Szczypiński Zbigniew Dominik (1912–1978), inżynier chemik, organizator przemysłu chemicznego.
Ur. 1 IX w Brześciu nad Bugiem, był synem Dominika, kolejarza, i Stanisławy z Chełchowskich.
S. uczył się w Gimnazjum Państw. im. Romualda Traugutta w Częstochowie, a od r. 1925 w Gimnazjum Państw. im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Po zdaniu matury w r. 1931 podjął w r.n. studia na Wydz. Chemicznym Politechn. Warsz. i specjalizował się w technologii materiałów wybuchowych. Utrzymywał się, pracując okresowo jako laborant kolejno w Gazowni Miejskiej w Łodzi, Fabryce Broni w Radomiu, Cukrowni w Chełmży i Państw. Wytwórni Prochów w Pionkach. Studia ukończył i złożył pracę dyplomową w r. 1939, ale z powodu wybuchu drugiej wojny światowej nie zdążył jej obronić. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Radości koło Warszawy oraz Warszawie; zajmował się nielegalną produkcją mydła, świec i alkoholu.
Po przejściu frontu w r. 1945 wyjechał S. do Lublina, gdzie zatrudnił się na stanowisku referenta w Biurze Ekonomicznym Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, a następnie mistrza zmianowego w Cukrowni w Opolu Lub. Jeszcze t.r. przeniósł się na Śląsk i pracował jako asystent w Wytwórni Materiałów Wybuchowych w Krupskim Młynie (pow. tarnogórski), skąd w r. 1946 został przeniesiony na stanowisko kierownika ruchu w Wytwórni Materiałów Wybuchowych i Lontów w Mąkolnie (pow. ząbkowicki). W lutym 1946 zdał egzamin dyplomowy na Politechn. Warsz. i uzyskał stopień magistra inżyniera chemika. Od 1 XI 1947 pracował w Wytwórni Chemicznej Nr 9 (wytwórni nitrozwiązków) w Łęgnowie koło Bydgoszczy kolejno na stanowiskach szefa produkcji, dyrektora ds. inwestycji i dyrektora ds. technicznych. Dodatkowo był zatrudniony jako nauczyciel chemii i technologii chemicznej w Państw. Średniej Szkole Technicznej w Bydgoszczy. W lipcu 1952 otrzymał Indywidualną Nagrodę Państw. III st. za przystosowanie dokumentacji radzieckiej do aparatury istniejącej w Polsce oraz otrzymanie w skali przemysłowej nowego produktu z dziedziny technologii organicznej. Po tragicznym wybuchu w przedsiębiorstwie (13 osób zabitych i kilkadziesiąt rannych) został odwołany 23 XI 1952 ze stanowiska, aresztowany 19 XII t.r. i oskarżony o sabotaż. Sąd Wojskowy w Bydgoszczy uznał go jednak tylko za winnego niedopełnienia obowiązków i skazał na 20 miesięcy pozbawienia wolności. S. od 21 II 1953 odbywał karę w więzieniu w Warszawie, ale już 12 V t.r. został zwolniony i skierowany do pracy na stanowisku głównego technologa w Wytwórni Chemicznej Nr 10 w Sarzynie (pow. leżajski).
Dn. 1 XI 1956 zakończył S. pracę w przemyśle materiałów wybuchowych i został naczelnym inżynierem w Centralnym Zarządzie Przemysłu Tworzyw Sztucznych i Lakierów w Gliwicach. W lipcu 1957 przeszedł na stanowisko głównego inżyniera produkcji w Zakładach Chemicznych w Oświęcimiu. Dn. 1 II 1959 objął analogiczne stanowisko w Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościcach, gdzie 16 I 1963 został dyrektorem ds. technicznych. Przyczynił się do modernizacji Zakładów, m.in. w l. sześćdziesiątych doprowadził do zmiany bazy surowcowej z koksu na wysokometanowy gaz ziemny, a także zmiany struktury produkcji z nawozów azotowych na nowe produkty (PCW, kaprolaktam i poliamidy, akrylonitryl, acetonocyjanohydryna, chloropochodne metanu, krzem półprzewodnikowy). Był współinicjatorem budowy w l. 1962–5 wytwórni krzemu półprzewodnikowego oraz produkcji związków krzemoorganicznych na bazie półproduktów tej wytwórni. W r. 1968 doprowadził do uruchomienia wytwórni acetylenu i w l. 1970–4 kierował zespołem modernizującym jej działanie w zakresie oczyszczania gazów pokrakingowych, wydzielania i oczyszczania acetylenu oraz zagospodarowania gazów resztowych jako gazu syntezowego. Za nowatorskie rozwiązania technologii niepełnego spalania metanu do acetylenu i gazu syntezowego otrzymał w r. 1978 zespołową Nagrodę Państwową II st. Równocześnie kierował pracami zespołu rozruchowego wytwórni PCW i nadzorował uruchomienie wytwórni akrylonitrylu. Był autorem i współautorem 21 patentów, z których 17 zostało wdrożonych na skalę wielkoprzemysłową, m.in. Reaktor do selektywnego utleniania związków organicznych w fazie ciekłej gazami zawierającymi tlen (1974, Nr 94062), Sposób utleniania cykloheksanu (1975, Nr 71186) i Sposób otrzymywania -kaprolaktamu wysokiej czystości (1976, Nr 75072). Doprowadził do eksportu osiągnięć naukowo-technicznych przedsiębiorstwa, m.in. technologii półspalania metanu, wytwarzania cykloheksanonu i kaprolaktamu z benzenu, politrioksanu, a także aparatury chemicznej. Był członkiem Stow. Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego i w l. 1969–71 pełnił funkcję prezesa jego Oddziału w Tarnowie. W r. 1978 przeszedł na emeryturę. Zmarł 4 VIII 1978 w Tarnowie, został pochowany na cmentarzu w Tarnowie-Mościcach. Był odznaczony m.in. Srebrnym (1946) i Złotym (1952) Krzyżami Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964) oraz Orderami Sztandaru Pracy II kl. (1970) i I kl. (1977).
W małżeństwie z Wandą Lewandowską miał S. dwóch synów: Marka, doktora inżyniera elektronika, i Witolda, magistra inżyniera, pracownika przemysłu chemicznego.
Pośmiertnie przyznano S-emu współautorstwo patentów na Sposób otrzymywania suspensyjnego polichlorku winylu (1979, Nr 98733) i Sposób odzyskiwania acetylenu z gazów resztkowych pochodzących z procesu pirolizy węglowodorów i z syntez organicznych (1984, Nr 118382). W r. 1980 przyznano mu także zespołową Nagrodę Państwową II st. w zakresie chemii przemysłowej za nowatorskie rozwiązanie techniczno-konstrukcyjne oraz wdrożenie wielkoprzemysłowej metody otrzymywania cykloheksanonu z benzenu.
Nagrody państwowe w latach 1948–1980. Informator, Oprac. J. Adamowiczowa, Wr. 1983; Słown. techników, (fot.); – Białas T., Szymanowski Z., Mościce […] – Dalsze dzieje, Tarnów 2002 II 176, 180, 219, 222, 238, 242, 265, 275–7 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1978: „Dzien. Pol.” nr 186, „Trybuna Ludu” nr 185, 187, „Tyg. Powsz.” nr 49, „Życie Warszawy” nr 184, 188.
Stanisław Tadeusz Sroka