INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wincenty Karol Rakiewicz     

Wincenty Karol Rakiewicz  

 
 
1834-01-14 - 1899-07-28
 
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rakiewicz Wincenty Karol (1834–1899), architekt. Ur. 14 I w Krakowie, był synem Antoniego, krawca, i Antoniny z Gubarzewskich.

W r. 1852 R. ukończył miejscowy Instytut Techniczny, w którym kształcił się pod kierunkiem Feliksa Radwańskiego. W l. 1852–7 pracował przy rozbudowie fortyfikacji Krakowa dokonywanej tu na wielką skalę przez władze austriackie od połowy XIX w. W r. 1857 R. odstąpił od zawodu budowniczego. Ożeniwszy się z młodą, rokującą duże nadzieje aktorką Aleksandrą z Ładnowskich, założył w Krakowie wraz ze swym wujem, emerytowanym urzędnikiem Antonim Gubarzewskim (zob.), teatr wędrowny. W teatrze tym, zwanym trupą Gubarzewskiego, występującym na terenie Galicji Zachodniej, pełnił R. w l. 1857–8 funkcję kierownika objazdu będąc też finansowym wspólnikiem sceny. Jedyną pracą architektoniczną R-a z tego czasu była adaptacja na cele teatralne dworku w Tarnowie na Strusinie (nr hip. 330), stanowiącego czasowo siedzibę trupy. Jesienią 1858 w związku z zaangażowaniem żony do warszawskiego Teatru Rozmaitości R. przeniósł się na stałe do Warszawy. Początkowo pracował tu jako konduktor Juliana Ankiewicza. W r. 1867 został budowniczym kl. II oraz budowniczym a jednocześnie członkiem «zarządu dóbr i interesów» Ludwika Krasińskiego (z linii oboźnieńskiej). W tym samym czasie został również budowniczym ordynacji opinogórskiej Krasińskich. Fakt związania się R-a z rodziną Krasińskich, a zwłaszcza z Ludwikiem, uchodzącym za jednego z najbogatszych ludzi w Król. Pol., zaważył na karierze architekta zapewniając mu stały dopływ poważnych zamówień.

Pierwszą pracą R-a w Warszawie, wykonaną jeszcze pod kierunkiem J. Ankiewicza, była gruntowna przebudowa prawej oficyny pałacu Władysława Krasińskiego, przy ul. Krakowskie Przedmieście, dokonana w związku z przebiciem w l. 1865–7 nowej ul. Berga (Traugutta). Do prac na terenie tej rezydencji powrócił również architekt w latach 90-tych XIX w. odnawiając sam gmach pałacu dla Adama Krasińskiego. Jako budowniczy ordynacji opinogórskiej wzniósł R. dwa kościoły: w Żrepcowie i Opinogórze (1874–7). Ostatni z nich, nawiązujący do form późnego klasycyzmu, odznaczał się perfekcją detalu i harmonią kompozycji, będąc jednym z najlepszych dzieł architekta. Zapewne na zamówienie Marii Beatrix Raczyńskiej, córki poety Zygmunta Krasińskiego, przebudował R. kościół w Złotym Potoku koło Częstochowy (1883), przedłużając nawę świątyni o jedno przęsło i dobudowując wieżę zachowującą pierwotny gotycki styl budowli.

Największa część realizacji R-a wiązała się jednak ze stałą współpracą z L. Krasińskim. Jej efektem była w l. 1870–83 przebudowa wespół z warszawskim rzeźbiarzem Faustynem Cenglerem kościoła w Krasnem koło Ciechanowa, stanowiącego mauzoleum rodowe Krasińskich. R. opracował tu m. in. barokizującą oprawę architektoniczną dla wielkiego zespołu epitafiów i nagrobków w prezbiterium i zaprojektował, mieszczącą się niżej, marmurową kryptę grobową (1877). Dziełem R-a na terenie Krasnego był także, powstały w obrębie rezydencji pałacowej, neogotycki pawilon przybramny z wieżą wodociągową. Dla L. Krasińskiego również wzniósł R. (po r. 1876) wielki dom czynszowy z trzema frontami przy ul. Wierzbowej 3 (612-a), Niecałej i Hr. Kotzebue (Fredry) w Warszawie, świadczący o inspiracji włoskim renesansem (zburzony w czasie drugiej wojny światowej). Na początek lat 80-tych przypadła realizacja prac architekta, zlokalizowanych przy licznych posesjach należących do L. Krasińskiego, zgrupowanych w rejonie ul. Ordynackiej i ul. Okólnik hr. Krasińskiego (zwanej z czasem Okólnikiem). Były to: dom L. Krasińskiego przy ul. Ordynackiej 8 (2874, zburzony w r. 1939), budynek Tatersalu Konrada Wodzińskiego przy Okólniku hr. Krasińskiego, mieszczący krytą ujeżdżalnię i kantor sprzedaży koni (1883; zburzony w r. 1911 pod budowę Muzeum i Biblioteki Ordynacji Krasińskich) oraz stały cyrk murowany Cinisellich wzniesiony przy zbiegu ul. Ordynackiej 1 (2874–t) i Okólnika (1882–3; w r. 1911 przebudowany przez Stanisława Grochowicza, w r. 1939 zniszczony). Gmach ten, zajmujący powierzchnię blisko 6 tys. m2, z areną przykrytą dachem o żelaznej konstrukcji, obejmujący też sale baletowe, zakłady gastronomiczne i szereg innych pomieszczeń, należał do największych budowli publicznych Warszawy końca XIX w. Pod względem stylowym ujawnił zainteresowanie budowniczego zarówno klasycyzmem jak i dojrzałym renesansem włoskim. Wg projektu R-a zrealizowano w pobliżu cyrku ciąg granitowych schodów (1882), łączących ul. Ordynacką z niższą odeń znacznie ul. Tamką, co przyczyniło się do poprawy komunikacji między Śródmieściem a Powiślem. W l. 1884–6 dokonał R. przebudowy odwachu pobernardyńskiego przy kościele Św. Anny w Warszawie (uprzednio siedziby Tow. Zachęty Sztuk Pięknych) na Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, którego zarządem kierował L. Krasiński. Z pierwotnego projektu przekształcenia budowli, przewidującego m. in. jej nadbudowę oraz powstanie nowej fasady od Krakowskiego Przedmieścia, łączącej płynnie cechy istniejącej architektury aignerowskiej z ideą weneckich gmachów J. Sansovina, zrealizowano jedynie skrzydło podwórzowe, prostopadłe do linii ulicy; przebudowano też wnętrza.

Pracami R-a – powstałymi poza kręgiem zamówień rodziny Krasińskich – były wzniesione w Warszawie: Fabryka Czekolady Tomasza Czajkowskiego przy zbiegu ul. Czystej 6 (638–b) i Wierzbowej (1868; nie zachowana), dom i Fabryka Szczotek i Pędzli Aleksandra Feista przy ul. Senatorskiej 27 (473–a, r. 1880; zburzone w r. 1904 w związku z budową Galerii M. Luxenburga) oraz dwie kamienice dochodowe: wydawcy „Kłosów” Salomona Lewentala przy ul. Włodzimierskiej (Czackiego) 2 (1325–b) i Arona Walfisza przy ul. Niecałej 12 (614–d) na tyłach Ogrodu Saskiego (obie sprzed r. 1883; zburzone w czasie drugiej wojny światowej). Ostatnim dziełem budowniczego była kaplica grobowa Szustrów (1898–9) w przypałacowym parku tej rodziny na Mokotowie (obecnie przy ul. Puławskiej 55/9), nawiązująca do form klasycyzmu.

Do nie zrealizowanych dzieł R-a należały projekty dwóch warszawskich teatrów – Letniego w Ogrodzie Saskim i Nowego (1886) przy ul. Królewskiej, z których ostatni, przewidziany w wersji murowanej, zastąpić miał istniejącą już drewnianą budowlę (z r. 1881). W r. 1894 na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie otrzymał R. listy pochwalne za projekt kościoła (nie określonego bliżej) oraz cyrku przy ul. Ordynackiej w Warszawie. Niektóre z prac własnych omawiał na łamach pism fachowych, jak „Przegląd Techniczny” i „Inżynieria i Budownictwo”. Zabierał też głos w technicznych kwestiach architektury i w dziedzinie budownictwa szpitalnego. Owocem tych zainteresowań R-a były publikacje: Budowle przeznaczone do celów leczniczych i opiekuńczych (W. 1887) oraz Ogrzewanie centralne parą (W. 1888), z których pierwsza, stanowiąc streszczenie dzieła „Baukunde des Architekten” (Berlin 1884), dostarczała wszechstronnego przeglądu światowej architektury szpitalnej XIX w., druga zaś propagowała nowoczesny system ogrzewnictwa torując mu miejsce w ówczesnym budownictwie Warszawy. Otwarty na nowości techniczne wykorzystywał je R. niekiedy w twórczości własnej stosując wcześnie na szerszą skalę konstrukcje żelazne. Pod względem artystycznym był reprezentatywnym przedstawicielem pełnego historyzmu. W swoim dorobku odwoływał się do wielu epok stylowych, najpełniej wypowiedział się jednak w budowlach neorenesansowych, inspirowanych architekturą dojrzałego włoskiego Odrodzenia. Szczególnie trafne odczucie form antyku, zinterpretowanego w duchu potrzeb architektury 3 ćwierci XIX w., zaprezentował R. w gmachu kościoła w Opinogórze. R. zmarł 28 VII 1899, w trakcie swego pobytu letniego w Wawrze. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Z małżeństwa (od r. 1857) z Aleksandrą z Ładnowskich (zob.) miał R. trzynaścioro dzieci: Bronisławę, Józefę, Wiktorię, Zofię, Helenę, Piotra, Henryka, Bolesława, Felicjana, Filipa, Wincentego, a także Aleksandrę zamężną Ciani, śpiewaczkę (debiutowała w r. 1880 w teatrze krakowskim, następnie występowała na koncertach w Warszawie i przez wiele lat śpiewała w chórze Warszawskich Teatrów Rządowych, a potem Teatrów Miejskich), i Marię zamężną Thiel, aktorkę zespołów amatorskich.

Syn Felicjan (1870–1932), architekt, absolwent Klasy Rysunkowej w Warszawie i Politechniki w Rydze, był od r. 1897 profesorem, a w l. 1915–19 dyrektorem w warszawskiej Szkole Rysunkowej. W swej działalności zajmował się głównie budownictwem szpitalnym, zaprojektował budynek morgi z kaplicą przedpogrzebową (1908) przy szpitalu na Pradze, opublikował też prace: Szpitale Warszawy pod względem technicznym (W. 1918), podręcznik Zasady budowy, szpitali (W. 1920) oraz z Witoldem Łuniewskim Wytyczne dla programu budowy typowego wojewódzkiego zakładu psychiatrycznego (W. 1928). W literaturze dotychczas mylony z ojcem.

 

Fot. w: „Tyg. Illustr.” R. 40: 1899, półr. 2, nr 32 s. 634; – Łoza, Architekci; tenże, Słown. architektów; Katalog zabytków sztuki w Pol., VI z. 4, X z. 1; – Dąbrowski S., Antoni Gubarzewski i jego teatr wędrowny w latach 1857–1860, „Pam. Teatr.” R. 11: 1962 z. 1 s. 4–6; Mieleszko J., Pałac Czapskich, W. 1971 s. 46; Pol. życie artyst. w l. 1915–39 (dotyczy Felicjana); Puciata-Pawłowska J., Dzieje Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, [W.] 1939–40 s. 53–7, 55 (F. Rakiewicz), 87; Zakrzewska M., Mokotów. Pałacyk i założenie ogrodowe, „Kwart. Arch. i Urban.” R. 7 : 1967 z. 1 s. 68; – „Głos” R. 1: 1886 nr 10 s. 185; „Inżynieria i Budown.” R. 4: 1882 nr 11 s. 121, R. 5: 1883 nr 1–2 s. 8–9, nr 6 s. 57–9; „Kłosy” R. 19: 1883 nr 946 s. 110–11; „Kron. Rodzinna” R. 32: 1899 nr 16 s. 543; „Kur. Warsz.” 1868 nr 281 s. 2–3, 1882 nr 285 s. 4–5, 1883 nr 177-A s. 3, 1899 nr 207 s. 6, 9, nr 210 (wyd. poranne) s. 1; „Niwa” R. 13: 1884 nr 226 s. 807; „Przegl. Techn.” R. 11: 1885 z. 1 s. 1–2, R. 20: 1894 z. 9 tabl. (bez s.); „Przegl. Tyg.” R. 18: 1883 nr 26 s. 320–21; „Słowo” R. 18: 1899 nr 175 s. 2; „Tyg. Ilustr.” R. 40: 1899, półr. 2, nr 32 s. 634; „Wędrowiec” R. 37: 1899 nr 32 s. 640; „Wiek” R. 14: 1886 nr 79 s. 3, R. 30: 1903 nr 287 s. 3; – Arch. Państw. m. Warszawy: Teki W. Przyborowskiego, T. IX s. 232, T. X s. 193, T. XXVI s. 161–164, Zbiór Korotyńskich, sygn. I–31, I–131, XI–2050; IS PAN: Materiały Słown. Artystów Pol.; Muz. Teatr. w W.: Materiały rodziny Ładnowskich; – Cmentarz Powązkowski w W.: Tekst inskrypcji grobowca rodziny Rakiewiczów, kwatera D, rząd 5, nr grobu 486.

Tomasz Grygiel

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Henryk Wieniawski

1835-07-10 - 1880-03-31
skrzypek
 

Edward Cetnarowski

1877-10-03 - 1933-09-03
doktor medycyny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Szemesz

1808 - 1864
malarz
 

Teofila Certowicz

1862-05-22 - 1918-09-21
rzeźbiarka
 

Jan Stypułkowski

1884-01-09 - 1939-11-04
adwokat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.