Laurysiewicz Jan Gwalbert Stefan (1867–1935), działacz gospodarczy, wiceprezes «Lewiatana», senator RP. Ur. 12 VII w Sobieniach Kiełczewskich. Był jednym z pięciorga dzieci dyrektora cukrowni w Dobrzelinie Władysława i Amelii z Hamanów, bratankiem Stefana (zob.). L. ukończył szkołę realną w Warszawie, a następnie w r. 1886 Szkołę Handlową im. L. Kronenberga. W czasie nauki utrzymywał się z korepetycji. W okresie studiów w Szkole Handlowej zbliżył się do nielegalnych organizacji socjalistycznych, był podobno jednym z pierwszych członków «Proletariatu». Brał również udział w działalności tajnych stowarzyszeń oświatowych oraz w pracach «Koła» prowadzącego propagandę socjalistyczną wśród słuchaczy Szkoły Kronenberga. W r. 1889, w obawie przed aresztowaniem, L. wyjechał do Paryża, gdzie pracował jako praktykant handlowy w firmie Rojewskiego. Równocześnie brał żywy udział w życiu kolonii polskiej. W Paryżu wszedł w środowisko artystyczne. Mieszkał razem z malarzem J. Pankiewiczem. Poznał i zakochał się z wzajemnością w Gabrieli Zapolskiej, która sportretowała go następnie w książce „Zaszumi las” w postaci J. Kręckiego. W tym okresie L. zamierzał poświęcić się karierze aktorskiej (występował nawet w przedstawieniach amatorskich). Od r. 1890 zaczął pisywać w „Przeglądzie Tygodniowym” eseje o nowych kierunkach w malarstwie.
Dn. 6 IV 1891 r. L. wyjechał do Rosji w celu zorganizowania Wystawy Francuskiej w Moskwie. Następnie pracował w firmie handlowej Kellera, z ramienia której wiele jeździł po Rosji. Obok pracy zawodowej prowadził działalność społeczną, m. in. otaczając opieką zesłańców politycznych. Pod koniec 1893 r. wrócił do Warszawy i objął stanowisko zarządzającego w Fabryce Firanek, Tiulu i Koronek Szlenkier, Wydźga i Weyer. W tym okresie prowadził też przedsiębiorstwo handlowe pod firmą «Allina i Laurysiewicz». Równocześnie do r. 1897 zajmował się krytyką sztuki. W r. 1894 ogłosił z tego zakresu kilka artykułów w „Przeglądzie Tygodniowym” (m. in. na temat nowych kierunków w sztuce, „Szału” Podkowińskiego, recenzje z wystaw w Zachęcie itp.). Pisywał również do „Prawdy”. W listopadzie 1905 r. wszedł do Komitetu Obywatelskiego Pomocy dla Robotników i ich rodzin pozbawionych środków do życia z powodu strajku. W r. 1907 L. odszedł z fabryki Szlenkiera i został dyrektorem w należącym do Włochów Rosyjsko-Włoskim Tow. Akcyjnym Wyrobów Włóknistych w Warszawie (był nim aż do upadku towarzystwa w r. 1930). Działał też w Komitecie Biura Wywiadowczego o Zdolności Kredytowej przy Stowarzyszeniu Kupców Polskich. Stopniowo coraz bardziej rosły wpływy L-a w przemyśle włókienniczym i w przedsiębiorstwach związanych z kapitałem włoskim w Polsce. W okresie pierwszej wojny światowej L. został członkiem Komitetu Obywatelskiego w Warszawie, następnie w r. 1915 (do 1922) ławnikiem m. Warszawy i prowadził w Radzie Miejskiej dział administracji majątkiem miejskim. Działał we władzach Tow. Przemysłowców Królestwa Polskiego i Stowarzyszenia Kupców Polskich, a wraz z A. de Rossetem i A. Wierzbickim zorganizował w r. 1917 Związek Niezależności Gospodarczej, który wchodził w skład Koła Międzypartyjnego, podobnie jak Polska Partia Postępowa, w ramach której również działał.
Po odzyskaniu niepodległości L. został członkiem polskiej delegacji ekonomicznej na Konferencję Wersalską, a następnie od maja 1919 r. prezesem Państwowej Misji Zakupów w Paryżu. Po powrocie do kraju w końcu 1919 r. współdziałał w założeniu Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów (CZPPGHiF) «Lewiatan» i wszedł do jego Rady. Stopniowo rola L-a w polskim życiu gospodarczym zwiększała się coraz bardziej. W r. 1922 został członkiem Zarządu Związku Przemysłu Włókienniczego w Państwie Polskim i członkiem Rady Tow. Kredytowego Przemysłu Polskiego (TKPP). Wszedł do władz wielu przedsiębiorstw, m. in. do Częstochowskich Zakładów Wyrobów Włókienniczych «Stradom», Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu, S. A. «Cerata», Nawijalni Nici «Jedwab», Banku Zachodniego, S. A. «Polski Fiat», Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń; był też członkiem Komisji Rewizyjnej Banku Polskiego. Rola L-a szczególnie wzrosła po przewrocie majowym. Brał udział w poufnych kontaktach «Lewiatana» z rządem. W r. 1926 został wiceprezesem Komisji Opiniodawczej przy prezesie Komitetu Ekonomicznego Ministrów; w r. 1927 wiceprezesem Rady i Zarządu «Lewiatana», członkiem Komisji Organizacyjnej Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, wiceprezesem Komitetu Polskiego Międzynarodowej Izby Handlowej; w r. 1928 ponadto prezesem komisji mającej opracować i uzgodnić postulaty zgłoszone przez sfery gospodarcze na naradzie z rządem, członkiem Komitetu Doradczego Rzeczoznawców Przemysłu Jedwabniczego i senatorem z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem z woj. lubelskiego (ponownie w r. 1930). W Senacie był członkiem Komisji Regulaminowej i Komisji Kontroli Długów Państwa. Równocześnie zajmował coraz wyższe stanowiska w radach przedsiębiorstw, w których działał. Został też wiceprezesem warszawskiej Izby Przemysłowo-Handlowej. Choroba serca zmusiła jednak L-a do ograniczenia zakresu czynności. Mimo to nadal (bez przerwy) był wiceprezesem Rady «Lewiatana», który przyznał mu w maju 1935 r. godność honorowego członka Prezydium Centralnego Związku Przemysłu Polskiego (CZPP).
Poza działalnością gospodarczą L. poświęcał wiele uwagi działalności społecznej i kulturalnej. Kolekcjonował też obrazy (głównie Pankiewicza i jego uczniów). Szczególną opieką otaczał Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, będąc wieloletnim członkiem jego władz. Aktywnie działał w Stowarzyszeniu Wychowańców b. Szkoły Handlowej L. Kronenberga. M. in. był inicjatorem zjazdu w r. 1900, brał w r. 1905 udział w pracach zmierzających do reaktywowania szkoły. W r. 1925 współdziałał w utworzeniu Paryskiej Filii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, mającej za zadanie opiekę nad polskimi malarzami przebywającymi na studiach uzupełniających w Paryżu. Do r. 1928 w znacznym stopniu pokrywał jej wydatki. L. był orędownikiem zbliżenia politycznego i gospodarczego z Włochami i Francją. O poglądach politycznych L-a w okresie międzywojennym trudno jednak powiedzieć coś bliższego, gdyż ze względu na chorobę serca unikał wystąpień publicznych (np. w ciągu 7 lat pobytu w Senacie ani razu nie zabrał głosu).
L. zmarł 20 XI 1935 r. w Warszawie i pochowany został na Powązkach. Odznaczony był Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Pierwszą żoną L-a była Irena, córka znanej pisarki Walerii Marrené Morzkowskiej. Drugą żoną była od grudnia 1911 r. Anna Elżbieta Oderfeld. Miał z nią syna Stefana, ekonomistę.

Portrety wykonane przez J. Pankiewicza (reprod. w: Czapski J., Pankiewicz Józef, W. 1936 s. 24, 32, 72); – Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 180 (fot.), 181, 209, 239; Współcześni polscy działacze polityczni. Mała encyklopedia, Ł. 1919; – Czachowska J., Gabriela Zapolska, Kr. 1966; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Kiepurska H., Inteligencja zawodowa Warszawy 1905–1907, W. 1967; Plenkiewicz R., Monografia Szkoły Handlowej im. L. Kronenberga, W. 1900 s. 102, XLVII; Rocznik Informacyjny o Spółkach Akcyjnych w Polsce, 1930; – Bilans Fabryki Sztucznego Jedwabiu za l. 1925–34; Pamiętnik koleżeński wychowańców b. Szkoły Handlowej im. L. Kronenberga, W. 1930; Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy. Materiały i dokumenty, W. 1962 I cz. 2; Sprawozdania Banku Zachodniego, za l. 1919–35; Sprawozdania CZPPGHiF i CZPP, za l. 1920–35; Sprawozdania Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, za l. 1924– 35; Sprawozdania Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń, za l. 1928–33; Sprawozdania z działalności TKPP, za l. 1921–35; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty, W. 1957 I 193, 219, 244, 344, 598, 618, 635; Zapolska G., Publicystyka, Cz. 1–2, Oprac. J. Czachowska i E. Korzeniewska, Wr. 1958–9; – „Czas” 1935 nr 321 (fot.); „Kur. Warsz.” 1935 nr 319 (wyd. wiecz.), 320 (wyd. wiecz.), 321 (wyd. wiecz.), 322 (wyd. wiecz.); „Pol. Gosp.” 1935 s. 1460; „Przegl. Gosp.” 1935 s. 735–6; – AAN: Akta procesu K. Świtalskiego t. II k. 139; B. Narod.: rkp. 7204 (listy Zapolskiej do L-a); – Akt zgonu; – Informacje IS PAN, J. Czachowskiej, S. Szuchowej i syna Stefana Laurysiewicza.
Zbigniew Landau