949 s. 150, 182, 895 (mszp. powielony), tenże, Notaty do historii kościołów warszawskich, W. 1949 s. 159, 203, 220 (mszp. powielony).
Andrzej Sołtan