Słowacki Władysław (1826–1858), literat. Był synem Erazma, adwokata Sądu Głównego Gub. Wołyńskiej w Żytomierzu, i Anny z Rohozińskich, stryjecznym bratem Juliusza (zob.). Ur. 5 XI we wsi Illaszów pod Żytomierzem, gdzie spędził dzieciństwo (Juliusz Słowacki wspominał go w liście jako «dziecinę widzianą na ręku piastunki», zapewne podczas wakacji u stryja Erazma w r. 1827).
Poza nauką domową, S. kształcił się w jakimś «zakładzie naukowym» w Krakowie (?), niewykluczone, że i w Kijowie. Po ukończeniu nauki osiadł w odziedziczonym po ojcu Illaszowie. Po ślubie z Aleksandrą z Witkowskich (ok. r. 1846) i urodzeniu się syna, sprzedał w r. 1848 ojcowiznę i wynajął żonie z dzieckiem mieszkanie w Żytomierzu, a sam wyruszył do Paryża. Już w Wiedniu dowiedział się o śmierci Juliusza Słowackiego, zrezygnował więc z dalszej podróży i wrócił na Wołyń, gdzie nabył w r. 1849 wieś Drenniki pod Cudnowem. Wtedy też nawiązał kontakt z matką Juliusza, Salomeą Bécu, którą odwiedził w Krzemieńcu.
S. pisywał powiastki i pozbawione oryginalności dumki w stylu Józefa Bohdana Zaleskiego, zwane Ukrainkami (kilka z nich ogłosił po śmierci S-ego Jan Prusinowski w „Gaz. Codziennej” 1860), które posyłał do oceny Juliuszowi do Paryża ok. r. 1846 («z poezyj twoich widzę, żeś pięknym jest i wzniosłym duchem», list Juliusza do S-ego z 14 III 1846). W r. 1847 wydał w Kijowie dziesięć miniaturowych obrazków «psychologiczno-erotycznych» pt. Narracje, w których dominował zmysłowy erotyzm i bunt przeciw konwenansom obyczajowym. Ów zmysłowy erotyzm miał za złe autorowi Józef Ignacy Kraszewski, ganiąc także w swej recenzji styl «sfrancuziały, wielką ilość cudzoziemszczyzny», choć nie ujmował autorowi «uczucia formy, żyłki i zdatności artystycznej». Ponoć większą wartość artystyczną od Narracji miała nie drukowana powiastka Uścisk trupa (z wątkami autobiograficznymi). S. napisał także rozprawkę O przykazkach, pieśniach i skazkach ukraińskich (1844, rkp. zaginiony). Określany był mianem «stepowego bałaguły», «z rysów przypominał nieco Juliusza, wyróżniały go olbrzymie, czarne z szatańskim połyskiem oczy» (W. Lasocki). Na mocy testamentu Salomei Bécu S. wraz z żoną zostali spadkobiercami jej majątku (10 tys. rbs.), a także pamiątek po Juliuszu (w tym m. in. portretu poety przez J. Rustema; dziś zaginiony).
S. stał się bohaterem historii romansowo-awanturniczej z tragicznym finałem. Zakochany, bez wzajemności, w córce sąsiada Andrzeja Niewmierzyckiego, zamężnej za Piotrem Trypolskim, w akcie zemsty jesienią 1855 wyzwał «rywala» na pojedynek i zabił, po czym zbiegł za granicę. W r. 1857 przyjechał do Galicji prawdopodobnie z Bukaresztu, z holenderskim paszportem; czynił starania u wołyńskiego marszałka gubernialnego Karola Mikulicza o «ułaskawienie» w sprawie pojedynkowej, zaś u konsula rosyjskiego w Brodach o rosyjski paszport, wszystko bez rezultatu. Okoliczność ta oraz nałóg alkoholowy i depresyjna natura («melancholia») mogły być przyczyną jego samobójstwa 28 IV 1858 w domu zajezdnym w Brodach.
Z małżeństwa z Aleksandrą z Witkowskich (1826–1886), S. miał troje dzieci: Wacława Aleksandra (ur. 24 III 1847), powstańca 1863 r., Julię (ok. 1850–1895), zamężną za Klemensem Faszewiczem, Stanisława Wiktora (ur. 1 VII 1856), który w r. 1872 przeszedł na prawosławie i przybrał imię Michał.
Nowy Korbut, IX (bibliogr.); – Biegeleisen H., Ze stosunków rodzinnych Juliusza Słowackiego, „Bibl. Warsz.” 1895 t. 4; Makowski S., Biografia poety bałaguły, w: Makowski S., Sudolski Z., W kręgu rodziny i przyjaciół Słowackiego, W. 1967 (tu fot. Aleksandry i Władysława Słowackich, s. 208/9); Trąmpczyński W., Stryjeczny brat autora „Balladyny”, „Wędrowiec” 1899 nr 26; – Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. 6; Konopacki S., Pamiętniki, W. 1899 I 71–2; Korespondencja Juliusza Słowackiego, Oprac. E. Sawrymowicz, Wr. 1963 II; Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia, Kr. 1933 I; Prusinowski J., Jeszcze słów kilka o Juliuszu Słowackim i próbki pism W. Słowackiego, „Gaz. Codz.” 1860 nr 225; [Rec. Narracji]: „Tyg. Pet.” 1849 nr 53 (J. I. Kraszewski); Wasylewski S., Czterdzieści lat powodzenia, Wr. 1959; W kręgu bliskich poety. Listy rodziny Słowackiego, Oprac. S. Makowski i Z. Sudolski, W. 1960; – B. Jag.: rkp. 6476 k. 188v.–199v. (listy J. Prusinowskiego do J. I. Kraszewskiego).
Małgorzata Kamela