INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Sambor Młoszowski h. Nowina  

 
 
pocz. XVII w. - koniec XVII w.
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Młoszowski Sambor h. Nowina (XVII w.), poeta. Pochodził z rodziny wywodzącej się z Młoszowej w ziemi krakowskiej, część jej trzymała nadto Ulinę koło Miechowa. Był czwartym z pięciu synów Jana i Anny Kazimirskiej. W r. 1618 był jeszcze nieletni, nie miał także lat sprawnych w r. 1625, kiedy to w imieniu wszystkich synów działała matka i Wawrzyniec Kazimirski, niewątpliwie jako opiekunowie. Całkowitą pełnoletność posiadał w r. 1640, a więc urodził się w przybliżeniu między r. 1610 a 1618.

M. poświęcił się służbie wojskowej. Nie wiadomo, w jakich zaciągach walczył przed wojną szwedzką, w r. 1657 był towarzyszem w chorągwi usarskiej hetmana polnego kor. Jerzego Lubomirskiego. T. r., 10 III, za «świetne zasługi tak w dawniejszych wyprawach, jak i w teraźniejszej wojnie ze Szwedami» nadał mu Jan Kazimierz prawem kaduka po Szczęsnym Glińskim wieś Ulinkę w woj. krakowskim, którą M. natychmiast zajął. Wkrótce jednak Gliński uzyskał u króla przebaczenie (12 IX 1657) i ów polecił M-emu oddać Ulinkę. M. nie ustąpił jednak, w każdym razie zajmował ją jeszcze w r. 1658. W l. n. wiódł M. burzliwe życie, co znalazło swoje odzwierciedlenie w wytaczanych mu w l. 1658–63 procesach, m. in. o zniesławienie, o udział w morderstwie i burdach. W okresie wystąpienia Jerzego Lubomirskiego walczył M. w oddziałach rokoszan i wówczas to zawarł bliższą znajomość z Wespazjanem Kochowskim, który nakreślił we „Fraszkach” (nr 20) jego barwny konterfekt, a w „Kronikach” pisał o M-m: «szlachcic z ogromnej łysiny i sążnistej brody a bardziej jeszcze z dowcipnych żartów w wojsku znany». Bywał w Babinie i otrzymał godność «arcybiskupa babińskiego». W r. 1672 nie pociągnął M. pod Gołąb, gdyż 25 VIII zebrana na pospolitym ruszeniu pod Kucharami szlachta krakowska powierzyła mu dowództwo nad zaciągiem konnym «dla obrony od kup swawolnych».

Ok. r. 1670, będąc już bliski sześćdziesiątki, ożenił się, co skłoniło Kochowskiego do napisania złośliwo-żartobliwego „Epithalamium Imci Panu Samborowi Młoszowskiemu”. Respons Imci Panu Kochowskiemu na owo epitalamium jest jedynym wierszem, którego niewątpliwym autorem jest M. Przypisywane dawniej M-emu autorstwo wiersza Na „Ogród fraszek” paraenesis zakwestionował Jan Dürr-Durski. Tymczasem z wierszy Wacława Potockiego, jeszcze zaś bardziej Wespazjana Kochowskiego skierowanych do M-ego wynika, że ich adresat w przekonaniu współczesnych mu twórców to «poeta znaczny», wręcz znakomity. Część anonimowych wierszy krążących w rękopiśmiennych odpisach wśród siedemnastowiecznych czytelników niezawodnie wyszła spod pióra M-ego. Opinię zdolnego poety wyrabiały M-emu wiersze pisane z okazji narodzin, wesel, zgonów wśród sąsiadów, z największym jednak uznaniem szlacheckich czytelników spotykały się zapewne wiersze polityczne wymierzone przeciw regalistom. Te najszerzej rozchodziły się w odpisach, ale zarazem zatajano ich autorstwo ze względu na gwałtowne i nawet obelżywe ataki przeciw możnym przeciwnikom. W tomie zebranej „Poezji Związku Święconego i rokoszu Lubomirskiego” (Wr. 1953) najbardziej pod względem stylistycznym przypominają napisany przez M-ego Respons wiersze o Pieniążku, Panom Oświęcimianom, Wiersz o marszałkach. Dowcip M-ego o wziętych pod Częstochową do niewoli przez lubomirszczyków Pacach (powiedział wówczas, iż dostali więcej niż chcieli. Prosili bowiem o pokój: «Da pacem Domine, et ecce is pro una pace, tres Pacios in manus nostras dedit» – Kochowski) stał się osnową wiersza pt. Litwa: Da Pacem Domine 1666. Jego autorstwo przypisano «bez koniecznego uzasadnienia» Zygmuntowi Skarszewskiemu. Bardziej prawdopodobne wydaje się jednak, że sam autor konceptu, czyli M., opracował go w postaci wierszowanej niedługo po bitwie częstochowskiej. Być może, spod pióra M-ego wyszły też niektóre paszkwile skierowane przeciw Janowi Kazimierzowi i Marii Ludwice. Kochowski, sojusznik polityczny i sąsiad M-ego, znał i chwalił go za dorobek poetycki, który ze względu na bezpieczeństwo autora musiał pozostać anonimowy dla szerszego kręgu odbiorców.

Ostatni ślad działalności M-ego pochodzi z r. 1690, kiedy to kwitował Andrzeja Lubienieckiego, skarbnika dobrzyńskiego, z sumy 2500 złp. Zmarł zapewne niedługo po tym.

 

Nowy Korbut (Piśm. Staropolskie), II, (tu m. in. starsza literatura); Uruski; – Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Dwaj młodsi Wazowie, W. 1972; – Akta Rzeczypospolitej Babińskiej, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1895 VIII; Akta sejmikowe woj. krak., III; Kochowski W., Annalium Poloniae Climacter Tertius, Cracoviae 1698 s. 192; – Arch. Państw. w Kr.: Inscr. Castr. Crac. t. 222 s. 860, t. 250 s. 530, t. 325 s. 571, Terr. Crac. t. 123 s. 575, t. 127 s. 278–9, 422, 892, t. 139 s. 829–830, t. 141 s. 534.

Rafał Leszczyński

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.