INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Sędziwój z Łęgu Kościelnego h. Dołęga  

 
 
brak danych - 1442
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sędziwój z Łęgu Kościelnego h. Dołęga, zw. Hieronimem (zm. 1442), kustosz krakowski, kanonik poznański. Był synem Michała z Łęgu Kościelnego (w pow. bielskim na Mazowszu płockim), bratem Świętosława, zw. Bernardem, i bratankiem Świętosława, kanonika płockiego. W r. 1412 rozpoczął S. studia w Uniw. Krak., wkrótce jednak przerwał naukę, ponieważ l. 1414–15, za rektoratu współrodowca Pawła Włodkowica z Brudzenia, ponownie został wpisany do metryki uniwersyteckiej. Należał do ubogich scholarów, bo ani w r. 1412, ani w l. 1414–15 nie uiścił opłaty wpisowej. Studia uwieńczył tylko bakalaureatem sztuk wyzwolonych w r. 1417.

Karierę kościelną S. zawdzięczał wpływowemu przedstawicielowi rodu Dołęgów – Pawłowi Włodkowicowi, który w czasie pełnienia misji królewskiej w Rzymie w r. 1423 zrezygnował z kustodii w kapitule katedralnej krakowskiej na jego rzecz i przeprowadził całą sprawę w Kurii Rzymskiej. Dn. 2 VI t. r. papież Marcin V przychylił się do prośby S-a o tę prałaturę; S. był wówczas tylko klerykiem w diec. płockiej i nie posiadał żadnych beneficjów. Objęcie kustodii krakowskiej przez S-a natrafiło zapewne na przeszkody, bowiem na przełomie września i października 1424 w kapitule generalnej w Krakowie uczestniczył Paweł Włodkowic już tylko jako kanonik katedralny, zaś w gronie prałatów nie było jeszcze S-a. S. został instalowany na kustodię w czasie kapituły generalnej rozpoczętej 2 II 1427, wtedy to jako kustosz świadczył po raz pierwszy na dwóch dokumentach wystawionych przez bpa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Osiadł na stałe w Krakowie i regularnie bywał na posiedzeniach kapituły aż do śmierci.

Wraz ze wszystkimi prałatami i kanonikami katedralnymi brał udział w staraniach o zniesienie statutu w sprawie opcji wsi prestymonialnych, który dawał pierwszeństwo nowo instalowanym prałatom przed kanonikami z wieloletnią rezydencją przy katedrze. Ponieważ statut był zatwierdzony przez Stolicę Apostolską, dopiero po uzyskaniu odpowiedniej bulli Marcina V z 18 XII 1429 przeprowadzono 2 V 1431 unieważnienie statutu.

Po instalacji na kustodii S. otrzymał od kapituły wieś prestymonialną Wyciąże (koło Krakowa) i w l. 1433–4 toczył spór ze swym sąsiadem Janem Straszem z Kościelnik. Dwukrotnie w r. 1435 wysyłał S. do papieża suplikę z prośbą o zgodę na kumulację beneficjów i za każdym razem otrzymał od Eugeniusza IV pozwolenie na łączenie kustodii z innym beneficjum na okres dwóch lat. W r. 1437 S. zabiegał w Stolicy Apostolskiej o kanonię poznańską, z której zrezygnował Jan Rej z Szumska, i uzyskał na nią prowizję papieską 25 III t. r. Niebawem wszedł w posiadanie tej kanonii.

Dn. 4 I 1440 na posiedzeniu kapituły krakowskiej S., Mikołaj Spiczmer, kantor, i Klemens Nawojowski, kanonik, rozstrzygnęli spór o scholasterię krakowską między Janem Elgotem a Janem Chebdą z Niewiesza i przyznali ją Elgotowi, powołując się na dekret soboru bazylejskiego, mimo że J. Chebda miał prowizję od Eugeniusza IV na tę prałaturę. S. był koncyliarystą, należał do szesnastu prałatów i kanoników, którzy na posiedzeniu kapituły 30 IV 1441 opowiedzieli się za soborem bazylejskim i delegowali trzech przedstawicieli kapituły na synod prowincjonalny w Łęczycy, udzielając im instrukcji, aby starali się o odłożenie uroczystej obediencji Kościoła polskiego soborowi z uwagi na zachowanie pokoju w królestwie. S. współpracował ze Zbigniewem Oleśnickim, wielokrotnie występował w charakterze świadka na dokumentach tego biskupa. Poparł on m. in. oddanie w ręce kaszt. sandomierskiego Jana Oleśnickiego zamku Iłży, należącego do dóbr stołowych biskupa krakowskiego. Przed sądem konsystorskim w Krakowie S. stawał wielokrotnie, głównie w drobnych sprawach finansowych, związanych z Andrzejem z Łowini, Bartłomiejem z Opatkowic i Mikołajem, mieszczaninem kazimierskim. Również przed tym sądem Jan Dziekanowski, kanonik krakowski, 8 V 1442 zmienił zapis długu 32 fl., który uczynił na rzecz S-a w poprzednim roku w Bazylei w obecności J. Elgota.

S. był w bliskich stosunkach z kilkoma wybitnymi profesorami Uniw. Krak., zasiadającymi w kapitule: Andrzejem z Kokorzyna, Janem Elgotem, Jakubem z Zaborowa i Pawłem z Zatora. Posiadał prywatny księgozbiór, a w nim m. in. rękopis z drugą częścią drugiej części („Secunda-secundae”) „Summy teologicznej” św. Tomasza z Akwinu. Na przełomie l. 1436 i 1437 S. wytoczył przed konsystorzem sprawę o ten kodeks Janowi, zajmującemu się ogrzewaniem szkoły paraf. Wszystkich Świętych («calefactor»), któremu powierzył rękopis „Summy teologicznej”, a ten go bezprawnie sprzedał. Na mocy wyroku z 11 I 1437 S. miał odzyskać równowartość w pieniądzach za to dzieło. Zmarł 15 XI 1442, a jego zgon zapisał Jan Długosz w „Kalendarzu katedry krakowskiej”. Egzekutorami testamentu S-a byli dwaj doktorzy prawa kanonicznego Jakub z Zaborowa i Paweł z Zatora, kanonicy krakowscy, oraz Jan zw. Niger, wikariusz katedralny.

 

Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., III z. 2 s. 175–7 (Łęg Kościelny); Łętowski, Katalog bpów krak., IV 30, 35; – Lasocki Z., Dołęga czy do Łęga?, Cieszyn 1932 s. 4–5; Przybyszewski B., Kapituła krakowska za kanonikatu Jana Długosza (1436–1480), w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, Kr. 1980 s. 33–4, 41–2; Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w., Tor. 1993 II 144–5; Acta capitulorum Crac., VI nr 5, 7; Album stud. Univ. Crac., I 32, 35; Bullarium Poloniae, Ed. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Romae–L. 1992 IV nr 1072, 1156, V nr 412, 429, 643; Cracovia artificum. Supplementa. 1433–1440, nr 157, 244; toż 1441–1450, nr 135; Kod. Mpol., IV nr 1249, 1278, 1287, 1341, 1425; Mon. Pol. Hist. (S. N.), V (Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarz, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa) s. 185; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 2477; Statuta nec non liber promotionum, s. 12; Zbiór dok. katedry i diec. krak., II nr 274–276, 283, 290, 291, 352, 369; Zbiór dok. mpol., II nr 413, 418, 505, 506, 517, 541, 556, 574, III nr 630; – AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Castr. Crac. 5 s. 30, 32, 35, 45, 47, Terr. Crac. 10 s. 123–124 (informacje od Franciszka Sikory); Arch. Kapituły Metropolitalnej w Kr.: Acta Actorum 1A, k. 1–2, 3, 4v., 5–5v., 6v.–12; Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Acta officialia, sygn. 5 k. 4v., 7, 39v., 40, 203v., 206, sygn. 8 s. 202, 203, 319, 420.

Krzysztof Ożóg

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.