INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Orański (Wojna-Orański) h. Kościesza  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Orański (Wojna-Orański) Stanisław h. Kościesza (ok. 1730–1786), poseł na sejmy, chorąży nowogródzki, konfederat barski. Był synem Aleksandra, podkomorzego czernihowskiego (zm. 1749), i Katarzyny z Radzimińskich, cześnikówny czernihowskiej. W r. 1753 był podczaszym czernihowskim, a w r. 1760 posłem królewskim na sejmik czernihowski; w r. 1761 posłował z tegoż województwa na sejm warszawski, a w r. 1764 na sejm elekcyjny i z woj. czernihowskim podpisał wybór Stanisława Poniatowskiego. W r. 1767 został konsyliarzem konfederacji woj. czernihowskiego i wziął udział w zawiązaniu 23 VI konfederacji generalnej kor. w Radomiu. W r. 1767 otrzymał urząd stolnika czernihowskiego. Jako towarzysz chorągwi woj. kijowskiego był współorganizatorem konfederacji barskiej. Jego podpis na akcie z 29 II 1768 znajduje się na siódmym miejscu. Przystąpił następnie do ogłoszonego 4 III w obozie pod Barem Związku Wojska Kor. Otrzymał wówczas funkcję konsyliarza woj. czernihowskiego z prawem zasiadania w Konfederacji Generalnej oraz nominację na komendanta części wojsk konfederackich. Uczestniczył w walkach wiosennych na Podolu oraz w obronie Baru, za co został wyróżniony ordynansem Józefa Pułaskiego z 26 VI. W końcu czerwca z kilku chorągwiami przeszedł pod Mohylowem przez Dniestr na Wołoszczyznę. Dn. 18 VIII podpisał w Nielipowcach manifest „O nieważności wszelkich juryzdykcji” i drugi „O krzywdy i gwałty przez Moskwę czynione”. Dn. 30 VIII w obozie pod Moszenicami (nad Dniestrem) O. z 42 towarzyszami (w tym z 5 Pułaskimi) wystąpił przeciwko rozłamowym dążeniom Joachima Potockiego. W wydanym manifeście domagano się od Józefa Pułaskiego sprowadzenia oderwanych przez Wawrzyńca Orłowskiego oddziałów wojskowych, zapewnienia wojsku należytej płacy, pośpieszenia z pomocą Wielkopolsce. Wkrótce potem O. otrzymał, wespół z konsyliarzem Danielem Kochańskim, skarbnikiem drohickim, rozkaz odebrania Orłowskiemu komendy i wzięcia go w areszt. Ale zanim do tego doszło, skoro tylko Joachim Potocki umocnił się na stanowisku regimentarskim, O. przeszedł do jego obozu. W tym czasie król (9 XI 1768) mianował go chorążym nowogródzkim woj. czernihowskiego. Równocześnie O. w dalszym ciągu piastował aż do r. 1778 urząd stolnika. Dn. 16 XI O. podpisał w Dańkowcach traktat przymierza polsko-tatarsko-tureckiego. Tegoż dnia, w związku z przygotowywaną wspólną wyprawą polsko-tatarską na Nową Serbię, O. został komisarzem do zaopatrzenia obu armii w żywność i furaż. W r. 1769 zaprzyjaźnił się z przebywającym na Wołoszczyźnie Szymonem Kossakowskim i z nim w lutym 1770 wyruszył na Węgry, ale rychło stamtąd powrócił do obozu konfederackiego w Warnie. Od listopada 1770 przebywał przez cały rok w ostatniej już kwaterze konfederatów na terenie tureckim w Czernowodzie nad Dunajem, skąd w listopadzie 1771 podążył z J. Potockim na Węgry do Preszowa. W poł. 1773 r. O. zgłosił do ksiąg grodu winnickiego reces od konfederacji barskiej, a dn. 28 XII 1773 złożył we Lwowie homagium cesarzowej ze swych dóbr w cyrkule halickim.

Od czasu śmierci starszych braci, Wojciecha i Benedykta (zm. 1761), O. był właścicielem całego majątku ojcowskiego (Torskie, Orania, Chartanowce, Hinkowice, Uhryńkowce, Kozłów na Podolu, Talne w woj. bracławskim, Łasków w Bełzkiem), a w r. 1765 wszedł w posiadanie Oratowa w Bracławskiem – i t. r. ufundował tam kościół katolicki. Związany ze stronnictwem królewskim, zabiegał wśród egzulantów czernihowskich o zgodny z interesami królewskimi przebieg sejmików we Włodzimierzu. W r. 1778 dostał Order Św. Stanisława. Przez wiele lat aż do śmierci był rotmistrzem kawalerii narodowej. W r. 1780 Daniel Hajewski dedykował O-emu wydany w Berdyczowie „Zbiór historii polskiej”. W r. 1782 O. wylegitymował się w Galicji ze szlachectwa. Zmarł w r. 1786.

Z małżeństwa z Honoratą Marianną Cieszkowską, kasztelanówną czernihowską (zm. 1793), zostawił jedyną córkę Antoninę, zaślubioną w r. 1783 Antoniemu Pułaskiemu, konfederatowi barskiemu, potem targowiczaninowi i hetmanowi polnemu kor. Wniosła Pułaskim m. in. Torskie i Oratów.

 

Estreicher; Słown. Geogr., (Oratów, Zarudzie); Uruski; Żychliński, VIII 192, 247, 249, IX 123; – Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska, W. 1936–8; Kraushar A., Książę Repnin i Polska, W. 1900 I 393; Nanke Cz., Szlachta wołyńska wobec konstytucji Trzeciego Maja, Lw. 1907 s. 10, 30; Pułaski K., Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy, Brody 1911; – Diariusz sejmu… 1761, [b. m. r.]; Elektorów poczet; Materiały do konfederacji barskiej r. 1767–1768, Lw. 1851 s. 306; Vol. leg., VII 132, VIII 342, 378; Zdanowski L. A., Z pamiętnika konfederata barskiego, w: Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Pet. 1898 II 14, 20, 44, 67, 81; – „Pressburger Ztg” 1774 nr 7; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V 10908, Korespondencja Stanisława Augusta nr 36, Zbiór Anny z Potockich Branickiej K I 3 IV, Zbiór z Suchej 10/15 s. 111; B. Czart.: rkp. nr 835 s. 31, 56, 98, 207, nr 945 s. 67, 101–103; B. Ossol.: rkp. 3035 s. 37.

Wacław Szczygielski

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Dekert

1738-02-13 - 1790-10-04
prezydent Warszawy
 

Jerzy Samuel Bandtkie

1768-11-24 - 1835-06-11
historyk
 

Jan Chrzciciel Lampi (starszy)

1751-12-31 - 1830-02-16
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.