Letronne René Louis (1790–1842), litograf, rysownik i miniaturzysta. Francuz z pochodzenia, ur. w Paryżu, był synem grawera Jean Louis, młodszym bratem archeologa i filologa klasycznego Jean Antoine, pozostającego w bliskich stosunkach z Mickiewiczem. W r. 1802 L. wstąpił do paryskiej Akademii Sztuk Pięknych kształcąc się pod kierunkiem J. L. Davida (za którego ucznia się uważał) i J. M. Moreau. Osierocony w r. 1801 przez ojca, borykając się z biedą, przyjechał w r. 1805 (1809?) do Wiednia. Tu osiadł i znalazł zatrudnienie jako rysownik w fabryce mebli Danhausera. W l. 1813 i 1816 wystawiał w Sankt Anna bardzo chwalone rysunki portretowe. W Wiedniu i w Baden rysował bowiem portrety oraz przygotowywał podkłady dla sztycharzy. Pewien rozgłos zdobyły mu liczne wizerunki uczestników Kongresu Wiedeńskiego 1815 r. Na początku listopada 1817 przybył do Warszawy i ogłosił w prasie gotowość wykonywania portretów i udzielania lekcji rysunku. W kwietniu 1818 otworzył specjalną «szkołę rysunkową dla płci żeńskiej». Ożenił się wówczas ze swą uczennicą, córką warszawskiego fabrykanta rękawiczek, Celiną Grosse. W r. 1818 wstąpił też do loży wolnomularskiej «Tarcza Północy» i osiągnął w r. 1819 stopień III i urząd sędziego. W l. 1819–20 rozwinął szeroką aktywność: zasiadał w komitecie nagród wystawy sztuk pięknych, wraz ze swym teściem otworzył przy ul. Miodowej «Biuro Sztuk Pięknych» (skład przyborów artystycznych i handel rycin, w r. 1821 przeniesiony do pałacu W. Krasińskiego przy Krakowskim Przedmieściu), urządził «salę rysunkową dla artystów i uczniów bieglejszych». Równocześnie u J. Siestrzyńskiego uczył się litografii i 11 VI 1820 otworzył pierwszy u nas zawodowy zakład litograficzny, osiągając od razu bardzo wysoki poziom techniczny i artystyczny. Zakład publikował portrety, widoki, sceny alegoryczne i historyczne, typy ludowe, dewocjonalia, litografowane druki okolicznościowe i użytkowe, nuty. Obok rysunków własnych L. litografował też prace co wybitniejszych malarzy polskich i amatorów, m. in. A. Brodowskiego, Z. Vogla i J. Sonntaga.
Mimo całej zapobiegliwości i rzutkości, L. nie mógł jednak wybrnąć z długów zaciągniętych na założenie zakładu litograficznego. Na początku 1825 r. Trybunał Handlowy ogłosił upadłość L-a, «kupca tutejszego i artysty sztuk pięknych». Także i prowadzona przezeń szkoła, choć objął nią również malowanie olejno portretów, akwarelę, a nawet nową technikę litograficzną – nie wytrzymała konkurencji uczelni uniwersyteckiej i nie ustaliła swego bytu. Wreszcie i «Biuro Sztuk Pięknych» uległo w r. 1822 likwidacji. Odtąd tylko dorywczo zajmował się L. rysunkiem, pośrednictwem w handlu obrazami i grafiką oraz nauczaniem. W r. 1829 opuścił Polskę. Po krótkim pobycie w Austrii i Niemczech, powrócił na stałe do Paryża. Tu nadal trudnił się rysunkiem i litografią (ale miał bardzo mało zamówień), wreszcie otworzył zakład wykonujący litografowane mapy i tablice poglądowe przeznaczone dla szkół. Gdy i to przedsięwzięcie się załamało, odebrał sobie w r. 1842 w Paryżu życie.
L. był artystą wysoce uzdolnionym, pozostawił jednak mało prac oryginalnych, zbyt zajęty ustalaniem swego bytu w oparciu o przedsiębiorstwo nakładowe, handel i działalność pedagogiczną. W dziejach polskiej kultury artystycznej położył szczególnie duże zasługi jako litograf, twórca świetnego, bezkonkurencyjnego zakładu litograficznego (kontynuowanego przez jego ucznia T. Viviera, ale na znacznie niższym poziomie). Pozostawił też nieco rysunków portretowych, doskonale reprezentujących szkołę Davida: Zofii z Matuszewiców Kickiej (1818), gen. Józefa Skrzyneckiego, Luizy Nakwaskiej (1832), S. K. Potockiego (1819), S. Mokronowskiego (1819), ks. J. Poniatowskiego. Jako miniaturzysta pozostawał pod wpływem J. B. Isabeya. W Warszawie wykonał m. in. miniaturowe portrety w. ks. Konstantego (1818) i swych teściów, Heleny i Michała Grosse’ów.
Rastawiecki, Słownik malarzów, I; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Grońska M., Ochońska M., Zbiory Pawlikowskich. Katalog, Wr. 1960; Katalog wystawy urządzonej ku czci T. Kościuszki, Lw. 1917 nr 189, 226, 256; [Kraszewski J. I.], Catalogue d’une collection iconographique polonaise, Dresde 1865; Pamiętnik wystawy starych rycin polskich ze zbioru D. Witke-Jeżewskiego, W. 1914; Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyckim w Puławach, W. 1828 s. 45; Spis miedziorytów polskich w zbiorze Z. Rosińskiego, P. 1918; Spis rycin… w zbiorze E. hr. Hutten-Czapskiego, Kr. 1901; – Banach A., Polska książka ilustrowana 1800–1900, Kr. 1959; Bieliński, Uniw. Warsz., I; [Kalinka W.], Zbiory starożytności polskich w Paryżu Adolfa Cichowskiego, Paryż 1856 s. 28; Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych 1819–1845, Wr. 1952; Lewestam L., Litografie warszawskie 1818–1870, W. 1931 s. 9–10; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Moszoro E., Życie artystyczne w świetle prasy warszawskiej I połowy XIX w., Wr. 1962; Russkie portrety XVIII i XIX st., St. Pet. [b. r.] V nr 55; Ryszkiewicz A., Francusko-polskie związki artystyczne, W. 1967 (bibliogr.); Schidlof L. R., The miniature in Europe, Graz 1964 I 497–8; – „Blätter f. Gemäldekunde” Bd 5: 1909–10 s. 139; „Starye Gody” T. 11: 1910 s. 30–1; – AGAD: Arch. Publiczne Potockich nr 271 s. 255, 415; Pozn. Tow. Przyj. Nauk: rkp. nr 1202; – Tessaro-Kosimowa I., Litografie warszawskie, (rkp. w posiadaniu autorki).
Andrzej Ryszkiewicz