INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wilhelm Jan Horalik  

 
 
2. poł. XVIII w. - 2. poł. XVIII w.
 
Biogram został opublikowany w latach 1960-1961 w IX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Horalik (Horalek) Wilhelm Jan (2. poł. XVIII w.), mydlarz, zastępca członka Rady Najwyższej Narodowej (RNN) w r. 1794. Z pochodzenia Czech z Kolina, przybyły do Polski zapewne ze swoim krewnym, mydlarzem Józefem Horalikiem. H. znał Pragę, dużo podróżował po Polsce w celach handlowych. Należał bowiem do zamożniejszych kupców warszawskich, a przed Sejmem Czteroletnim był burmistrzem Grzybowa. W r. 1791 wystąpił H. z polemiką przeciw pismu pt. „Czamarka i sarafan w czasie seymu patryotycznego w Polsce wprowadzone” (Warszawa 1791), pióra Franciszka Jaxy Makulskiego, publicysty z okresu Sejmu Czteroletniego i autora niektórych anonimowych utworów jakobińskich. H. w swym pisemku pt. Na pismo pod tytułem Czamarka i sarafan… wystąpił jako obrońca atakowanych przez Makulskiego cechów i konfraterni. Wprawdzie H. zastrzegał się, że nie broni ich w imię tradycji, dawnych przywilejów królewskich i praw, niemniej analizując owe «chwalebne przepisy» dochodzi do wniosku, że utrzymanie cechów i konfraterni na podstawie istniejących praw leży w interesie nie tylko miast, ale całego kraju. H. szczególnie bronił cechów przed zarzutem o ich monopolistycznym charakterze, przeciwstawiając im kompanie handlowe, które uważał za właściwe monopole. Natomiast zgodnie z Makulskim domagał się, aby w skład policji prócz ministrów i szlachty weszli także mieszczanie. Pod koniec zadeklarował w swym piśmie zł 300 na wybrukowanie ulicy Tamki.

W czasie Targowicy H. występował ponownie przed konfederacją generalną imieniem cechu mydlarzy razem z J. Sierakowskim i znaczniejszymi mieszczanami w obronie praw konfraterni i cechów warszawskich, domagając się m. in., aby magistrat nie podejmował żadnych decyzji ani nie dokonywał żadnych elekcji bez współudziału starszych cechowych i gminnych, aby urzędy miejskie wszelkiego stopnia były dostępne «dobrze w swym mieście osiadłym bez różnicy, by tylko sposób do życia obywatelski mający», i aby pewne urzędy w magistratach i sądach miejskich mogły być pełnione przez szlachtę bez ujmy dla ich stanu.

H. należał prawdopodobnie do spisku warszawskiego jeszcze przed wybuchem powstania. Nazwisko jego zanotował król wśród członków sprzysiężenia na kartce informującej o najruchliwszych działaczach w Warszawie. W dn. 20 IV 1794 r. H. wszedł w skład ustanowionej wówczas Komisji Porządkowej Warszawskiej i od razu wydał tak wielką ilość pozwoleń na wyjazd, że Kościuszko interweniował w tej sprawie w Radzie Zastępczej Tymczasowej, ta zaś już 22 IV zaleciła Komisji Porządkowej wzbronić H-owi dalszego wydawania pozwoleń. H. obok Kapostasa, Kilińskiego i innych zamożniejszych mieszczan zabiegał u Kościuszki o podwyższenie reprezentacji mieszczańskiej w RNN. Nie jest wykluczone, że wystąpienie to doszło do skutku z inspiracji króla, który przez ludzi sobie oddanych chciał wpływać na rząd powstańczy. Z końcem maja H. razem z dziewięciu mieszczanami dostał nominację na zastępcę członka Rady w Wydziale Porządku. W czerwcu ogłosił z innymi wybitniejszymi mieszczanami odezwę wzywającą obywateli do zaspokajania potrzeb żołnierzy przez składanie ofiar w naturze lub w pieniądzach. Sam ofiarował dwie skrzynie siarki i wziął udział w składce pieniężnej cechu mydlarzy na ten cel. Z końcem lipca wszedł w skład deputacji, która miała opracować i przedłożyć Radzie projekt Kapostasa o organizacji sądów wojskowych municypalnych, w sierpniu wyznaczono H-a i pięć innych osób do wspólnego z Wydziałem Skarbu opracowania projektu dotyczącego sprzedaży dóbr narodowych, we wrześniu miał rozważyć i poprawić projekt uniwersału w sprawie emigrantów i osób bawiących za granicą i rozpatrywał projekt Wydziału Skarbu co do pożyczek ze skarbu narodowego dla poratowania biednych.

Po klęsce maciejowickiej H. został wyznaczony razem z J. N. Horainem, Fr. Ks. Wasilewskim i L. Gutakowskim do odebrania i uporządkowania oraz oddania do archiwum Rady pozostałej po Kościuszce kancelarii. Dn. 27 X wyznaczono go, jako jednego z «przewodników» mających zaufanie, do deputacji, która miała zorganizować z ludu warszawskiego obronę miasta. H. miał sobie zlecony cyrkuł piąty. Z czynności tej zdał sprawę Radzie 30 X. H. brał udział w pracach Rady do końca jej istnienia. Gdy w połowie listopada, po wkroczeniu wojsk rosyjskich, magistrat m. Warszawy ustanowił deputację dla zaspokojenia potrzeb wojsk carskich, w skład departamentu kwaterniczego, w którym zasiadali oficerowie rosyjscy, wszedł H. oraz inni obywatele warszawscy. Dalsze jego losy nie są znane.

 

Estreicher; W. Enc. Ilustr.; – Korzon, Wewnętrzne dzieje, IV cz. II; Leśnodorski B., Polscy jakobini, W. 1960; Pilat R., O literaturze politycznej Sejmu Czteroletniego, Kr. 1872 s. 206; Smoleński W., Mieszczaństwo warszawskie w końcu XVIII w., W. 1917; tenże, Studia historyczne, W. 1925 s. 216; – Akty powstania Kościuszki, I–III; Wojda, O rewolucji w r. 1794, Pamiętniki z XVIII w., P. 1867 s. 62; – „Gaz. Rządowa” 1794 s. 25, 33, 129, 209, 308.

Helena Wereszycka

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Franciszek Karpiński h. Korab

1741-10-04 - 1825-09-16
poeta
 

Kajetan Koźmian h. Nałęcz

1771-12-31 - 1856-03-07
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Nepomucen Rygalski

1718 - 1779-09-29
teolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.