Łebiński Walery, pseud. W. Ł. z C.-Stary człowiek, Złote dziewczę, Kwiat jabłoni, Ery, Synowie Szamyla (1862–1915), wielkopolski działacz, publicysta i literat. Ur. 28 XI w Będzietówku w pow. inowrocławskim, był synem Józefa i Tekli z Karłowskich, bratankiem Władysława (zob.). Po ukończeniu gimnazjum w Bydgoszczy studiował agronomię, a następnie gospodarował na roli, ale już wówczas rozpoczął pracę w dziennikarstwie. Artykuły i nowele zamieszczał w „Dzienniku Poznańskim” (wśród stałych jego współpracowników znalazł się w r. 1896) i „Kurierze Poznańskim”, następnie w „Przeglądzie Poznańskim” i „Wielkopolaninie”, przeważnie pod pseudonimami lub bezimiennie. W r. 1894 został po J. Bukowieckim naczelnym redaktorem „Wielkopolanina” i odtąd na stałe związał się z dziennikarstwem. Należąc do konserwatystów, podpisał w r. 1910 odezwę poprzedzającą utworzenie Związku Narodowego, a w pierwszym zarządzie Rady Związku został sekretarzem (11 VI 1910). Z ramienia Związku brał udział w tworzeniu Rady Narodowej (narada porozumiewawcza 27 VI 1913). Niezależnie od pracy w „Wielkopolaninie” tworzył w r. 1910, wraz z grupą działaczy, „Przegląd Wielkopolski”; zasiadał w komitecie redakcyjnym i wydawał pismo (1911–3), na którego łamach opublikował sporo artykułów politycznych i społecznych (pod pseud. Ery). Brał także udział w akcjach przed wyborami do parlamentu i sejmu pruskiego, głównie w kresowych, zachodnich okręgach Wielkopolski (wyjątkowo wystawiono jego kandydaturę w r. 1907 w okręgu chodziesko-czarnkowsko-wieleńskim, gdzie nie było szans zwycięstwa).
Ł. działał także w różnych organizacjach, najaktywniej w «Stelli», Tow. Kolonii Wakacyjnych, jako sekretarz (od r. 1895), następnie jako wiceprezes zarządu i wydziału zawiadowczego (od r. 1912). Akcję kolonijną popularyzował także piórem (O koloniach wakacyjnych w W. Ks. Poznańskim, „Now. Lek.” 1898). W r. 1889 zasiadał w zarządzie Bractwa Kwestarskiego, zajmującego się sierotami polskimi, w l. 1895–6 był sekretarzem Związku Sokołów Polskich w państwie niemieckim. Publikował nadto drobne utwory o wydźwięku patriotycznym (Obrazki z ojczyzny, HKT, Dla ziemi), sztuki teatralne, z których kilka wystawił teatr polski w Poznaniu (1900 obraz dramatyczny Dusza ludu, 1904 farsa Bracia sjamscy, 1910 dramat Łamali się, P. 1909), wiersze rozrzucone po czasopismach, powieści tłumaczone z języka czeskiego (drukowane w „Wielkopolaninie”, „Nowinach Raciborskich” i paru pismach Polonii amerykańskiej), prologi i odczyty wygłaszane z okazji rocznic mickiewiczowskich (np. Kilka słów o naszym wieszczu A. Mickiewiczu, P. 1899). Ok. r. 1900 zainicjował w Poznaniu zebrania młodzieży, na których przez odczyty popularyzował sztukę i starał się zainicjować luźne stowarzyszenie bez statutów i oficjalnych zebrań. Zmarł po kilkumiesięcznej chorobie 21 II 1915 w sanatorium w Sonnenstein pod Dreznem, pochowany został w Poznaniu (26 II). Z żoną Marią Haliną z Korybut Daszkiewiczów miał syna i córkę.
Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; – Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski, P. 1967 III; Karwowski S., Historia W. Księstwa Poznańskiego, P. 1919–1931 II–III; Powidzki T., Ze świata dziennikarskiego, w: Wspominki poznańskie, P. 1960 s. 207; – Sprawozdanie „Stelli” za r. 1910 [artykuł Ł-ego]; – „Przegl. Wpol.” 1911–3; – Nekrologi z r. 1915: „Dzien. Pozn.” nr 43, 48, „Kur. Pozn.” nr 43, „Praca” nr 9 (fot.), „Wielkopolanin” 1915 nr 44.
Adam Galos