Swolkień (Swolkien) Bolesław Onufry (1837–1894), uczestnik powstania styczniowego, emigrant.
Ur. 12 V w Kownie, był synem Augusta Michała (zm. przed 1863), kandydata obojga praw i właściciela dóbr Poginie (pow. kowieński), oraz Kazimiery z Monginów (zm. 1864).
S. uczęszczał do szkół w Wilnie. W r. 1854 zdał w Petersburgu egzaminy do Akad. Medyko-Chirurgicznej, ale później prawdopodobnie studiował prawo na tamtejszym uniwersytecie. Zaprzyjaźnił się wówczas z Zygmuntem Sierakowskim. W r. 1861 ukończył studia, po czym wrócił na Litwę i zamieszkał w należącym do matki majątku Ptakiszki (pow. wiłkomierski). Po wybuchu powstania styczniowego wstąpił, zapewne w kwietniu 1863, do oddziału sformowanego przez Sierakowskiego, wówczas naczelnika woj. kowieńskiego, a dowodzonego następnie przez Ignacego Laskowskiego. Prawdopodobnie brał udział 21 IV t.r. w pomyślnej potyczce pod Ginetyniami (pow. wiłkomierski). Z polecenia Sierakowskiego na przełomie kwietnia i maja wyjechał do Wilna, gdzie Wydz. Zarządzającemu Prowincjami Litwy złożył raport o bitwie i zawiadomił o planach przejścia partii Sierakowskiego w okolice Birż. Jakub Gieysztor, jeden z członków Wydziału, przekazał mu wówczas instrukcje dla Sierakowskiego udania się po odbiór broni na Żmudź, wraz z ostrzeżeniem o koncentracji dużych sił rosyjskich pod Birżami. Jednak w drodze powrotnej zatrzymał się S. w Ptakiszkach, a instrukcje przekazał nieznanej z nazwiska «pani B.»; gdy ta po kilku dniach dostarczyła je Laskowskiemu, było już za późno: oddział poniósł 9 V klęskę pod Sznurkiszkami, a Sierakowski dostał się do niewoli.
Dn. 21 V 1863 został S. aresztowany; w czasie rewizji znaleziono u niego papiery Wydz. Zarządzającego Prowincjami Litwy, dokumenty z pieczęcią Naczelnika Woj. Kowieńskiego, instrukcje dla naczelników wojskowych wojewódzkich i powiatowych, paszport z 13 IV t.r. na fałszywe nazwisko do gub. kijowskiej i mohylewskiej oraz pouczenie o budowie miny. Więziony w Taurogach, S. przyznał się do dobrowolnego wstąpienia do oddziału na początku maja oraz pełnienia w nim obowiązków oficera ordynansowego przy dowódcy. Polowy sąd wojenny przy estlandzkim pułku piechoty w Taurogach skazał go 1 VII na karę śmierci; po uwzględnieniu okoliczności łagodzących (przed powstaniem S. nie pełnił żadnych funkcji w służbie państwowej) został skazany na bezterminowe zesłanie do pracy w kopalniach na Syberii, z pozbawieniem szlachectwa i wszystkich praw stanu. Gen.-gubernator wileński M. Murawiew w konfirmacji wyroku z 24 VII zmienił karę na 12 lat ciężkich robót na Syberii oraz konfiskatę majątku w części, która przypadłaby S-owi w drodze spadku. W sierpniu został S. przeniesiony do Kowna, skąd miał być 22 VIII wysłany na Syberię. Jednak jego nazwisko pojawiło się w innym śledztwie w sprawie stracenia przez powstańców 2 V w miasteczku Szaty (pow. wiłkomierski) dwóch policjantów (Felicjana Lutyńskiego i Kazimierza Rajły); wg zeznań mieszkańców S. był jednym z wykonawców wyroku. Wstrzymano więc wysłanie go na Syberię i z rozkazu Murawiewa przeniesiono do więzienia w Wiłkomierzu. W czasie trwającego ponad rok śledztwa S. zaprzeczał oskarżeniom. W lutym 1865 zbiegł z więzienia w Wiłkomierzu; wg jego wnuczki, Marii Swolkień-Osieckiej, pomogła mu w tym matka, która przekupiła strażników i zorganizowała ucieczkę z więziennej łaźni.
S. przedostał się przez Prusy do Francji i zamieszkał prawdopodobnie w Paryżu. Działał w Delegacji Litewskiej, gromadzącej emigrantów z ziem b. W. Ks. Lit. Na zebraniu delegatów 22 IX 1865 w Paryżu proponował przeznaczenie tzw. sum litewskich (pozostałych po Wydz. Zarządzającym Prowincjami Litwy) na szkolenie przyszłej polskiej armii. We wrześniu 1866 rosyjski tymczasowy audytoriat polowy skazał go zaocznie na karę śmierci. Pod koniec l. sześćdziesiątych S. starał się o przyjazd do Galicji w l. siedemdziesiątych zamieszkał w Krakowie. Po nabyciu majątku Zagórzany (pow. gorlicki) przeniósł się tam w r. 1878; musiał go później sprzedać w wyniku niefortunnych inwestycji związanych z poszukiwaniem ropy naftowej. Ostatnie lata mieszkał w Krakowie, gdzie był urzędnikiem prywatnym. Zmarł 29 IV 1894 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.
W małżeństwie (zawartym w Krakowie 24 XI 1872) z Jadwigą Anielą z Epsteinów (1854–1931), córką Mikołaja Stanisława (1831–1902), uczestnika powstania styczniowego, oraz Bronisławy Włodzimiery z Frankowskich, miał S. sześcioro dzieci, synów: Kazimierza (1874 – po 1935), urzędnika poczt w Krakowie, Bolesława (1878 – przed 1945), lekarza, właściciela majątku Białozory, ożenionego z Wandą Zasztowtt, Zdzisława (1881–1950), ożenionego z Rosjanką o imieniu Olga, i Mariana (zob.), oraz córki: Jadwigę (ur. 1874), zamężną Bielańską, i Marię (1889–1942), zamężną za Tadeuszem Łepkowskim, synem prof. stomatologii UJ Wincentego Łepkowskiego (zob.).
Borejsza J. W., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, W. 1966; K stoletiju geroičeskoj bor’by „Za našu i vašu svobodu”, Red. V. A. D’jakov i in., Moskva 1964; Swolkień M., Adiutant Sierakowskiego, „Stolica” 1964 nr 4; – Gieysztor J., Pamiętniki z lat 1857–1865, Wil. 1913 II 28; Księgi adresowe Krakowa z l. 1906, 1914, 1933/4, 1935, Kr.; Kalendarz Czecha z r. 1895; „Kur. Codz.” 1895 nr 65; – Nekrologi z r. 1894: „Dzien. Pol.” nr 121, „Głos Narodu” nr 98; – AP w Kr.: USC, paraf. św. Mikołaja, 1890–4 (akt zgonu S-a), paraf. Wniebowzięcia NMP, 1872 (akt ślubu S-a), spisy ludności Kr. z r. 1870, 1890; B. Czart.: Ew. XVII/1532; B. Jag.: rkp. Przyb. 812/76 k. 59, Klepsydry, sygn. 224649 V k. 892; IH PAN: Kartoteka Eligiusza Kozłowskiego; Lietuvos valstybës istorijos archyvas w Wil.: F. 378 (Kancelaria wil. gen.-gubernatora) wydz. polit. za r. 1865 vol. 197 k. 1–4, toż za r. 1866, vol. 226 k. 20, 21, toż za r. 1868 vol. 33 k. 16, vol. 260 k. 11, 105, 142, F. 438 (Wil. kom. śledcza) op. 1 vol. 1242, F. 494 (Sztab wojsk wil. okręgu woj., 1863) op. 1 vol. 285, F. 1248 (Tymczasowy audytoriat polowy, 1865–6), op. 1 vol. 680, 858, 858a, toż za l. 1866–74; L’vivs’ka naukowa biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: Zespół Ossol., vol. 4533 k. 118, vol. 4535 k. 29; – Informacje Marii Swolkień-Osieckiej z Milanówka, Bożeny Lesiak-Przybył i Jacka Swolkienia z Kr. oraz Tadeusza Epszteina z W.
Anna Brus