Przedbór z Koniecpola h. Pobóg (zm. 1368), starosta kujawski. Należał do możnej rodziny małopolsko-sieradzkiej; przodkowie jego piastowali w XIII w. najwyższe urzędy dzielnicowe (wojewodowie krakowscy Mściwój i Mikołaj), stan źródeł nie pozwala wszakże na wyprowadzenie pełnego wywodu genealogicznego. Najstarszym gniazdem tej rodziny był Chrząstów nad Pilicą (naprzeciwko Koniecpola), z kościołem parafialnym; do parafii tej należał również Koniecpol, a Koniecpolscy posiadali część Chrząstowa. Z Chrząstowa pisał się sędzia krakowski (1331–2) Stanisław – względy chronologiczne pozwalają dopatrzyć się w nim stryja (nie ojca) P-a. Źródłowo znani Koniecpolscy zaczynają się właśnie od P-a; użyta w r. 1348 jego pieczęć zawiera najstarsze zachowane wyobrażenie h. Pobóg w dojrzałej postaci (podkowa z krzyżem na barku) i napis: S. PRED [BORII DE] CONECZPOL. Imię Przedbór wśród wcześniejszych Pobogów nie występuje; P. odziedziczył je zatem po przodkach macierzystych – niewątpliwie Zadorach z Chełma (w Sieradzkiem), których posiadłości sąsiadowały z dobrami Koniecpolskich.
Liczne źródła ukazują P-a w l. 1348–68 jako star. kujawskiego. Tylko w jednym dokumencie (9 V 1368) wystąpił on w roli strony w sporze majątkowym przed sądem ziemskim krakowskim. We wszystkich pozostałych przypadkach obecność P-a wiązała się z jego urzędem starosty. P. został starostą kujawskim po śmierci Mikołaja z Woli, która nastąpiła 31 X 1346 lub 1347. Starostwo to obejmowało całe Kujawy królewskie, a więc z wyłączeniem jedynie księstwa gniewkowskiego. P. był niekiedy współwystawcą, częściej świadkiem aktów wystawianych na kujawskich sądach wiecowych przez króla lub sędziego; występował często także jako świadek królewskich czynności prawnych w innych ziemiach polskich (Kraków, Niepołomice, Lanckorona, Brzesko, Żarnowiec, Lublin, Konin, Żnin, Płock). W szczególności na podkreślenie zasługuje obecność P-a podczas przejmowania przez Kazimierza Wielkiego dzielnicy płockiej (1351) oraz na wielkim zjeździe króla z książętami i dostojnikami Królestwa w Brześciu Kujawskim (1359). Zachował się również dokument wystawiony samodzielnie przez P-a, kwitujący arcbpa Jarosława z wypłaty pożyczonych królowi 500 grzywien groszy praskich (1358). Wkrótce po 9 II 1359 (zapewne już na zjeździe brzeskim 9–12 II t. r.) Kazimierz Wielki nadał w lenno ks. gniewkowskiemu Władysławowi Białemu kaszt. inowrocławską – uszczupliło to obszar podległy P-owi do Kujaw brzeskich, ponieważ wskutek utraty połączenia terytorialnego otrzymała wówczas osobnego starostę bydgoska część tej ziemi. Rychła rezygnacja Władysława Białego z Inowrocławia nie przywróciła już poprzedniego stanu – do końca panowania Kazimierza Wielkiego istniały na Kujawach trzy starostwa. Liczba wystąpień P-a u boku króla oraz wyjątkowo długi okres sprawowania urzędu starosty każą widzieć w nim jednego z najbliższych współpracowników Kazimierza Wielkiego.
Dość prawdopodobna jest tożsamość P-a z podkonim krakowskim o tym imieniu, występującym w r. 1348. W każdym razie nie mógł nim być Przedbór z Brzezia h. Zadora, ten bowiem długo jeszcze potem pozostawał bez urzędu. W r. 1354 lub 1355 podkonim krakowskim został jednak Pełka; oznaczałoby to rezygnację P-a z obecności w hierarchii ziemskiej, do której widocznie przywiązywał mniejszą wagę niż do swej pozycji starościńskiej. Dokument z 9 V 1368 stanowi ostatnią wiadomość o P-rze, a już 14 XI t. r. starostą Kujaw brzeskich był Mościc ze Ściborza. Chociaż starostwo nie było urzędem dożywotnim, w świetle działalności P-a można przyjąć, że jego zniknięcie ze źródeł spowodowała śmierć.
O najbliższych krewnych P-a mamy tylko sporadyczne wzmianki. P. miał brata Mściwoja, którego osadził jako burgrabiego w Bydgoszczy. Występował on w tej roli w r. 1349, natomiast dwa późniejsze dokumenty (królewski z r. 1353 i jego własny z r. 1358) tytułują go kaszt. bydgoskim. Tytuły kasztelana i burgrabiego czasem wówczas mylono, jest więc dość wątpliwe, czy Mściwoj przeszedł z administracji starościńskiej do hierarchii ziemskiej, choć mógł oba urzędy sprawować równocześnie. Treść jego dokumentu (poświadczenie ugody w sprawie sołectwa jednej ze wsi klasztoru byszewskiego) wskazuje na pełnienie przezeń nadal funkcji burgrabiego. Mściwoj był może tożsamy następnie z kaszt. rudzkim (1360–77) Mściwojem ze Strońska.
P. był, być może, dwukrotnie żonaty: obie żony nie znane nam z imienia. Z jednej żony (pierwszej?) pochodzącej z rodziny dziedziczącej Krzcin przed Pobogami – miał P. synów: Jakusza Brzucha (w r. 1381 «Jakusz syn Przedbora» wystąpił przed sądem ziemskim krakowskim), zmarłego w l. 1395–1402 (po nim dziedziczyli w Radoszewnicy i Krzcinie synowie Marka z Rędzin: Mściwoj i Stanisław oraz ich brat stryjeczny Mikołaj), Przedbora (1373, chyba identyczny z komornikiem sądu ziemskiego krakowskiego z r. 1370, którego synem był Piotr z Giebła, znany od r. 1382), Mikołaja starszego z Rędzin (1398, 1400, stryja Piotra z Giebła, z którym Jakub z Koniecpola procesował się w r. 1394 o połowę Chrząstowa, a ojca Mikołaja młodszego z Rędzin), Marka z Rędzin (ojca Mściwoja i Stanisława). Z innej żony (drugiej?) miał syna (imię nieznane), który był ojcem Jakuba z Koniecpola (ur. ok. r. 1362), woj. sieradzkiego w l. 1393–1430 (zob. Koniecpolski Jakub). Chronologiczna interpretacja zeznania Jakuba w procesie polsko-krzyżackim z r. 1422 wskazuje na P-a jako na dziada Jakuba, który po nim i po ojcu dziedziczył Koniecpol.
Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, P. 1926–8 I 60, 188, II 61–2, 70; Paprocki, s. 231; – Bieniak J., Heraldyka polska przed Długoszem, w: Sztuka i ideologia XV wieku, W. 1978 s. 190–1, 196, 208; tenże, List kanclerza kujawskiego do rady Starego Miasta Torunia ze stycznia 1331 r., „Zap. Kujawsko-Dobrzyńskie” (S. A.) 1978 s. 135– 6; Guldon Z., Powierski J., Podziały administracyjne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej w XIII–XIV wieku, W. 1974 s. 213–14; Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, P. 1939 I 120, 307; Sikora F., O rzekomej dominacji Lisów w Małopolsce w XIII w., czyli kilka uwag o rodzie Pobogów, „Studia Hist.” R. 26: 1983 s. 10, 15, 19, 22–7; – Arch. Sanguszków, II; Cod. Pol., II–III; Dok. kuj. i maz.; Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego 1302–1453, Wr. 1971 nr 5; Dwa fragmenty ksiąg kancelaryjnych królewskich z pierwszej połowy XV wieku, W. 1907 nr 10; Iura Masoviae Terrestria, W. 1972 I 10, 17; Kod. katedry krak., I; Kod. Mpol., I, III; Kod. tyniecki, I; Kod. Wpol., II–III wg indeksu, VI 153, 182; Lites, Wyd. 1., II 244; Nekrolog strzeleński, Mon. Pol. Hist., V 759; Starod. Prawa Pol. Pomn., VIII 618; Zbiór dok. mpol., I 92, 99, IV 936; – AGAD: Arch. Publ. Potockich, rkp. 304 s. 692–693; Arch. Państw. w Bydgoszczy: Koronowo Kl. A 88, Strzelno Kl. A 24, 26, Strzelno Kl. B 1 k. 57; Arch. Państw. w Kr.: Zbiór Rusieckich, dok. perg. 68; B. Jag.: rkp. 8058 k. 61.
Janusz Bieniak