Stanisław (zm. 1425), opat kanoników regularnych w Czerwińsku.
O jego pochodzeniu i karierze zakonnej nic nie wiadomo.
S. otrzymał godność opata po Florianie, który pojawił się w źródłach tylko raz, 21 XI 1400. Po raz pierwszy jako opat wystąpił na dokumencie bp. płockiego Jakuba z Korzkwi (właściwie z Kurdwanowa) 30 IX 1402, w którym oznaczono powinności i dochody wikariuszy płockich. Miało to miejsce na kapit. generalnej w Płocku, na której S. był obecny, ponieważ jako opat czerwiński był zarazem stałym kanonikiem płockim. Po objęciu urzędu poświęcił wiele starań uporządkowaniu spraw majątkowych swego klasztoru, m.in. zapewnił mu od biskupa płockiego widymaty dwóch najdawniejszych jego dyplomów, bulli protekcyjnej papieża Hadriana IV z r. 1155 oraz darowizny książąt sandomierskich: Bolesława Kędzierzawego i Henryka z r. 1161. Od książąt mazowieckich otrzymał przywileje immunitetowe: od Janusza I dla wszystkich dóbr opactwa w ziemiach warszawskiej, zakroczymskiej, wyszogrodzkiej i ciechanowskiej (1422), od Siemowita IV dla wsi Kromnowo w ziemi sochaczewskiej (1424). Liczni biskupi udzielili w jego czasach odpustów dla wiernych nawiedzających kościół w Czerwińsku. Papież pizański Jan XXIII (którego obediencję uznawała wtedy Polska) wyznaczył dla jego opactwa konserwatorów na 10 lat w osobach dziekanów płockiego i warszawskiego oraz kustosza łęczyckiego (1410). Dn. 27 V 1406 zawarł S. braterską unię z konwentem kanoników regularnych na Piasku we Wrocławiu. Jako kanonik płocki (katedry oraz kolegiaty św. Michała), uczestniczący regularnie w kapitułach generalnych, musiał korzystać z wynajmowanych gospód i domostw. Na prośbę S-a prepozyt kolegiaty św. Michała, Michał z Boryszewa, darował mu i jego następcom 21 X 1416 własny plac pod budowę, a prepozyt kapit. katedralnej Dziersław z Główczyna w imieniu kapituły 2 II r.n. dom w mieście po zmarłym kanoniku Grzymisławie. W zamian opaci czerwińscy byli zobowiązani do odprawiania comiesięcznych nabożeństw za zmarłych członków kapituły. Nadanie to potwierdził po powrocie z soboru w Konstancji bp Jakub. W r. 1425 wygrał S. proces o patronat kościoła w Łomnie, toczony od dłuższego czasu z biskupami poznańskimi. Zmarł 20 XII 1425 «in vigilia sancti Thome apostoli» („Kalendarz czerwiński”); przyjmowaną dotąd datę 18 XII t.r., zawartą w nagłówku tej zapiski, jako sprzeczną z tekstem, należy odrzucić. Wg tego źródła S. «uczynił wiele dobrego dla klasztoru».
Folwarski H., Poczet opatów klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku, „Nasza Przeszłość” T. 6: 1957 s. 12–13; Radzimiński, Prałaci i kanonicy, II 139–40; – Bull. Pol., III–IV; Mon. Pol. Hist, V; Zbiór dok. m. Płocka, I; – AGAD: dok. perg. 6543, 6546, 6555, 6558, 6563–5, 6572, 6576, 6581–2, 6590–1.
Janusz Bieniak