INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Fajwel (Fejwel) Stempel  

 
 
1886-02-13 - 1944
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stempel Fajwel (Fejwel) (1886–1944), rabin, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, działacz społeczny.

Ur. 13 II w Krakowie w rodzinie chasydzkiej, był synem Izaaka i Marii z domu Lowenstein. Miał siostry: Rachelę (ur. 1887), Chaję (ur. 1889) i Leę (ur. 1897) oraz brata Lejzera (1900–1901).

S. był samoukiem w zakresie szkoły średniej oraz absolwentem studiów talmudycznych, zakończonych uzyskaniem w r. 1910 dyplomu rabinackiego. W l. 1907–18 był właścicielem i kierownikiem kopalni węgla kamiennego w Sierszy (pow. chrzanowski), dodatkowo w l. 1917–23 współdzierżawił tamże szyb «Wanda»; jego własnością było też Tow. «Royal», zarządzające krakowskim hotelem o tej samej nazwie. W r. 1912 należał do założycieli Związku Ortodoksów w Krakowie. W r. 1918 przyczynił się do utworzenia w Krakowie organizacji Agudas Szlojmej Emunej Isroel (od r. 1922 Agudas Isroel) i działał w jej polskich i światowych władzach; był długoletnim współpracownikiem centralnego organu ortodoksyjnego „Der Jud”. Od r. 1921 należał do Rady Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. W l. 1922–7 był posłem na Sejm RP, obranym z listy Zjednoczenia Stronnictw Żydowskich w okręgu jasielskim. Należał do klubu posłów organizacji Żydów ortodoksów «Szlojmej Emunej Isroel», zasiadał w komisji komunikacyjnej i odbudowy kraju. Równocześnie w l. 1924–6 należał do Rady Przybocznej przy Komisarzu Rządu m. Krakowa, a w r. 1925 wszedł do Komisji Statutowej powołanej w celu opracowania reformy wyborczej do kahału krakowskiego. W r. 1927 był współzałożycielem i członkiem pierwszego zarządu Stow. Dobroczynnego «Gemilat Chasudim» w Krakowie. Należał do Centrali ortodoksyjnego szkolnictwa dla dziewcząt żydowskich «Bajs Jakow». Ponownie kandydował w wyborach do Sejmu RP w r. 1928 z listy Ogólno-Żydowskiego Bloku Wyborczego w okręgu Kraków – powiat, nie uzyskał jednak mandatu. W l. 1929–36 był wiceprzewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. W r. 1932 został wybrany na radnego krakowskiej rady miejskiej. Od r. 1933 działał w Żydowskim Komitecie Pomocy Uchodźcom z Niemiec (w l. 1938–9 był członkiem jego prezydium). W r. 1933 podpisał apel o wsparcie budowy Muzeum Narodowego w Krakowie. Po połączeniu 4 XII 1936 Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Krakowie i Krakowie-Podgórzu powołano S-a na wiceprzewodniczącego komisarycznego Zarządu nowej Gminy; pełnił tę funkcję do czerwca 1939. Od r. 1938 był wiceprezesem Komitetu Akcji Obrony Państwa wśród Żydów w Krakowie oraz przedstawicielem Agudas Isroel w Komitecie Honorowym Obywatelskiego Komitetu Wyborczego Reprezentacji Zjednoczonego Żydostwa M. Krakowa. Zasiadał w Prezydium Komitetu Dzielnicowego Kongresu Samopomocy Żydów w Polsce oraz był członkiem honorowym Związku Inwalidów Żydowskich. W r. 1939 działał w Ogólno-Żydowskim Komitecie Obywatelskim. Po wybuchu drugiej wojny światowej t.r. pozostał w Krakowie. W r. 1942 został osadzony w getcie w Bochni. Dzięki wysiłkom przyjaciół otrzymał paszport Paragwaju i został przetransportowany do obozu Bergen-Belsen, przeznaczonego w większości dla Żydów obcokrajowców; nie udało mu się jednak odzyskać wolności. S. zginął jesienią 1944 prawdopodobnie w obozie Bergen-Belsen lub Auschwitz-Birkenau.

Ze związku, a następnie z zawartego 24 X 1909 w Chrzanowie małżeństwa z Sysel z Bochnerów (ur. 1888) miał S. czworo dzieci: Samuela Józefa (ur. 1908), Mojżesza (ur. 1910), Łaję (ur. 1914) oraz Franciszka (ur. 1920).

 

Almanach i leksykon żydostwa polskiego, Lw. 1937 II–III (fot.); Almanach szkolnictwa żydowskiego w Polsce, W. 1938 I; Kto był kim w Drugiej RP?, (fot.); Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7; – Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; Piech S., W cieniu kościołów i synagog. Życie religijne międzywojennego Krakowa 1918–1939, Kr. 1999; Rudnicki S., Żydzi w Parlamencie II Rzeczypospolitej, W. 2004; Sean M., Building our own home: the ethnic identity of the Jews of Krakow, 1918–1939, (mszp. pracy doktorskiej napisanej w r. 2000 w Library Institute for Jewish Research, YIVO, w Nowym Jorku); tenże, Jewish Life in Cracow 1918–1939, London 2004; Trzebinia. Zarys dziejów miasta i regionu, Red. F. Kiryk, Kr. 1994; W trzecią rocznicę zagłady ghetta w Krakowie, Kr. 1946; Żbikowski A., Żydzi krakowscy i ich gmina w latach 1869–1919, W. 1994; – Żydowska mozaika polityczna w Polsce 1917–1927, Oprac. C. Brzoza, Kr. 2003; – „Czas” R. 88: 1936; „Gaz. Gm.” R. 1: 1937 nr 1; – AP w Kr.: Starostwo Grodzkie w Kr., sygn. 239, 240; Instytut Yad Vashem w Jerozolimie: The Central Database of Shoah Victims; Simon Wiesenthal Center – Museum of Tolerance, Multimedia Learning Center w Los Angeles.

Edyta Gawron

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Roman Wionczek

1928-07-29 - 1998-07-12
reżyser filmowy
 
 

Witold Chodźko

1875-11-01 - 1954-01-17
lekarz psychiatra
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Marian Cynarski

1880-04-21 - 1927-04-14
prezydent Łodzi
 

Jan Rożeński

1904-01-30 - 1968-07-27
nauczyciel
 

Jarosław Jan Skulski

1907-03-30 - 1977-07-22
aktor teatralny
 

Wanda Piekarska

1893-03-17 - 1972-11-15
działaczka społeczna
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.