INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Ulryk (Udalryk) Hozjusz (Hose, Hosz, Hoze, Hos, Hoz, Hoże, Hosius)  

 
 
ok. 1455 - maj 1535
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Hozjusz (Hose, Hosz, Hoze, Hos, Hoz, Hoże, Hosius) Ulryk (Udalryk), (ok. 1455–1535), mieszczanin krakowski i horodniczy (burgrabia) wileński. Pochodził z Pforzheim w Badenii, ze znacznej zapewne rodziny mieszczańskiej (kilku spośród niemieckich krewnych Ulryka sprawowało urzędnicze funkcje dworskie, a m. in. jego brat Jerzy był radcą margrabiego badeńskiego) i zjeździł podobno w młodości wiele chrześcijańskich i pogańskich krain. Brak dowodów świadczących o jego pokrewieństwie z krakowską rodziną rzemieślniczą z XV w. noszącą nazwisko Hose, Hoze, Hase lub Hosz, a w szczególności o tym, czy H. był synem któregoś z krakowskich Janów Hosów. Ok. 1500 r. ożenił się H. z Anną (jej nazwisko panieńskie nie jest znane; może była Polką) wdową po kupcu krakowskim Erhardzie Slackerze (zm. między 8 VIII 1499 a 9 IX 1500) i w r. 1503 przyjął obywatelstwo miejskie w stolicy Polski. W Krakowie wspólnie z powinowatymi: Henrykiem Slackerem i Henrykiem Karłowiczem (jego małżonka Barbara była siostrą, a nie córką Anny Hozjuszowej), dostawiał srebro do mennicy i 20 XI 1503 r. kupił tu 2 domy. W r. 1504 wyjechał wraz z wspólnikami na Litwę, gdzie został mytnikiem kowieńskim i w tymże jeszcze roku, po śmierci H. Slackera, objął po nim fachowe kierownictwo mennicy wileńskiej, które zachował właściwie do zgonu (w l. 1506–8 i 1529–35 zaprzestawano bicia monet). W Wilnie rozwijał także H. działalność jako organizator prac budowlanych. Od r. 1513 do schyłku życia przebudował Dolny Zamek, a od r. 1515 budował wielkie młyny królewskie, z których pobierał 1/3 dochodu. Założył też pierwsze wodociągi w Wilnie (stanowiły one własność dominikanów), a w r. 1532 zajął się budową najstarszego mostu na Wilii. Za pobieranie myta z powyższego mostu został zobowiązany przez króla do wybudowania szpitala przy klasztorze dominikanów wileńskich i w r. 1535 rozpoczął budowę, która została ukończona przez jego syna Jana. Za swe zasługi dostał 4 XI 1516 r. od króla w dziedzictwo lesistą majętność Bezdany; przed 3 VI 1524 r. został mianowany horodniczym wileńskim (sprawował tę funkcję do śmierci), a przed 12 III 1528 r. wojskim wileńskim, choć nie był nigdy uważany za szlachcica. Zmarł w maju 1535 r. Pozostawił przynajmniej 2 wsie pod Wilnem, 3 domy w Wilnie i 2 domy w Krakowie oraz prawa do budowanych przez siebie młynów i mostu. H. był silnie związany z dominikanami wileńskimi, ale i to nie uchroniło go chyba przed wpływami reformacji, której zwolennikami stali się pozostali w Niemczech krewni i 2 jego synowie (Ulryk na stałe, a Jan czasowo). W każdym razie w r. 1525 kapituła wileńska obarczyła go klątwą za przywłaszczenie ziemi kościelnej.

Dziećmi H-a z pierwszej żony (zm. ok. 1520) byli: Anna Wattowa, Jan, horodniczy wileński (w połowie XVI w.), a potem starosta biskupa warmińskiego w Smolajnach, oraz najmłodszy Stanisław, kardynał. Z drugiej żony, mieszczki krakowskiej, Brygidy Glaywicz, pochodzili: Ulryk, mytnik kowieński, Brygida i Barbara. Synowie H-a zostali nobilitowani w r. 1561 i utworzyli 2 rodziny niezamożnej szlachty, piszące się de Rubno (potomkowie Jana) i de Bezdan (potomkowie Ulryka młodszego), podczas gdy jego córki weszły przez zamążpójście w szeregi patrycjatu krakowskiego.

 

Łoza, Architekci; Boniecki; Niesiecki; – Bukowski J., Dzieje reformacji w Polsce, Kr. 1883–6 I–II; Gumowski M., Mennica wileńska w XVI i XVII w., W. 1921 s. 27–31, 35–8, 42; tenże, U. H., ojciec kardynała, horodniczy wileński, „Przegl. Powsz.” T. 171: 1926; Jurginis J., Reakcinas bažnytinių jurisdikcijų vaidumo vilniaus istorijoje, Lietuvos Istorijos Instituto Darbai 1951 I 108, 127; Kolankowski L., Zygmunt August wielki książę Litwy do r. 1548, Lw. 1913; Kraszewski J. I., Wilno od początków jego do r. 1750, Wil. 1840–2 I 222–3, III 309, 315, IV 369–72; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912; tenże, Kościół zamkowy, czyli katedra wileńska, Wil. 1908 s. 122; Małecki A., Studia heraldyczne, Lw. 1890 II 351–5; Miaskowski K., Jugend- und Studienjahre des ermländischen Bischofs und Kardinals Stanislaus Hosius, „Zeitschr. f. d. Gesch. u. Altertumskunde Ermlands” T. 19: 1916 s. 330–3; Papée F., Aleksander Jagiellończyk, Kr. 1949; Pociecha W., Królowa Bona, P. 1958 III; Ptaśnik J., Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, W. 1949 s. 387; Umiński J., Korespondencja Hozjusza z l. 1558–79, Pamiętnik VI. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, I 324; – Akty Vil. Archeogr. Kom., X; Briefwechsel der Schweizer mit den Polen, Wyd. T. Wotschke, Leipzig 1908, Archiv für Reformationsgeschichte, dod. III; Die deutschen Predigten und Katechesen der ermländischen Bischöfe Hosius und Kromer, Wyd. F. Hipler, Köln 1885 s. 161; Hosii Epistolae, I–II; Kod. m. Krak., I–IV; Księgi przyjęć do prawa miejskiego, nr 8389, 9233; Matricularum Sum., IV; – Arch. Państw. w Kr.: Księgi miejskie krakowskie 772 s. 159–160 (testament E. Slackera).

Wacław Urban

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Stanisław Hozjusz

1504-05-05 - 1579-08-05 biskup warmiński
 
 
    Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.