INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Spławiński  

 
 
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Spławiński Jan (1830–1888), prawnik, sędzia, poseł na Sejm Krajowy galicyjski i do Rady Państwa w Wiedniu. Ur. 25 XII w Wieliczce, był synem Pawła i Franciszki z Krzeczkowskich (Skrzeczkowskich), młodszym bratem Wincentego (zob.).

W r. 1852 ukończył S. gimnazjum w Tarnowie, po czym zapisał się na studia prawnicze na Uniw. Lwow., gdzie słuchał wykładów m.in. Edwarda Herbsta. W r. 1856 przeniósł się do Krakowa na Wydz. Prawa UJ. Tam t.r. uzyskał doktorat praw. Karierę zawodową rozpoczął od posady adiunkta sądu powiatowego kolejno w Jordanowie i Rzeszowie. Następnie był adiunktem sądowym przy Sądzie Krajowym w Krakowie i sekretarzem prokuratury krajowej. W r. 1868 został mianowany sędzią sądu powiatowego w Chrzanowie. W dwa lata później objął funkcję radcy sądu obwodowego w Tarnowie. Wchodził w skład tamtejszej rady powiatowej (z grupy gmin miejskich), był sędzią sądu powiatowego w sprawach dochodów skarbowych, w l. 1876–81 dyrektorem archiwum notarialnego i przewodniczącym tarnowskiej Kasy Oszczędności.

Pracę w sądownictwie łączył S. z działalnością publiczną. W r. 1870 został wybrany do Sejmu Krajowego we Lwowie z kurii wiejskiej w okręgu nr 50 (Chrzanów, Jaworzno i Krzeszowice), a w r. 1878 objął po Mieczysławie Szczepańskim mandat poselski w kurii miast i izb handlowo-przemysłowych z Tarnowa. W sejmie należał do stronnictwa demokratycznego. W l. 1870–82 wybierany był rewidentem. W r. 1870 był członkiem Komisji ds. Szpitalnych. W l. 1873–82 pracował w Komisji Prawniczej. W jej imieniu dwa razy (w l. 1875 i 1876) zabierał głos w dyskusji nad ustawą przeciwko pijaństwu; przedstawił też wnioski o zmianę statutu krajowego i uchwalenie ustawy, nadającej rządowi austriackiemu, w porozumieniu z Wydz. Krajowym, na trzy lata prawo przenoszenia gminy z jednego powiatu do drugiego. Często zabierał głos w sprawie poprawy sytuacji materialnej nauczycieli szkół ludowych. Wspierał wydawnictwa ludowe i budowę szkół ludowych. Zaprzyjaźniony z radcą górniczym Edwardem Windakiewiczem, zaangażował się w prace Komisji Górniczej (był do niej wybierany w l. 1873, 1875, 1880). W r. 1873, jako jej sekretarz, wezwał rząd do przeprowadzenia głębokich wierceń, celem zbadania warunków geologicznych w Galicji. Występował w sprawie podźwignięcia przemysłu naftowego; popierał wnioski o subwencje na badania górnicze (1880). Pracował również w komisjach: administracyjnej (1874), podatkowej (1876), dla sprawy zadłużenia włościan (1880), budżetowej (1881), lustracyjnej i kolejowej (1882). W r. 1878 domagał się przyspieszenia prac nad wprowadzeniem języka polskiego na kolejach galicyjskich. W r. 1882, jako sprawozdawca Komisji Kolejowej, referował rządowy projekt ustawy regulującej kompetencje władz politycznych przy budowlach znajdujących się w pobliżu kolei żelaznych. Zabierał też głos, m.in. w sprawie budowy kolei z Rzeszowa do granicy Król. Pol. W wielu swoich wystąpieniach domagał się przeciwdziałania nędzy grożącej ludności wiejskiej. W r. 1879 wygrał S. wybory w okręgu Tarnów–Bochnia (kuria miast) do Izby Posłów wiedeńskiej Rady Państwa. W r. 1881 powołano go na radcę Sądu Krajowego Wyższego w Krakowie. Postanowieniem cesarskim z 4 VI 1887 został mianowany radcą dworu przy Najwyższym Trybunale Sądowym w Wiedniu. Zmarł nagle w Wiedniu 21 VI 1888. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Z małżeństwa z Celestyną ze Stopczyńskich (1826 – 5 X 1889) miał S. cztery córki: Paulę, Stanisławę, Aleksandrę oraz Marię. Paula (zm. 9 IV 1937), niezamężna, była kierowniczką szkoły powszechnej św. Salomei w Krakowie, delegatką nauczycieli do Rady Szkolnej Miejskiej, w l. dwudziestych – członkiem Komisji Książek i Pomocy Szkolnych przy Min. WRiOP, publikowała w czasopismach: „Rodzina i Szkoła”, „Głos Nauczyciela Ludowego”, „Nowe Tory”. Stanisława (1869–1922) i Aleksandra, niezamężne, ze względu na zły stan zdrowia nie mogły pracować, utrzymywały się z dorywczych lekcji prywatnych i przyznanej przez cesarza Franciszka Józefa renty po ojcu w wysokości 600 koron rocznie (otrzymywały ją do r. 1918). Maria, nauczycielka, wyszła za mąż za Edwarda Lehra, inżyniera; ich synem był Tadeusz Ferdynand Lehr-Spławiński (zob.), językoznawca, którego w r. 1918 adoptowała Paula.

 

Grodziska-Ożóg, Rakowice; – Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, W. 1996; Grodziski, Sejm Krajowy, II; Kolmer G., Parlament und Verfassung in Oesterreich, Wien–Leipzig 1905 III; – Szematyzmy Król. Galicji, 1856–90; – Spraw. stenogr. Sejmu Krajowego, 1870–83; – „Czas” 1888 z 26 i 27 VI; „Gaz. Narod.” 1888 z 23 i 28 VI; „Gaz. Lwow.” 1888 z 23 i 27 VI; – AP w Kr., Oddz. II: Akta osobowe – radca dworu Jan Spławiński, sygn. SOKC 1638; Arch. UJ: sygn. WP II 172, WP II 414, WP II 516, S II 448; B. Jag.: sygn. 224649 teka 20 nr 766 (klepsydry); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 7514; Paraf. Rzymskokatol. św. Klemensa w Wieliczce: Liber natorum et baptisatorum Wieliczka, t. 25 (1819–1838) s. 195.

Bibliogr. dot. córki S-ego, Pauli: Karbowiak A., Bibliografia pedagogiczna, Lw.–W. 1920; – Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; –Zagórowski, Spis nauczycieli; – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 9292.

Andrzej Dziadzio

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

(Franciszek) Xawery Dunikowski

1875-11-24 - 1964-01-26
rzeźbiarz
 

Karol Józef Estreicher

1827-11-22 - 1908-09-30
bibliotekarz
 

Jan Kanty Federowicz

1858-08-06 - 1924-07-13
prezydent Krakowa
 

Tomasz Nocznicki

1862-12-28 - 1944-11-03
działacz ruchu ludowego
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Fryderyk Pławski

1877-03-05 - 1969-11-12
inżynier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.