INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Aleksander Płaza z Mstyczowa h. Topór  

 
 
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Płaza Aleksander z Mstyczowa h. Topór (zm. ok. r. 1657), starosta brzeźnicki i rabsztyński, wielkorządca krakowski. Był wnukiem Jana (zob.), synem Krzysztofa, star. brzeźnickiego, i Barbary z Minockich. W r. 1631 był już starostą brzeźnickim i człowiekiem żonatym. W r. 1632 podpisał elekcję Władysława IV z województwem krakowskim. W r. 1648 był rotmistrzem chorągwi zaciągu województwa sieradzkiego w sile 200 rajtarów i 50 dragonów. T. r. podpisał elekcję Jana Kazimierza z województwem sieradzkim. P. sprawował różne funkcje w województwie krakowskim i sieradzkim. W r. 1648 był marszałkiem zjazdu województwa sieradzkiego w Szadku. Posłował z województwa krakowskiego na sejmy: w r. 1652 (nadzwycz.), już jako starosta rabsztyński, i w r. 1654 (nadzwycz.). Wybierano go też do różnych komisji; sejmik proszowski 15 V 1653 wybrał go na deputata do komisji sprawdzającej rachunki poborców, a z ramienia sejmiku relacyjnego 4 VIII t. r. wnosił wraz z innymi deputatami województwa protestację do grodu krakowskiego przeciw duchownym, którzy nie chcieli płacić większych podatków na żołnierza powiatowego w chwili zagrożenia Rzpltej przez Bohdana Chmielnickiego. W r. 1654 był administratorem czopowego i rozliczał się z pobranych sum na sejmiku 18 VIII 1654, ponownie należał w t. r. do komisji dla ustalenia «dubiów» w juramentach o dochodach ze wsi i miasteczek. Nie wyliczył się jednak dokładnie z pobranych podatków, bo po jego śmierci «pokazały się niemałe reszty czopowego in administrationem [jemu] puszczonego», o które upominał się sejmik proszowski 25 VI 1659 u jego potomków i ponownie 16 V 1662. Był marszałkiem sejmiku deputackiego województwa krakowskiego 14 IX 1654.

Od r. 1655 P. był wielkorządcą krakowskim. W czasie «potopu» pozostał w oblężonym przez Szwedów Krakowie. Dn. 11 X 1655 został, wraz ze star. chęcińskim Janem Klemensem Branickim, delegowany przez Stefana Czarnieckiego do rozmów z wysłannikami Jana Kazimierza w celu ustalenia wstępnych negocjacji z feldmarszałkiem A. Wittenbergiem. Dn. 13 X brał udział w radzie wojennej zastanawiającej się nad warunkami poddania Szwedom Krakowa. Wraz z Aleksandrem Minorem reprezentował Czarnieckiego na posiedzeniu rady miejskiej, by namówić mieszczan do kapitulacji miasta, gdyż król polski wyjechał z kraju, wojsko kwarciane poddało się Szwedom i nie ma nadziei na odsiecz. Dn. 15 X jeździł, wraz z Branickim i Fromholdem Wolffem, star. dyneburskim, jako komisarz do szwedzkiej kwatery z projektem układu kapitulacyjnego. Dn. 18 X, wraz z Czarnieckim i Krzysztofem Rupniewskim, wojskim krakowskim, oblatował w grodzie krakowskim akt kapitulacji Krakowa z 17 X w imieniu swoim i wszystkich urzędników zamku i szlachty w mieście przebywających.

Nie wiadomo, gdzie przebywał P. po kapitulacji Krakowa. Wiosną 1656 znalazł się we Lwowie, gdzie skonfederowane województwo krakowskie 8 IV t. r. pod nieobecność kaszt. krakowskiego Stanisława Warszyckiego powierzyło mu komendę nad wojskiem jako delegatowi powiatu proszowskiego. Zapewne wkrótce potem zmarł; 21 VI 1658 jest wymieniony w laudum proszowskim jako zmarły, a wielkorządcą krakowskim w l. 1657–9 był Hieronim Wierzbowski.

Z małżeństwa z Reginą, córką Mikołaja Borka z Mogilan, wdową po Mikołaju Stadnickim, podczaszym sanockim, P. pozostawił syna Samuela i córkę Barbarę.

 

Niesiecki; Uruski; – Grabowski A., Starożytnicze wiadomości o Krakowie, Kr. 1852 s. 98–9; Kersten A., S. Czarniecki, W. 1963; Kubala L., Wojna szwedzka w r. 1655 i 1656, Lw. 1913 s. 125–9, 409; Nowak T., Operacja krakowska króla Karola V Gustawa 17 IX–19 X 1655, w: Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, W. 1973; Wimmer J., Wojsko polskie w połowie XVII w., W. 1965; – Akta sejmikowe woj. krak., II, III; Kochowski W., Lata potopu. 1655–1657, W. 1966; Rejestr poborowy województwa krakowskiego z r. 1680, Oprac. E. Trzyna, S. Żyga, Wr. 1959; Rudawski W., Historia polska, Pet.–Mohylew 1855 I 244; Temberski, Roczniki; Vol. leg., III 769, IV 217; – Arch. Państw. w Kr.: Terr. Crac., t. 129 s. 1305, t. 132 s. 621; B. Ossol.: rkp. nr 326 s. 15, 18, 19, 29–30 (Diariusz obsidyjej Krakowa); B. PAN w Kr.: Teka Pawińskiego nr 8342 (25) s. 462, 467, 489.

Adam Przyboś

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.