Małachowski-Łempicki Stanisław (1884–1959), prawnik, historyk. Ur. 12 VII w Kaszowie w pow. radomskim. Był synem ziemianina Wiktora Łempickiego i Felicji z Turskich, a został adaptowany przez Jerzego Henryka Małachowskiego (syna Henryka i Heleny, baronówny Wintzingerode, a wnuka Stanisława, generała W. P., zob.). M.-L. ukończył gimnazjum w Carskim Siole, a następnie Szkołę Prawa w Petersburgu. Tutaj zawarł znajomość z wybitną badaczką wolnomularstwa rosyjskiego Tirą Sokołowską. Pracował w sekretariacie petersburskiego senatu. W r. 1918 wrócił do Polski. Do r. 1933 był sędzią Sądu Okręgowego w Warszawie, a w l. 1934–9 notariuszem w Wydziale Hipotecznym tego sądu. Równocześnie prowadził badania historyczne dotyczące głównie dziejów polskiej masonerii. Korzystał przy tym z pomocy Wielkiej Loży Narodowej Polski, która udostępniła M.-Ł-emu swój księgozbiór, a jej «Wielki Bibliotekarz» Emil Kipa bezpośrednio opiekował się jego pracami. W wyniku tych badań opublikował dwie podstawowe prace: Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821 (Kr. 1929, Arch. Kom. Hist., XIV) i Wolnomularstwo na ziemiach dawnego W. Ks. Litewskiego 1776–1822 (Wil. 1930), kilka monografii szczegółowych: Kaliskie loże wolnomularskie (Kalisz 1928), Dzieje wolnego mularstwa w Krakowie 1755–1822 (Kr. 1929), Raporty szpiega Mackrotta o wolnomularstwie polskim 1819–1822 (W. 1931), Wielka prowincjonalna loża Wołyńska („Roczn. Wołyński” 1930 i odb. Równe 1931), Strącone korony. Z dziejów wolnomularstwa polskiego (W. 1931), Wolne mularstwo w Lubelszczyźnie 1811–1822 (L. 1933) oraz około 20 artykułów w „Przeglądzie Powszechnym”, „Ruchu Literackim”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Wiedzy i Życiu” i in. Ogłosił też niewielki zarys wolnomularstwa na świecie: Wolnomularze Europy i Ameryki (W. 1928).
Prace M.-Ł-ego posiadają dużą wartość przede wszystkim dlatego, że oparte są na nie istniejących dziś aktach wolnomularskich (w r. 1944 spłonęły w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie). Inną dziedziną zainteresowań M.-Ł-ego były religie wschodu, a przede wszystkim obrzędowość i sztuka hinduizmu, lamaizmu i buddyzmu. Prowadził z tego zakresu w r. 1931/2 wykłady zlecone na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniw. Warsz. oraz opublikował artykuły w „Światowidzie” (1928) i „Przeglądzie Orientalistycznym” (1956/7). W ostatnich latach życia M.-Ł. napisał kilkanaście popularnonaukowych artykułów na tematy związane z Warszawą, które ukazały się w czasopismach „Stolica”, „Świat”, „Ochrona Zabytków” i in. Zmarł w Warszawie 23 V 1959; pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
M. ożeniony był z Eweliną Baudouin de Courtenay; pozostawił córkę Elżbietę Hortensję zam. za Wiktorem Toczyłowskim, oficerem W. P.
Bibliografia historii Polski XIX w., Wr.–W. 1958 I; Bibliografia Warszawy, Wr–W.–Kr. 1964 II; Łoza S., Czy wiesz, kto to jest?; – Grzegorczyk P., S. M.-Ł., „Znak” R. 13: 1961 nr 4 s. 535–6; Informator sadowy na r. 1924/5 s. 37; toż, na r. 1929 s. 43; toż, na r. 1931 s. 41; toż, na r. 1932 s. 45; toż, na r. 1934 s. 179–80; toż, na r. 1935 s. 196; toż, na r. 1937 s. 207; toż, na r. 1938 s. 445; toż, na r. 1939 s. 473; Lewak A., S. M.-Ł., „Kwart. Hist.” R. 67: 1960 nr 2 s. 600–1; – „Życie Warsz.” 1959 nr 125 s. 7; – B. Narod.: rkp. nr 7061, 7070.
Stanisław Konarski