Starzec Adolf (1909–1997), działacz młodzieżowy i komunistyczny, pułkownik Wojska Polskiego.
Ur. 28 VIII we wsi Żukowice Stare (pow. tarnowski), był najmłodszym synem Wojciecha i Marii ze Starców, właścicieli gospodarstwa rolnego.
Szkołę podstawową ukończył S. w rodzinnej wsi, następnie uczęszczał do I Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie. Po niezdanym egzaminie maturalnym przeniósł się do Krakowa, gdzie został przyjęty 18 IX 1929 do Wyższego Studium Handlowego (WSH) jako wolny słuchacz. Po zdaniu 22 II r.n. eksternistycznie matury w I Państw. Gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie, rozpoczął studia na Wydz. Prawa UJ, kontynuując jednocześnie naukę w WSH na kierunku ogólnohandlowym. W czasie studiów związał się z Polską Akademicką Młodzieżą Ludową, Związkiem Młodzieży Wiejskiej «Znicz», a następnie z Organizacją Niezależnej Młodzieży Ludowej «Orka», oraz Niezależnym Związkiem Akademickiej Młodzieży Socjalistycznej «Życie». Był współzałożycielem i członkiem zarządu Spółki Wydawniczej «Chłopska Książka», która w l. 1931–2 wydawała tygodnik „Chłopska Przyszłość”. Pełnił funkcję jednego z redaktorów odpowiedzialnych tygodnika i uczestniczył w zakładaniu kół «Chłopskiej Przyszłości». Za swoją działalność był w r. 1932 przetrzymywany przez dwa miesiące (luty–kwiecień) w więzieniu w Tarnowie; t.r. przerwał studia na UJ. Dn. 21 V wszedł w skład Naczelnego Komitetu Organizacyjnego Zjednoczenia Chłopsko-Robotniczego «Przyszłość». Po uzyskaniu absolutorium w WSH odbył roczną służbę wojskową (sierpień 1932 – wrzesień 1933). Od grudnia 1933 należał do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, a w lutym r.n. został wybrany sekretarzem Komitetu Miejskiego Komunistycznej Partii Polski (KPP) w Krakowie i członkiem egzekutywy Komitetu Okręgowego KPP Kraków. Aresztowany ponownie 16 IV 1934 został osadzony w więzieniu św. Michała w Krakowie; 4 VIII r.n. Sąd Okręgowy w Krakowie skazał go na sześć lat i jeden miesiąc pozbawienia wolności, w r. 1936 wyrok skrócono o dwa lata na mocy amnestii. S. przebywał w więzieniu Bastion przy ul. Kamiennej w Krakowie, a od r.n. w zakładzie karnym w Tarnowie. Na wolność wyszedł 16 V 1938. Nie mogąc znaleźć stałego zatrudnienia, pracował jako robotnik drogowy, dozorca i pomocnik murarski, rozwoził też pieczywo; działał jako członek zarządu Związku Zawodowego Robotników Budowlanych.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939, uciekając na wschód zatrzymał się S. w Uściługu (pow. włodzimierski), gdzie po wkroczeniu Armii Czerwonej został zastępcą komendanta lokalnej milicji (wrzesień–grudzień 1939). Pod koniec grudnia t.r. wyjechał dobrowolnie do obwodu wołogodzkiego i pracował tam przez rok jako robotnik leśny. Od sierpnia 1941 do października 1943 służył w batalionach pracy Armii Czerwonej. Następnie walczył kolejno w I Korpusie Polskim i II Armii WP, w której od 6 IX 1944 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 15. pp ds. polityczno-wychowawczych (do 3 III r.n.); szlak bojowy zakończył w Dreźnie.
Od września 1945 pracował S. w Polskiej Misji Repatriacyjnej w brytyjskiej strefie okupacyjnej w Niemczech. Dn. 22 V r.n. odszedł ze służby na własną prośbę i wrócił do kraju, gdzie został instruktorem w Wydz. Organizacyjnym KC Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Od listopada 1947 do grudnia 1948 był drugim sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PPR w Krakowie; brał udział jako delegat w II Zjeździe PPR (14 XII 1948) i w I Zjeździe PZPR (15–21 XII t.r.). W pierwszych miesiącach (styczeń–maj) 1949 był starszym instruktorem Wydz. Organizacyjnego KC PZPR, potem został prezesem Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej «Prasa»; w l. 1950–1 pełnił funkcję zastępcy kierownika Ośrodka Szkolenia Partyjnego KC PZPR w Warszawie. W r. 1951 wrócił do służby wojskowej jako sekretarz Komisji Kontroli Partyjnej WP (do r. 1970). Od r. 1954 był członkiem Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej przy KC PZPR (do r. 1968). W l. 1959–61 uczył się w Studium Zaocznym Wydz. Prawa Uniw. Warsz. i uzyskał magisterium prawa na podstawie rozprawy napisanej pod kierunkiem Henryka Świątkowskiego Organizacja pracy i wynagrodzenia za pracę w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych. Dn. 3 II 1973 przeszedł na emeryturę wojskową w stopniu pułkownika, potem pracował w Urzędzie do Spraw Kombatantów na stanowisku starszego radcy prawnego (do 1 V 1976) oraz działał w Zarządzie Głównym i Radzie Naczelnej ZBoWiD, a także w Lidze Obrony Kraju Warszawa Powiśle (od r. 1977 jako wiceprezes). Od r. 1990 działał w Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych oraz w Klubie Oficerów Rezerwy. Zmarł 4 XII 1997 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m.in. Krzyżem Grunwaldu III kl. (1946), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1968) i Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1971), a także radzieckim Orderem Wojny Ojczyźnianej I st. (1971).
W małżeństwie z Apolonią Bugajską (ur. 1914) miał S. dwóch synów: Włodzimierza (1947–1971) i Krzysztofa (ur. 1950), absolwenta Wydz. Nauk Ekonomicznych Uniw. Warsz., specjalistę ekonometrii w Centre National de la Recherche Scientifique w Paryżu.
Cimek H., Legalne chłopskie partie rewolucyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, Białystok 1988; tenże, Rewolucyjny ruch chłopski po delegalizacji ZLCh „Samopomoc”, „Roczn. Dziej. Ruchu Lud.” R. 14: 1972 s. 35–8; tenże, Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc” 1928–1931, L. 1973; Kaczmarek K., Druga armia Wojska Polskiego, W. 1978; Kozik Z., Jednolity front KPP i PPS w Krakowskiem 1933–1937, Kr. 1971; Pilch A., Dzieje ruchu robotniczego w Krakowskiem 1918–1939, Kr. 1987 I–II; tenże, Lewica akademicka na Uniwersytecie Jagiellońskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, w: Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego od Oświecenia do poł. XX w., Red. C. Bobińska, Kr. 1964 I 380; Poksiński J., „TUN” Tatar–Utnik–Nowicki, W. 1992; Szkice z dziejów ruchu komunistycznego w województwie krakowskim, Oprac. J. Buszko i in., Kr. 1958; Światło A., Oświata a polski ruch robotniczy 1876–1939, W. 1981; Z dziejów Liceum Nowodworskiego w Polsce Ludowej, Kr. 1963 s. 44; Zbiniewicz F., Armia Polska w ZSRR, W. 1963; – Cyganeria i polityka, W. 1964; Fiszer A., Zapiski z krakowskiej celi, Kr. 1963 s. 50, 119, 140; Opowiemy wam jak walczyli, Kr. 1962; – „Chłopska Przyszłość” R. 1: 1931 nr 14 s. 4; „Echo Krakowa” R. 3: 1948 nr 324 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Trybuna” R. 8: 1997 nr 285; – AAN: KC PZPR, sygn. 5475 (teczka osobowa S-a); AP w Kr.: PPRKr, sygn. 7 k. 43, 47, sygn. 8 k. 69, sygn. 351 k. 164, sygn. 873 k. 14; Arch. Akad. Ekon. w Kr.: WSH, sygn. 1/15 t. 4, sygn. 1/21 t. 3, sygn. 1/26 t. 2; Arch. UJ: sygn. S II 383; Arch. Uniw. Warsz.: WPO/Z, sygn. 4828 (teczka personalna S-a); B. Sejmowa w W.: Kartoteka osobowa działaczy pol. ruchu robotn., Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego (mater. dot. S-a); – Mater. Red. PSB: List żony S-a, Apolonii.
Henryk Cimek