Rzeczycki Jerzy h. Janina (zm. 1649), rotmistrz wojsk kor., starosta urzędowski. Był synem Andrzeja (zob.) i Anny z Oporowskich.
Po nauce, prawdopodobnie w którymś z gimnazjów różnowierczych, R. zapisał się w r. 1597 na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą, w r. 1599 był w Bazylei. Po powrocie do kraju służył w wojsku kor. Dn. 20 XII 1613 otrzymał z cesji matki star. urzędowskie. Uczestniczył zapewne (w relacjach brak imienia) w r. 1617 w wyprawie moskiewskiej na czele 100-konnej roty kozackiej w pułku królewicza Władysława, w r. 1621 brał udział w kampanii chocimskiej. Był R. zarazem dość aktywny w swoim woj. lubelskim. Jako wyznawca kalwinizmu bywał na synodach Kościoła małopolskiego. Na synodzie w Lublinie 24 VI 1622 powierzono mu funkcję seniora świeckiego dystryktu lubelskiego. Zwlekał jednakże z realizacją testamentu swego ojca w sprawie fundacji zboru w Rzeczycy (upominano go w r. 1630), zalegał z oddawaniem kolekty. R. miał także dobra w woj. ruskim; brał udział w okazowaniu pod Lwowem 8 IV 1630. Podczas bezkrólewia po śmierci Zygmunta III wyznaczono go 3 VI 1632 na lubelskim sejmiku przedkonwokacyjnym na rotmistrza do przeglądu zaciągniętego wojska powiatowego. Dn. 13 IX t.r. marszałkował lubelskiemu sejmikowi deputackiemu. Był na sejmie elekcyjnym i został na nim wybrany do komisji mającej rozpatrzyć skargi różnowierców. Domagał się poszanowania i poszerzenia praw dysydentów. W r. 1633 współwyznawcy z Małopolski przewidywali go jako delegata na konwokację generalną Kościoła kalwińskiego we Włodawie wyznaczoną na 22 IX. W zjeździe tym nie wziął jednak udziału, pociągnął bowiem z królem pod Smoleńsk; 4 IV t.r. był na poprzedzającym smoleńską kampanię okazowaniu pod Lwowem, a po jej zakończeniu stawił się ponownie na popisie lwowskim z pocztem 24 IV 1634.
Bliskie kontakty łączyły R-ego z Radziwiłłami – Krzysztofem woj. wileńskim, a następnie z Bogusławem, koniuszym lit. W początkach 1641 r., zgodnie z wolą stryja, wyznaczył on R-ego głównym ekonomem (dozorcą) swych dóbr. R. sprawował tę funkcję od 24 VI 1641 do 24 VI 1642. Później sprawował nad nimi nadzór ogólny, a bezpośrednio zarządzał do r. 1646 dobrami położonymi w Koronie, Starą Wsią, Węgrowem, Kuropiętynem. W tym czasie utrzymywał stałą korespondencję z księciem, będąc jego powiernikiem i doradcą. M. in. radził mu czynić przygotowania zbrojne do nadciągającej wojny tureckiej. Nadal należał do działaczy Kościoła kalwińskiego; na synodzie prowincjonalnym w Chmielniku, 15 VIII 1644, wybrano go w skład delegacji, która miała udać się do króla z podziękowaniem za zorganizowanie colloquium charitativum. Szlachta woj. ruskiego na sejmikach w Sądowej Wiszni (11 I 1645 i 13 IX 1646) upominała się u króla o wynagrodzenie wojskowych zasług R-ego.
W czasie bezkrólewia w r. 1648 R. został wybrany do sądu kapturowego, wyznaczono go także na rotmistrza do zaciągu żołnierzy. W tym czasie pozycja R-ego znacznie wzrosła. Podczas sejmu elekcyjnego 1648 r. została przedstawiona jego kandydatura na dowódcę oddziałów kor. mających zapewnić bezpieczeństwo w stolicy. Elekcję Jana Kazimierza podpisał R. z woj. lubelskim. Podczas wyprawy zborowskiej, pod Sokalem był przewidziany na dowódcę jednego z korpusów. Wg pierwotnych planów miał on razem z ks. Samuelem Karolem Koreckim na czele 7 tys. jazdy ruszyć na odsiecz Zbarażowi. Do realizacji tego zamierzenia jednak nie doszło. Podczas bitwy pod Zborowem stał na czele 60 piechoty i 15 VIII 1649, osłaniając przeprawę oddziałów polskich przez rzekę Strypę, poległ w starciu z Tatarami.
R. posiadał kilka wsi w woj. lubelskim, m. in. Chroślinę. W dobrach trzymanego star. urzędowskiego miał wójtostwa w Dzierzkowicach i Urzędowie oraz w Księżomierzu, na Rusi Czerwonej miał Przemyślany i Borszów. Dn. 9 XII 1627 król zezwolił R-emu na odstąpienie dożywotnich praw do leżących w pow. lwowskim królewszczyzn (Porzecze, Wielopole, Strzalce, Zalesie, Karaczemów i Wroców) na rzecz Aleksandra z Bachorzyc Stadnickiego. R. uchodził wśród współczesnych za znawcę języków orientalnych; miał znać turecki, tatarski, arabski i perski. Wydaje się jednak, iż umiejętności te ograniczały się do języka tatarskiego, którego nauczył się przy okazji wojaczki na kresach. Bywalec zebrań w Babinie, otrzymał w Rzeczypospolitej Babińskiej tytuł «łowczego żubrów» w nagrodę za anegdotę o rzekomych żubrzych obyczajach.
Żonaty z Elżbietą z Trzciany miał R. kilkoro dzieci; syn Andrzej odbył peregrynację zagraniczną z Bogusławem Radziwiłłem, Piotr studiował w Bazylei i w r. 1646 dedykował ojcu łaciński utwór „De nobilitate”, w którym dziękował za koszty poniesione na jego edukację.
Przypisany R-emu w bibliografii Estreichera utwór pt. „Żywot bogobojnego i podciwego człowieka z różnych autorów zebrany i na polski wiersz światu pokazany […]” (1644), zawierający ostry atak na duchowieństwo katolickie, a zwłaszcza na jezuitów, był autorstwa Jana Rzeczyckiego (M. Wiszniewski).
Estreicher; Niesiecki; Święcki, Historyczne pamiątki, II 45; – Baranowski B., Znajomość Wschodu w dawnej Polsce do XVIII w., Ł. 1950 s. 129; Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr 1563–1665, W. 1984; Dzięgielewski J., O tolerancję dla zdominowanych, W. 1986; Frąś L., Bitwa pod Zborowem w 1649, „Kwart. Hist.” T. 46: 1932 z. 3–4 s. 354; Romaniuk T., Rola i znaczenie szlachty różnowierczej na sejmiku lubelskim w l. 1575–1648, w: Studia z dziejów epoki Renesansu, W. 1979; tenże, Starania o ujednolicenie obrządku kalwińskiego, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 16: 1971 s. 127; Tworek S., Działalność oświatowo-kulturalna kalwinizmu małopolskiego, L. 1970 s. 162; Wiszniewski, Hist. liter. pol., VII 186 (Jan Rzeczycki); – Ältere Universitäts-Matrikeln. Universität Frankfurt a. Oder, Hrsg. E. Friedlaender, Leipzig 1887 I; Akta grodz. i ziem., X, XX; Akta Rzeczypospolitej Babińskiej, Wyd. S. Windakiewicz, Kr. 1895, Arch. do Dziej. Liter., VIII; Akta synodów różnowierczych, III; Dobrski M., Ze starych szpargałów, „Gaz. Lub.” 1895 nr 143; Kallenbach J., Polacy w Bazylei w XVI w., Kr. 1870, Arch. do Dziej. Liter., VI 7; Michałowski J., Księga pamiątnicza, Wyd. A. Z. Helcel, Kr. 1864; Ossoliński J., Pamiętnik, W. 1976 s. 58; Ossoliński Z., Pamiętnik, W. 1983; Potocki P., Saeculum, Cracoviae 1702; Radziwiłł, Pamiętnik, I, III; Radziwiłł B., Autobiografia, Wyd. T. Wasilewski, W. 1979; Rejestr poborowy województwa lubelskiego, Wr. 1957; Vol. leg., IV 228; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V nr 13629, Metryka Kor. 155 k. 183–184; B. PAN w Kr.: rkp. 8323 (lauda lubelskie) k. 315, 322, 326, 327–329.
Witold Kłaczewski