Kapitułka Tomasz, pseud. Ryszard (zm. 1939?), działacz ruchu robotniczego. Ur. w łódzkim okręgu przemysłowym (prawdopodobnie w Pabianicach), robotnik, był początkowo członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) Lewicy, a po jej połączeniu się 16 XII 1918 r. z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL) został członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP). Z jej ramienia działał w l. 1920–1, jako funkcjonariusz partyjny, kolejno na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie posługiwał się pseud. Ryszard, następnie wśród robotników rolnych. Był energicznym działaczem i zdolnym mówcą. Na II Konferencji KPRP w lutym 1921 r. został wybrany, na wniosek Henryka Lauera, zastępcą członka Komitetu Centralnego. Po krótkim czasie, na tle ogólnego odpływu fali rewolucyjnej w Europie i odchodzenia elementów centrowych z ruchu komunistycznego, K. usunął się od pracy partyjnej. Powrócił wówczas do Pabianic i w r. 1923 (?) wstąpił do Partii Niezależnych Socjalistów. W tymże czasie był w Pabianicach członkiem zarządu koła Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich. Pod koniec 1924 r. był przewodniczącym komisji strajkowej w Pabianicach; stopniowo w partii, która od 21 II 1924 r. przyjęła nazwę Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy (NSPP) w Polsce, zyskiwał coraz większe znaczenie: przemawiał na jej akademii 1 V 1925 r. w Warszawie; na konferencji partyjnej w Warszawie (20–21 IX 1925) wygłosił referat Najbliższe nasze zadania i został wybrany jednym z dwu sekretarzy Komitetu Wykonawczego. Na tym stanowisku pozostał do 2 VI 1928 r. Jako funkcjonariusz NSPP rozwinął ożywioną działalność, przemawiał pod koniec 1925 r. na wiecach w Kaliszu, Częstochowie, Warszawie i in. miejscowościach.
Kiedy w początkach 1928 r. zaznaczyły się w NSPP różnice poglądów w sprawie dalszych losów partii, był K. jednym z głównych rzeczników reprezentowanego przez Bolesława Drobnera kierunku, wypowiadającego się za połączeniem z PPS. Na naradzie partyjnej w Częstochowie 15 IV 1928 r. został K. wybrany wraz z B. Drobnerem i S. Martynowskim do komisji mającej prowadzić rokowania połączeniowe z PPS. Na podstawie uchwały konferencji krajowej w Łodzi 15 IV 1928 r. wstąpił 2 VI t. r. wraz z większością NSPP do PPS. Odtąd działał przeważnie na terenie ruchu zawodowego. Pod koniec 1928 r. był działaczem w Centralnym Związku Zawodowym Robotników Przemysłu Skórzanego i Pokrewnych Zawodów w Polsce, redaktorem i wydawcą jego organu „Robotnik Skórzany”, od 1 XI 1929 r. pełnił funkcję sekretarza Okręgowej Komisji Związków Zawodowych w Białymstoku. W związku z tym brał udział w kierownictwie akcjami strajkowymi miejscowych włókniarzy (9 V – 12 VII 1932, 14 III – 15 VII 1933) i był krytykowany ze strony działaczy komunistycznych za ugodowość i oportunizm. W listopadzie 1936 r. złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska sekretarza. Równolegle z działalnością na terenie zawodowym brał udział w życiu partyjnym PPS, jako działacz jej lewicowego skrzydła, skupionego początkowo wokół B. Drobnera. Przemawiał z dużym powodzeniem na XXII Kongresie PPS w Krakowie (23–25 V 1931), gdzie został wybrany zastępcą członka Rady Naczelnej, oraz na XXIII Kongresie PPS w Warszawie (2 – 4 II 1934), kiedy został wybrany członkiem Rady Naczelnej. Po r. 1936 stopniowo zmniejszała się jego rola w życiu politycznym. Pod koniec 1939 r. został w Białymstoku aresztowany przez władze radzieckie i dalsze jego losy nie są znane. Opublikował kilka polemicznych artykułów w prasie Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy – w „Przedwiośniu” i „Socjaliście”.
Czubiński A., Centrolew, P. 1963; Materiały z sesji popularno-naukowej poświęconej działalności Komunistycznej Partii Polski na terenie Białostocczyzny, Białystok 1962 s. 55, 58; Strapiński A., Wywrotowe partie polityczne, W. 1933 s. 78; – Drobner B., Moje cztery procesy, W. 1962 s. 129; Jabłonowski R., Wspomnienia 1905–1928, W. 1962; Sprawozdanie Komisji Centralnej Związków Zawodowych z działalności i stanu związków zawodowych w Polsce w latach 1929–1932, W. 1933; toż, w latach 1933–1936, W. 1937; – „Przedwiośnie” 1925–1927; „Robotnik Polski we Francji” 1940 nr 11; „Socjalista” (jednodniówka) 1928 nr z 29 VI; „Z Pola Walki” 1958 nr 1 s. 185, 196, 199, nr 4 s. 1000, 1960 nr 4 s. 874; – Arch. Zakł. Hist. Partii: Dział wspomnień, Flak A., Wspomnienia.
Ludwik Hass