INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Tomasz Siekierzyński h. Kościesza  

 
 
1720-12-22 - ok. 1774
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Siekierzyński Tomasz h. Kościesza (1720 – ok. 1774), jezuita, matematyk i architekt. Ur. 22 XII na Rusi Czerwonej.

Po ukończeniu retoryki w szkołach jezuickich S. wstąpił do zakonu 19 X 1735 i dwuletni nowicjat odbył w Krakowie przy kościele św. Szczepana (1735–7) pod kierunkiem Tomasza Dunina. Po rocznej nauce w seminarium nauczycielskim pod kierunkiem Andrzeja Kroplewskiego w Krasnymstawie (1737–8) i trzyletnich studiach filozoficznych (u Jana Mönnicha) w Kaliszu (1738–40) i Krośnie (1740–41) uczył w klasach infimy (1741–2) i gramatyki (1742–3) w Sandomierzu. Potem studiował matematykę i architekturę pod kierunkiem Faustyna Grodzickiego w kolegium we Lwowie (1743–5) oraz teologię w Krakowie w kolegium przy kościele św. Piotra i Pawła (1745–9) i 24 VI 1748 przyjął tamże święcenia kapłańskie. Z okresu studiów teologicznych (1746) pochodzi utwór poetycki S-ego z okazji odnowienia ślubów zakonnych. Po odbyciu rocznego studium duchowości i prawa zakonnego (tzw. trzeciej probacji) w Jarosławiu przy kościele Najśw. Marii Panny (1749–50), odbył jeszcze dwuletnie studia specjalistyczne z matematyki, fizyki i architektury pod kierunkiem J. Jünglinga, J. Heinischa i J. Steplinga na uniwersytecie Karola Ferdynanda w Pradze (1750–52).

Po powrocie do kraju S. podjął wykłady etyki i matematyki w Kaliszu, gdzie równocześnie zastępował regensa konwiktu szlacheckiego (1752–3). W r. 1753 rozpoczął długoletnią pracę dydaktyczną we Lwowie i tam 2 II 1754 złożył uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych. Wykładał matematykę na specjalnym dwuletnim kursie dla kleryków jezuickich (1753–69) w szkołach publicznych (1757–9) oraz w Collegium Nobilium (1757–9), a przejściowo również filozofię (1758–9). Wykształcił kilku wybitnych matematyków jezuickich, m.in. Franciszka Czajkowskiego, Ludwika Hoszowskiego i Sebastiana Sierakowskiego. Nadto pełnił obowiązki prefekta biblioteki (1760–61), szkół publicznych (1765–7) i budowy (1765–7). Kierował w czasie przemianowania kolegium na Akademię (1758) rozbudową gmachu szkolnego i naprawami kolegium po szkodach wyrządzonych przez huragan. W l. 1766–7 był sekretarzem Akademii.

W r. 1766 wydał S. we Lwowie część pierwszą podręcznika: Arithmetyka to jest rachmistrska nauka, w którym zamieścił m.in. dane o polskich miarach, wagach i pieniądzach, a w r. 1767 Taryfę na monetę polską nowej redukcji. Był też prawdopodobnie autorem tez na publiczne popisy, m.in. Początki matematyczne na arythmetycznych i geometrycznych regułach zasadzone (Lw. 1759), Pytania z geometryi (Lw. 1760), Pytania architektury wojennej (Lw. 1762) oraz Matematycznej nauki znakomite części: miernictwo w polu, budowanie w domu (Lw. 1769). Jako ksiądz spełniał obowiązki duszpasterskie (operarius) oraz opiekował się Kongregacją mieszczan i Kongregacją Serca Jezusowego.

W r. 1769 S. przekazał katedrę matematyki swemu uczniowi L. Hoszowskiemu, a sam przeniósł się do Ostroga na pomocnika mistrza nowicjatu (1769–70). Następnie był tam prefektem szkół i profesorem teologii moralnej (1770–72). Dn. 10 V 1772 został rektorem kolegium w Barze, prefektem bursy muzyków oraz kierownikiem budowy nowego gmachu kolegium połączonego ze szkołami. W ciągu roku zdołał wybudować dwie kondygnacje gmachu «dosyć wspaniałe» i pokryć je prowizorycznym dachem. Po kasacie zakonu, ogłoszonej w Barze w październiku 1773, z polecenia bpa kamienieckiego Adama Krasińskiego zarządzał kościołem, bursą, szkołą i budową gmachów. W r. 1774 w związku z reorganizacją szkoły przez KEN i złym stanem zdrowia, przeszedł na emeryturę, choć chciał nadal pracować i zyskał pochlebną opinię wizytatorów jako człowiek «zasług znakomitych», «w naukach wszelkich doskonały», «sławny matematyk». Zmarł w Barze prawdopodobnie pod sam koniec 1774 r., żył jeszcze w listopadzie 1774 („Komisja Edukacji Narodowej…”, z. 24 s. 118), choć już wcześniej, pod koniec lutego 1774, jego przyjaciel Ignacy Jarocki uważając go za zmarłego odprawiał msze za jego duszę. W maju 1777 rodzina zgłaszała pretensje do prefekta szkół barskich Jana Wrzeszcza o rzeczy pozostawione po śmierci S-ego.

 

Estreicher; Backer-Sommervogel, VII 1192–3; Brown, s. 367; Hist. Nauki Pol., VI 610; Poplatek J., Paszenda J., Słownik jezuitów artystów, Kr. 1972 s. 197; Niesiecki; – Bednarski S., Dzieje kulturalne jezuickiego kolegium we Lwowie w w. XVIII, „Przegl. Powsz.” 1935 t. 207 s. 133; tenże, Upadek i odrodzenie szkół jezuickich, Kr. 1933 s. 58, 61–2, 102, 310, 369, 490; Poplatek J., Jan Sebastian Alojzy Sierakowski, „Nasza Przeszłość” T. 4: 1948 s. 181; tenże, Komisja Edukacji Narodowej. Udział byłych jezuitów w pracach Komisji Edukacji Narodowej, Kr. 1973 s. 110–11; Załęski, Jezuici, III 1057, 1142–3, IV 620, 1164; – Komisja Edukacji Narodowej i jej szkoły w Koronie, 1773–1794, Wyd. T. Wierzbowski, W. 1906 z. 24 s. 46, 118, z. 37 s. 159; – Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 23 s. 15 (Liber suffragiorum Ignatii Jarocki); Arch. Rom. S.I.: Pol. 26–42 (katalogi trzyletnie z l. 1737–70), Pol. 46–49 (katalogi roczne z l. 1735–73); Arch. Secretum Vaticanum: Nunt. Pol. 119 k. 20v. (Akta kasaty w Barze); B. Jag.: rkp. 1179 k. 110v. (Affixiones); Nationalbibliothek w Wiedniu: rkp. 11988 s. 794 (Historia Collegii Leopoliensis).

Ludwik Grzebień

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.