Szczukowska z Schornaków Otylia (1900–1974), rzeźbiarka ludowa, badaczka folkloru.
Ur. 20 I w Zelewie koło Wejherowa, była najmłodszym z siedmiorga dzieci Franciszka Schornaka (zob.) i Otylii z domu Kloka.
W r. 1905 rodzina przeniosła się do Skórcza i tam Otylia uczyła się w szkole powszechnej. W r. 1917 ukończyła Marienschule, katolicką szkołę średnią dla dziewcząt w Gdańsku. Towarzysząc ojcu w dokumentowaniu kultury Kociewiaków i Kaszubów, wykonywała rzeźby i malowidła oparte na starych motywach kaszubskich, a po powrocie do Skórcza włączyła się w badania etnograficzne, prowadzone przez niego m.in. z Bożeną Stelmachowską, Teodorą i Izydorem Gulgowskimi, Franciszkiem Sędzickim oraz ks. Leonem Heyką. Równocześnie kierowała biblioteką Tow. Czytelni Ludowych w Skórczu. Rzeźbiła w drewnie lipowym najczęściej przedmioty użytkowe, zdobione przetransponowanymi motywami ludowymi z Kaszub i Kociewia. Po ślubie (26 XII 1935) ze Stefanem Szczukowskim przeniosła się do Wejherowa, skąd po wybuchu drugiej wojny światowej została z mężem wysiedlona. Oboje zamieszkali w Skórczu, a w r. 1940 w Zajączku pod Wolentalem (pow. starogardzki), gdzie S. pracowała w gospodarstwie rolnym. W czasie ofensywy Armii Czerwonej zimą 1945 warsztat i dorobek S-iej wraz ze spuścizną jej ojca uległy zniszczeniu.
Po zakończeniu wojny wróciła S. do Wejherowa. W zorganizowanym w r. 1946 konkursie na herb m. Skórcza zdobyła drugą nagrodę. Podjęła, kontynuowane do l. sześćdziesiątych, wędrówki po regionie; wykonywała szkice dokumentacyjne akwarelą, ołówkiem i piórkiem. Odnowiła współpracę ze Stelmachowską, kierującą Katedrą Etnografii UMK, i w l. 1948–9 uczestniczyła w prowadzonych przez nią terenowych badaniach etnograficznych na Kaszubach. Swój dorobek prezentowała w r. 1949 na Wystawie Kaszubskiej Sztuki Ludowej w Wejherowie, Kartuzach i Kościerzynie, II Festiwalu Plastyki w Sopocie oraz Polskiej Wystawie Przemysłu Lekkiego w Moskwie, a w r. 1950 na Wystawie Prac Ekipy Badawczej w Zakł. Etnografii UMK. Pod kierunkiem zawodowych artystów i konserwatorów dzieł sztuki pracowała przy rekonstrukcji elementów wystroju zabytkowego, m.in. dla katedry w Oliwie (1949). Od r. 1950 kierowała pracownią rzeźby kaszubskiej i sprawowała nadzór artystyczny nad twórczością ludową w oddziale Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego (CPLiA) w Gdyni. Od r. 1951 zajmowała się organizacją zakładu rzeźbiarskiego CPLiA w Wejherowie; opracowała wówczas, przeznaczone dla artystów współpracujących z CPLiA, wzory przedmiotów użytkowych, w których wykorzystała tradycyjne motywy regionu. W r. 1955 wystawiała na ekspozycjach sztuki ludowej w Gdańsku, Olsztynie i Warszawie. W r. 1957 wykonała rzeźbione popiersie ojca (obecnie w Szkole Podstawowej im. Franciszka Szornaka w Skórczu). Wyróżniona została w r. 1958 Medalem «500 lecia Powrotu Gdańska do Macierzy». W l. 1959–60 pracowała jako instruktor w Woj. Domu Twórczości Ludowej w Gdańsku. W tym okresie prezentowała swe prace w Wejherowie, na Wystawie Kaszubskiej Sztuki Ludowej (1958) oraz wystawie indywidualnej (1960).
Mieszkając nadal w Wejherowie, zajęła się S. grupą uzdolnionej plastycznie młodzieży, którą uczyła rzeźbiarstwa ludowego i pamiątkarstwa. Byli wśród nich Andrzej Arendt, Leszek Mistygacz i Franciszek Sychowski. Z okazji jubileuszu 50-lecia pracy twórczej S-iej wejherowskie Muz. Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej oraz Gdańskie Tow. Przyjaciół Sztuki zorganizowały w r. 1970 w Wejherowie wystawę prac jubilatki i jej uczniów; pokazała na niej m.in. rzeźby Światowid, Tryglaw, Macierzyństwo i Kapela ludowa z burczybasem. Również t.r. Klub «Pomorania» za pracę pedagogiczną i wychowawczą wyróżnił S-ą Medalem Stolema. Oprócz rzeźb wolnostojących wykonywała również meble, kasetki, wazony, miski i talerze, nawiązując do zdobnictwa z Kaszub i Kociewia; niektóre z tych przedmiotów użyto do wyposażenia siedziby Katedry Etnografii i Etnologii UMK. Wspomnienia o ojcu oraz swoje rysunki przekazała do Muz. Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej. Rysunki te obejmują cztery teki dokumentacji (Ozdoby rzeźb naszczytowych w budownictwie ludowym, sprzętarstwie i rzeźbie sakralnej, Rysunki i szkice czepców kaszubskich w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach, Motywy haftu kaszubskiego wg Teodory Gulgowskiej i Motywy zdobnicze sprzętów użytkowych) oraz dwie teki jej własnych projektów (Projekty zdobnicze rzeźbiarstwa użytkowego i Projekty i zastosowania motywów ludowych na tkaninach). Zmarła 24 IX 1974 w Wejherowie, została pochowana na cmentarzu Śmiechowskim. Była odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1969).
W małżeństwie ze Stefanem Szczukowskim (1902–1945), prawnikiem, absolwentem Uniw. Pozn., kierującym Sądem Grodzkim w Wejherowie, w r. 1942 osadzonym w obozie koncentracyjnym Stutthof i tam zmarłym, S. dzieci nie miała.
Prace S-iej znajdują się m.in. w Muz. Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Muz. Etnograficznym w Toruniu, Arch. Nadbałtyckiego Centrum Kultury w Gdańsku oraz zbiorach Józefa Borzyszkowskiego. Rękopisy S-iej przechowuje Biblioteka Gdańska PAN (sygn. MS 5569–5573).
W Wejherowie, na domu, w którym S. mieszkała, umieszczono z inicjatywy jej uczniów tablicę pamiątkową, a jedną z ulic w tym mieście nazwano jej imieniem. Rysunki S-iej wykorzystano we wstępie do: Borzyszkowski J., Klejna A., „Boże Męki, krzyże i kapliczki przydrożne na Kaszubach” (Gd.–Pelplin 2004) oraz w książce „Kaszëbsczé dzeje ë dzysészé żëcé” (Wejerowo 2004).
Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1997 IV; – Jubileusz 50-lecia pracy twórczej Otylii Szczukowskiej, Wejherowo 1970; Wystawa Sztuki Ludowej Ziemi Wejherowskiej, Wejherowo 1969; – Internet: www.skorczmojemiasto.republika.pl/szornak; – Kukier R., Zarys biograficzno-monograficzny twórczości artystycznej Otylii Szczukowskiej (mszp. w Muz. Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubskiej w Wejherowie); Osowicka R., Bedeker Wejherowski, Gd. 1996 s. 247; Ostrowska R., Trojanowska I., Bedeker Kaszubski, Gd. 1974 s. 416; – „Dzien. Bałtycki” 1956 nr 31; „Kaszëbe” R. 4: 1960 nr 7; „Litery” 1974 nr 11 s. 39; „Pomerania” 1974 nr 5 s. 117 (wspomnienie pośmiertne, I. Trojanowska); – Informacje Joanny Cichockiej z Muz. Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomor. w Wejherowie.
Zofia Lewicka-Depta