Przyjemski Władysław h. Rawicz (zm. 1699), wojewoda kaliski. Był synem kaszt. chełmińskiego Andrzeja (zob.) i Katarzyny z Rozdrażewskich.
Wr. 1663 P. był jeszcze nieletni. Przed r. 1681 przebywał we Francji jako muszkieter Ludwika XIV. Po powrocie do kraju należał do zwolenników stronnictwa francuskiego, szczególnie blisko związany był ze szwagrem Marii Kazimiery Sobieskiej margrabią de Béthune. W r. 1681 posłował z woj. kaliskiego na rozpoczęty 14 I sejm warszawski. Wg relacji ambasadorów Francji: bpa Toussaint-Forbin de Janson i margrabiego de Vitry, P. już na początku marca agitował za wyznaczeniem na sierpień t. r. sejmu eksorbitancyjnego, skierowanego przeciw królowi. Woj. kijowski Stefan Niemirycz zagroził publicznie P-emu ujawnieniem na forum sejmu jego tajnych powiązań z ambasadą francuską. Opowiedział też o wszystkim samemu królowi. Jednak ze względu na kontakty P-ego z margrabią de Béthune i wagę, jaką przywiązywał dwór do dojścia sejmu, całą sprawę zatuszowano. W obronie rzekomo niesłusznie pomówionego P-ego wystąpiło wielu posłów i senatorów, zwłaszcza wielkopolskich. Niemirycz musiał wycofać się ze znacznej części zarzutów. Dn. 14 III t. r. Jan III oświadczył, że nie widzi w postępowaniu P-ego «nic szkodliwego i obraźliwego». Dn. 22 V przeciw przedłużaniu sejmu protestował najpierw Dąbrowski, podstoli i poseł wileński. Poparł go P., wychodząc z izby z protestacją przeciw prolongacji. Szukano go cały dzień, odnaleziony przypadkiem przez ludzi nuncjusza zażądał podobno tysiąca dukatów za odwołanie protestu. Dn. 23 V przywrócił izbie aktywność, lecz następnego dnia wieczorem znowu zabrał głos, występując przeciw nadmiernym podatkom, wypominał, iż podejrzewano go o branie pieniędzy od cudzoziemców na przekupywanie innych. Stwierdził, że nie widzi szans na dojście sejmu i zgodę co do podatków. Nie pozwolił na prolongację i obrady przy świecach, zgodził się jednak na ukończenie sejmu tego samego dnia. Uskarżał się na rzekomo brutalne obejście się z nim gwardzistów królewskich. Czym prędzej opuścił Warszawę końmi woj. poznańskiego Krzysztofa Grzymułtowskiego. Udałoby się jednak zakończyć pomyślnie sejm 24 V, ukończono bowiem deklaracje podatkowe, lecz Dąbrowski storpedował te próby, nie pozwalając na nic z powodu nieobecności P-ego.
Posłował P. znowu na sejm w lutym 1683; szedł na nim za Grzymułtowskim przeciwko «lidze», robił to jednak z pewnym umiarem i ostatecznie oświadczył, że dostosuje się do większości. Z tego sejmu wszedł do komisji mającej obradować z wysłannikami elektora brandenburskiego nad ubezpieczeniem Elbląga. Był starostą międzyrzeckim w r. 1694, 7 V 1695 mianowany został kaszt. kaliskim. Po śmierci Jana III, podczas sejmu konwokacyjnego 1696 r. wzywał całą Rzpltą, by za przykładem Wielkopolski zawiązała «ligę antyelektorską», a przeciwników takiej ligi mienił zdrajcami. Podpisał akt konfederacji generalnej, «referując się in genere podatkowania ad aequalitatem z innymi województwy». M. Polignac obiecywał mu w tym czasie roczną pensję; P. porozumiewał się z nim w listopadzie w sprawie podpisania zobowiązania o wyborze Contiego i pozyskiwania szlachty dla jego kandydatury. Kiedy niektórzy spośród dotychczasowych zwolenników Contiego, na czele z kardynałem Michałem Radziejowskim, poczęli w czerwcu 1697 przechylać się na stronę elektora saskiego, P. na naradzie u prymasa 23 VI oświadczył, iż w takim przypadku całą Wielkopolskę zjedna dla kandydatury królewicza Jakuba. Polignac w czerwcu 1697 nazwał P-ego «najpewniejszym przyjacielem i najodważniejszym człowiekiem w całej Polsce», śmiałym, ale roztropnym. Na poprzedzającej elekcję komisji skarbowej we Lwowie P. przysięgał, wraz z Hieronimem Lubomirskim i bpem płockim Andrzejem Chryzostomem Załuskim, że nie brał pieniędzy od Marii Kazimiery.
Podczas elekcji 26 VI 1697, wraz z większością szlachty woj. poznańskiego i kaliskiego, opowiedział się za ks. Contim. Po rozdwojonej elekcji zachęcał wraz z H. Lubomirskim szlachtę do walki. Miał ponoć sam dosiąść konia i trzymając w jednej ręce krzyż, w drugiej szablę, wołać: «Niech żyje Bóg, niech żyje Conti, niech żyje wolność!». Dokonał tego, iż znaczna część szlachty wielkopolskiej uznała elektora saskiego za uzurpatora. Zawiązali Wielkopolanie 12 VIII konfederację w Środzie, a P. został jej marszałkiem. Obrady kontystów kontynuowano 28 VIII na polu elekcyjnym pod Warszawą, a potem w samej stolicy na zamku. P. był w tym wciąż nader czynny. Twierdził, że obóz saski usiłował go przekupić za pośrednictwem Jana Jerzego Przebendowskiego. Na wiadomość o zbliżaniu się Contiego promem do Gdańska prymas wydał uniwersał przekładający poparcie wolnej elekcji na 10 X 1697. Zjazd Wielkopolan odbył się w Łęczycy pod laską P-ego. Wojskom stronników Contiego ofiarował P. na kwatery swe dobra na pograniczu Prus Królewskich. Witał potem Contiego w Oliwie, ale w listopadzie na wieść o zbliżaniu się gen. Brandta i Franciszka Gałeckiego radził mu, wspólnie z młodym kasztelanicem łęczyckim Krzysztofem Towiańskim i bpem kijowskim Mikołajem Święcickim, aby odjechał do Szczecina i tam czekał dalszego rozwoju wypadków. Sam już nie zdążył schronić się na okręty, pozostał w Oliwie i po nadejściu przeciwników 9 XI 1697, kiedy między nimi a flotą francuską doszło do strzelaniny, uszedł konno w lasy, ścigany ze szczególną natarczywością. W styczniu 1698 uczestniczył P. prawdopodobnie w skierowanej przeciw Augustowi II kontystowskiej manifestacji w Poznaniu; planowano wówczas zamach na wjeżdżającego do miasta w asyście wojska szwedzkiego Rafała Leszczyńskiego. Pojednany potem z nowym elektem, został 28 V 1698 woj. kaliskim. W pismach politycznych z okresu bezkrólewia P. występuje wśród innych kontystów w satyrze „Psalmus politicus poenitentialis”; w jednym z pism proaugustowskich określony został jako «Wściekło-zajadły».
Dokonał P. 9 V 1685 podziału dóbr z braćmi, zaś od brata Krzysztofa odkupił w r. 1693 za 190 000 zł Pamiątkowo, Baborowo, Lulino, Lulinko, Bądlin, Przecławek, Cerekwicę i Radzyń w pow. poznańskim. Uposażył jezuitów w Międzyrzeczu tak, aby mogli zbudować własny kościół, dom i szkołę (ofiarował im swoją jurydykę – dom z placem).
Przed r. 1694 ożenił się P. z wdową po Piotrze Opalińskim (zob.) – Katarzynką z Przyjemskich, córką Andrzeja, chorążego kaliskiego, a siostrą Aleksandra (zob.). Była ona dziedziczką dóbr: Orla, Galewo, Borzęcice i Witkowo w pow. kaliskim. P. zmarł bezpotomnie 12 II 1699. Wdowa po P-m Katarzyna wyszła przed r. 1705 za mąż za Stanisława Kretkowskiego.
Portret trumienny w kościele paraf. w Koźminie; – Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 11; – Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II, P. 1856 I 69, 76, 107, 108, 133, II 118–21; Komaszyński M., Księcia Contiego niefortunna wyprawa po koronę Sobieskiego, W. 1971 s. 148–9; Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską 1683 r., W. 1914; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw.–W.–Kr. 1923 II; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; Piwarski K., Hieronim Lubomirski, Kr. 1929; tenże, Między Francją a Austrią, Rozpr. Hist. Filoz. PAU, Kr. 1933 LXIX s. 14, 146 (w indeksie pomylony z Aleksandrem); Walewski A., Dzieje bezkrólewia po skonie Jana III, Kr. 1874 I 190–3; Wojtasik J., Walka Augusta II z obozem kontystowsko-prymasowskim w pierwszym roku panowania (1697–1698), „Przegl. Hist.” T. 60: 1969 z. 1 s. 31; Załęski, Jezuici, IV cz. 4 s. 1518; – Arch. spraw zagran. francuskie do dziej. Jana III, III 116, 117, 141, 143; Bizardière M. D., Bezkrólewie po Janie III Sobieskim, Wil. 1853 s. 111, 112, 124, 125, 147, 148, 191, 192, 195, 209; Polignac M., Depesze, P. 1855 I 48, II 24, 25, 27, 43, 44, 46, 49, 50, 63; Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Wr. 1958; Vet. Mon. Pol., III 679, 680; Vol. leg., V 666, 898; Źródła Dziej., I s. LXVIII, LXIX; – AGAD: Zapisy Trybunału Piotrkowskiego, t. 36 s. 313 (spalone w r. 1944); Arch. Archidiec. w P.: Libri Mortuorum Żerków; Arch. Państw. w P.: Kalisz Grodz. 300 k. 9, 301 k. 25, Poznań Grodz. 55 k. 366v., 490, 375 k. 197, 402 k. 85; B. Czart.: rkp. 426 k. 205, 216 (diariusz sejmu 1681); B. Jag.: Prace doktorskie 8183 (Orszulik S., Pisma polityczne bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego, Kr. 1982 s. 305–6).
Włodzimierz Dworzaczek