Szamocki Adam (zm. 1748), miecznik, pisarz ziemski i grodzki warszawski.

Był synem Jacka i Zofii z Chrzanowskich (W. Wielądek) lub Piotra, miecznika warszawskiego („Kur. Pol.” 1730 nr 39). Może miał też brata, Piotra, miecznika warszawskiego. Tytułował się «dziedzicem na Kossowie».

Aktywność S-ego w samorządzie szlacheckim ziemi warszawskiej datuje się od ok. r. 1720. W marcu 1721 sejmik relacyjny mazowiecki wydelegował go do króla Augusta II. Ponownie szlachta mazowiecka wysłała go do króla w lutym 1723. Dn. 13 IX 1730, po rezygnacji Piotra Szamockiego (stryja, ewentualnie ojca?), otrzymał S. urząd miecznika warszawskiego. W maju i czerwcu 1731 asystował w obradach tryb. skarbowego w Radomiu, gdzie reprezentował interesy pisarza polnego kor. Jerzego Lubomirskiego. Na początku l. trzydziestych utrzymywał kontakty z Czartoryskimi; w grudniu 1732 informował woj. ruskiego Augusta Czartoryskiego o sytuacji w Tryb. Kor. w Lublinie, a podkanclerzy lit. Michał Czartoryski zobowiązał go do udania się na obrady przedsejmowego sejmiku warszawskiego. S. pełnił wówczas funkcję podwojewodziego mazowieckiego. Podczas sejmiku przedsejmowego 15 XII t.r. znalazł się w grupie redagującej instrukcję dla posłów. Podczas bezkrólewia po śmierci Augusta II, na sejmiku warszawskim przedkonwokacyjnym w marcu 1733, został obrany sędzią kapturowym. Na sejmiku relacyjnym po konwokacji 8 VII t.r. bronił prymasa Teodora Potockiego (któremu w broszurze „List pewnego posła do przyjaciela swego pisany” zarzucono m.in. wymuszanie na konwokacji przysięgi na wykluczenie od tronu cudzoziemca) i opowiedział się za publicznym spaleniem tego pisma. Na elekcji t.r. oddał głos na Stanisława Leszczyńskiego z woj. podlaskim. Na sejm pacyfikacyjny 1735 r. posłował z ziemi warszawskiej. Podczas obrad był wśród posłów tamujących obrady i sprzeciwiających się wyborowi marszałka poselskiego, dopóki król August III nie podpisze deklaracji o ewakuacji obcych wojsk z Rzpltej; w wotum na sesji 11 X t.r. uzależniał dojście sejmu od stanowiska króla w tej kwestii. W instrukcji dla posłów na sejm 1736 r. szlachta mazowiecka poparła pretensje S-ego do domu i placu w Drohiczynie. Na sejmiku generalnym mazowieckim 16 IX 1738 został S. wybrany na komisarza na tryb. skarbowy i wyznaczony do dystrybucji soli w r. 1739. Dn. 3 III t.r. otrzymał nominację na pisarza ziemskiego i grodzkiego warszawskiego (na kandydata do tego urzędu został wybrany na sejmiku generalnym mazowieckim w lutym t.r.).

Co najmniej od początku l. czterdziestych był S. w obozie przeciwników «familii», a więc i woj. mazowieckiego Stanisława Poniatowskiego. Podczas elekcji deputatów mazowieckich we wrześniu 1740 okazał się głównym antagonistą działacza «familii», star. wareckiego Józefa Pułaskiego. We wrześniu 1741 S. i jego bratanek Wojciech (zob.) odegrali (wg marsz. kor. F. Bielińskiego) znaczącą rolę podczas obrad generału mazowieckiego. Wykorzystując swą pozycję w grodzie warszawskim, przyjął S. w lutym 1743 do akt grodzkich warszawskich akt adopcji (uważany za nielegalny) Anny Lubomirskiej, córki woj. krakowskiego Teodora, urodzonej przed ślubem rodziców, o której względy ubiegał się przeciwnik Czartoryskich, woj. lubelski Adam Tarło. Gdy w czerwcu t.r. popierany przez A. Tarłę S. miał jakiś proces z ziemią warszawską w tryb. radomskim, Poniatowski wyraźnie wspierał jego adwersarzy. Podczas posiedzeń sądu w tej sprawie w miejscu sporu (kondescencji), S. w sierpniu w Warszawie poważnie chorował. Dn. 26 XI odmówił wciągnięcia do akt grodzkich (aktykacji) manifestu Michała Czartoryskiego skierowanego przeciw A. Tarle. Po śmierci woj. lubelskiego (14 III 1744), zabitego w pojedynku przez Kazimierza Poniatowskiego, wspierał woj. sandomierskiego Jana Tarłę, związanego z opozycją «republikantów», w poczynaniach wymierzonych w «familię» i przygotowywany przez nią plan reformy armii na zbliżającym się sejmie grodzieńskim 1744 r. W odwecie Czartoryscy wznowili proces trybunalski, wydany Szamockim jeszcze za życia A. Tarły, jako jego wspólnikom. S. zapewne wspomagał swego bratanka Wojciecha podczas procesu o obrazę majestatu, toczącego się przed sądem marszałkowskim w lipcu t.r. (wyrok skazujący) i w styczniu 1745 (wyrok uniewinniający). Gdy w marcu t.r. kanclerz kor. Andrzej Załuski wydał reskrypt podtrzymujący pierwszy wyrok, a marszałek Bieliński w manifeście z lipca przeciw temu zaprotestował, Szamoccy rozpowszechniając ów dokument, dołączyli do niego manifest własny, wyliczający doznane przez nich krzywdy. W publicystyce opozycyjnej względem dworu obaj Szamoccy byli przedstawiani jako ofiary absolutystycznych zabiegów «familii» i jej knowań. M. Czartoryski i Poniatowski manifestem z 6 IX oskarżyli S-ego o zaniedbania i nadużycia na urzędzie; S. reprotestował już nazajutrz. Wrześniowy sejmik generalny mazowiecki wyznaczył S-ego do poselstwa do podskarbiego w. kor. Karola Sedlnickiego.

Pod koniec r. 1745 Szamoccy pozwali «familię» do Tryb. Kor. Sprawa rozpatrywana w Piotrkowie zakończyła się w lutym 1746 kompromisem: przeciwnicy zrezygnowali z żądania pozbawienia S-ego funkcji, on zaś miał za odmowę wpisu manifestu z listopada 1743 odsiedzieć sześć tygodni wieży oraz zapłacić znaczną karę. Na sejmiku warszawskim 9 VII 1746 Michał Skulski i S., pełniący wtedy funkcję administratora czopowego i szelężnego ziemi warszawskiej, zostali zobowiązani, by w razie niedojścia sejmiku przedsejmowego starali się na sejmie u senatorów i posłów o niezwiększanie wymiaru czopowego i szelężnego dla Mazowsza. Podczas sejmiku elekcyjnego ziemskiego 16 VIII t.r. został S. mianowany posłem od swojej ziemi do ziemi drohickiej. Po sejmiku poselskim Szamoccy we współpracy z woj. bełskim Antonim Potockim zorganizowali w Warszawie (na podstawie uniwersału z r. 1736) nielegalny sejmik; posłużył on do agitacji przeciw «familii», w związku z czym Poniatowski złożył manifesty przeciw jego twórcom. Kreując się na obrońców przywilejów szlachty, S. i jego bratanek namówili w r. 1747 szlachtę ziemi warszawskiej do pozwania skarbu kor. przed Tryb. Kor. o niesprawiedliwy przydział soli. Po niekorzystnym dla nich wyroku Tryb. Kor. w Piotrkowie przedstawili sprawę w tryb. skarbowym radomskim, który jednak odesłał ją ponownie do Tryb. Kor. i uznał działania Szamockich za atak na prerogatywy królewskie. Choć S. i jego bratanek uzyskali poparcie Sedlnickiego i prymasa Krzysztofa Szembeka, ponieśli porażkę w Tryb. Kor. kadencji l. 1747/8. Próbowali odwlekać wyrok przez niestawiennictwo oraz proponowali dobrowolne zrzeczenie się urzędów, jednak ostatecznie S. został urzędu pozbawiony oraz uznany za infamisa, niezdolnego na zawsze do czynnej i biernej działalności publicznej. Wg Marcina Matuszewicza S. przypłacił proces życiem. Zmarł w r. 1748, zapewne przed 4 VIII (r. 1745 błędnie przyjął M. Skibiński).

Brak informacji o rodzinie S-ego.

Elektorowie; – Kantecki K., Stanisław Poniatowski, P. 1880 s. 109; Kriegseisen W., Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej (do 1763 roku), W. 1995 s. 151; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1912 I; Zielińska Z., Sprawa Tarły raz jeszcze, „Przegl. Hist.” T. 72: 1982 s. 396, 399–400; taż, Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, W. 1983; – Matuszewicz, Diariusz; Teki Dworzaczka. CD-ROM, Kórnik–P. 1997; – „Kur. Pol.” 1732 nr 132, 1733 nr 169, 185, 1746 nr 501; – AGAD: Arch. Komierowskich, nr 9/9 s. 49, 643, Arch. Radziwiłłów, Dz. II ks. 51 s. 36, Mater. geneal. W. Wielądka, rkp. 57 k. 80; B. Czart.: rkp. 587 s. 13–43, rkp. 590 s. 355–415, rkp. 5926 nr 32819, rkp. 5957 nr 40955–40956; B. Jag.: rkp. 101 t. 4 (Diariusz sejmu pacificationis 1735) k. 25v, 28–9, 32v, 34v–5v, 38–9, 43v–4, 46–6v; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: Teki Pawińskiego, rkp. 8334 k. 311–12, 319, rkp. 8349 k. 147, 149v, 155, 174v, 177v, 185v–6, 197–8v, 200–2, 207, 209; B. Ossol.: rkp. 1413 II nr 34–35, rkp. SD 2098/3 (list F. Bielińskiego do Augusta III, 16 IX 1741); Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny w Kijowie: F. 254 op. 1, F. 168 k. 55–6, F. 654 k. 139–40; Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny we Lw.: F. 835 op. 1, F. 1521 k. 3–4, 18–19, 21.

Katarzyna Kuras