Katyll Szymon (1835–1912), uczestnik powstania styczniowego. Ur. 18 XI w Kozliszkach w gub. augustowskiej, w rodzinie drobnoszlacheckiej. Chodził do szkoły powiatowej w Mariampolu. W l. 1858–61 był studentem Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie na oddziale rzeźby. Za swe prace otrzymał nagrody w l. 1860–1. Był czynnym uczestnikiem i organizatorem manifestacji przedpowstańczych, a następnie członkiem organizacji konspiracyjnych. Był jednym z organizatorów słynnej kowieńskiej procesji dla uczczenia rocznicy unii Polski z Litwą (12 VIII 1861), współpracując tu z wybitnym lokalnym działaczem i literatem Mikołajem Akielewiczem. Poszukiwany przez policję carską, ukrywał się w różnych miejscowościach Królestwa. W r. 1862 był agentem Komitetu Centralnego Narodowego i pełnił funkcje poborcy podatku narodowego w woj. mazowieckim, a następnie augustowskim. W styczniu 1863 r. po tzw. brance dokonał w Mariampolu śmiałego uwolnienia poborowych.
Dn. 31 I 1863 r. K. wstąpił do oddziału tworzącego się w rejonie Bobroliszek i był przejściowo faktycznym jego dowódcą. Został ranny w potyczce 2 II t. r. pod Czystą Budą (inaczej Pilwiszki) na północ od Mariampola. Nieliczny oddział powstańczy (130 ludzi), słabo uzbrojony, został zaskoczony podczas odbywającej się tam musztry i poniósł duże straty. K. uszedł szczęśliwie, wrócił do swych funkcji organizatora wojennego (m. in. zajmował się przerzutami broni z Prus). W maju część oddziału K-a uformowała się na nowo w okolicy Malwierzyszek i stworzyła nowy oddział w liczbie ok. 200 ludzi; K. został dowódcą kosynierów. Oddział ten stoczył szereg potyczek z pewnymi sukcesami. Następnie połączył się z oddziałem Pawła Suzina. Po połączeniu oddziałów K. znów dowodził kosynierami i brał udział w potyczce pod Balwierzyszkami (23 V) i Olitą (20 VI). Dn. 21 VI doszło do bitwy pod Stragiszkami (inaczej Staciszkami). W bitwie tej poległ Suzin, a oddział powstańczy musiał się cofnąć.
K. pracował następnie na stanowisku organizatora wojennego pow. łomżyńskiego i okręgu biebrzańskiego. Podobno ofiarowywano mu nawet wtedy stanowiska komisarza nadzwyczajnego Litwy i sekretarza w Wydziale Wojny Rządu Narodowego, ale K. odmówił. W zimie 1863/4 był organizatorem pow. stanisławowskiego woj. mazowieckiego i przebywał w oddziale J. Jankowskiego-Szydłowskiego. Dn. 15 I 1864 r., wobec grożącego okrążenia, Jankowski zmuszony był rozpuścić swój oddział i miał zamiar udać się do Galicji, aby tam przystąpić do nowo formujących się oddziałów J. Hauke-Bosaka. Na naradzie K. zaproponował, aby najpierw przedostać się przez Płockie do Poznańskiego, a stamtąd do Galicji, co było drogą bezpieczniejszą wobec tego, że oddział Jankowskiego działał głównie na terenie woj. mazowieckiego. Dn. 21 I 1864 r. K. wraz z Jankowskim został wzięty do niewoli koło Zegrza nad Narwią. Jankowski został skazany na śmierć i powieszony, K. podał się jedynie za szeregowca i został skazany na zesłanie na Sybir, gdzie przebywał do r. 1870.
Zwolniony na interwencję władz austriackich i księdza L. Ruczki jako rzekomy obywatel austriacki Zygmunt Korosteński zbiegły z Kufsteinu (za jakiego się podał), przybył K. w r. 1870 do Krakowa, następnie przebywał w Dreźnie, a w r. 1872 przeniósł się do Lwowa. Początkowo pracował jako retuszer w zakładzie fotograficznym Edera i Trzemeskiego. W marcu 1872 r. wstąpił do Wydziału Krajowego jako pomocnik inżyniera przy trasowaniu dróg. W r. 1873 ożenił się z Izabelą Stokarską (zm. 1884). W r. 1877 jako inżynier prowadził budowę drogi lokalnej Gorlice–Konieczna. W r. 1889 ożenił się ponownie z wdową Stanisławą Kossakowską (zm. 1890). W r. 1892 przeniósł się na stałe do Lwowa, gdzie pracował w Wydziale Krajowym, najpierw jako asystent techniczny, następnie jako inżynier adiunkt, a od r. 1898 jako inżynier drugiej klasy. Podczas pobytu we Lwowie był członkiem Wydziału (Zarządu) Tow. Wzajemnej Pomocy uczestników powstania 1863/4. Zmarł w Krakowie 23 II 1912 r.
K. jest autorem fragmentu pamiętnikarskiego pt. 27 luty 1861 r. (druk. w wyd. pt. „W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1864”, Lw. 1903, a następnie przedruk, w publikacji pt. „Warszawa w pamiętnikach powstania styczniowego”, W. 1963) oraz Opisu bitew stoczonych w r. 1863 z Moskalami pod Balwierzyskami i pod Staciszkami. Śmierć Pawła Suzina (druk. „Zdrowie” R. 5: 1904). Inny fragment jego pamiętników znajduje się w dziale rękopisów Ossolineum we Wrocławiu, sygn. 13130/I. Noty pamiętnikarskie z powstania i z zesłania na Syberię objętości 12 stron nlb. znajdowały się w Zbiorach Raperswilskich w Warszawie, gdzie spłonęły w r. 1939.
Maliszewski, Bibliografia pamiętników; Lewak – Więckowska, Zbiory B. Rapp. Katalog; – Chołodecki Białynia J., K. Sz. Tegoż udział w powstaniu, „Zdrowie” 1904 s. 213–31; tenże, Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w 40-tą rocznicę Powstania r. 1863–1864, Lw. 1904; Jakimowicz I., Ryszkiewicz A., Szkoła Sztuk Pięknych, „Roczn. Warsz.” T. 4: 1964; Lipska H., „Przegl. Hist.” 1930 s. 344; Stella-Sawicki J., Ludzie i wypadki z 1861–1865, Lw. 1894 cz. 1 s. 189–97; Warszawa w pamiętnikach powstania styczniowego, W. 1963; Zieliński, Bitwy i potyczki 1863/4; – K. S., „Świat” (W.) 1912 nr 12 (fot.); „Nowa Ref.” 1912 nr 9l.
Krzysztof Dunin-Wąsowicz