Kudelka Ferdynand (1842–1906), kapitan wojska austriackiego, historyk wojskowości polskiej. Ur. w sierpniu 1842 r. w Kętach k. Oświęcimia, gdzie ojciec jego, Karol, sprawował urząd burmistrza. Matka, Barbara z Scholtzów, była Niemką. Miał brata Szczęsnego (zob.). K. uczęszczał do szkoły w Wadowicach, a potem do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, skąd przeszedł w r. 1859 do wojska austriackiego. Uczestniczył w kampanii włoskiej 1859 r. oraz w wojnie austriacko-pruskiej 1866 r. W tym czasie uczył się w pułkowej szkole kadeckiej. W r. 1872 porzucił w stopniu kapitana czynną służbę przyjmując posadę urzędnika pocztowego w Tarnowie. Wkrótce potem, ożeniwszy się z Teofilą Bossowską, uzyskał łatwy dostęp, dzięki jej powiązaniom rodzinnym, do bogatego księgozbioru Maksymiliana Marszałkowicza we wsi Kamienica (ówczesny powiat nowosądecki), gdzie, rozczytawszy się w literaturze historyczno-wojskowej dotyczącej XVI i XVII w., powziął myśl opracowania krytyczno-naukowego bitew polskich tego okresu. Zamierzenia te realizował z całym samozaparciem, zwłaszcza w czasie dwukrotnego pobytu w Krakowie (ok. 1880–6 i 1900–6), przedzielonego okresem pracy w Nowym Sączu. K. zmarł 15 V 1906 r. Z małżeństwa z Teofilą Bossowską pozostawił synów: Tadeusza i Władysława, botanika.
Na charakter twórczości naukowej K-i wywarły decydujący wpływ motywy kierujące nim przy podejmowaniu prac nad monografiami bitew polskich z XVI i XVII w. Chciał mianowicie przeciwstawić tendencyjnej historiografii niemieckiej, lekceważącej polską myśl i praktykę wojenną, wielkie osiągnięcia polskiej wojskowości tego okresu, a ponadto szukał wszelkich możliwych analogii z czasami sobie współczesnymi. Założenia te spowodowały, że prace K-i, przeprowadzane pod tak określonym kątem widzenia, grzeszyły pewnym schematyzmem i tendencją do wysnuwania wniosków idących niekiedy zbyt daleko. Brakowało także dostatecznej znajomości realiów epoki i gruntowniejszej analizy źródeł. Z drugiej jednak strony K., dysponując dobrą znajomością literatury w języku niemieckim, był w stanie wydobyć rzeczywiste osiągnięcia wojskowości polskiej oraz precyzyjniej nakreślić tło zachodnioeuropejskie opisywanych wydarzeń. Trzeba wreszcie podkreślić pionierskość prac K-i na polu polskiej historiografii wojskowej, której stał się jednym z twórców, obok E. Kotłubaja, K. Górskiego i T. Korzona.
Z twórczości K-i wybija się na czoło Bitwa pod Kircholmem 27 IX 1605 r. („Ateneum”, W. R. 3: 1883). Na uwagę zasługują ponadto: Bitwa pod Lubieszowem 17 IV 1577 r. („Rozpr. AU Wydz. Hist.-Filoz.” Kr. 1877 XVII), Bitwa pod Kłuszynem 4 VII 1610 r. („Bellona”, W., 1920 z. 6) oraz Bitwa pod Humiennem 1619 („Przegl. Powsz.”, Kr., T. 75: 1902) i Siły polskie w odsieczy wiedeńskiej (Kr. 1884). Ponadto opublikował kilka artykułów w języku niemieckim, dotyczących niektórych ogólnych kwestii taktyki ówczesnej i dawniejszej. Spuścizna rękopiśmienna po K-ce, obejmująca niewydane, obszerne części Bitwy pod Kłuszynem oraz dzieje walk lisowczyków w latach 1619–20, zaginęła w całości podczas drugiej wojny światowej.
Historiografia polska w dobie pozytywizmu, W. 1968; Enc. Wojsk.; – Grot Z., F. K. i jego badania nad rolą lisowczyków w bitwie pod Białą Górą, „Życie i Myśl” R. 2: 1951 nr 11/2 s. 657–62; Kersten A., Odsiecz wiedeńska 1619, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1964 X cz. II s. 49, 66, 69, 72–7, 79; Laskowski O., Wstęp do 2. wyd. Bitwy pod Kircholmem K-i, w: „Bibl. Hist.-Wojs.” T. 1: 1921 s. I–X; – Szematyzmy Król. Galicji, 1872 s. 289; – „Kwart. Hist.” (Lw.) T. 20: 1906 s. 586 (nekrolog.); – Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Kudelka B., Życiorys K-i, (mszp., w Red. PSB).
Henryk Kotarski