INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Aleksander Przystański      Aleksander Przystański, wizerunek na podstawie grafiki Józefa Łoskoczyńskiego z 1895 roku. 09. Plik z POLONA.pl

Aleksander Przystański  

 
 
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Przystański Aleksander (1817–1895), lekarz.

Ur. 26 XII w Warszawie, był synem Stanisława, lekarza (zob.) i bratem Stanisława, fizyka (zob.).

P. uczęszczał do Liceum Warszawskiego na Żoliborzu i w r. 1833 uzyskał tam świadectwo dojrzałości. W l. 1834–9 studiował w Wileńskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej pod kierunkiem Jędrzeja Śniadeckiego, Ludwika Siewruka, Ignacego Fonberga, Konstantego Porcyanki, Aleksandra Karola Woelcka i Feliksa Rymkiewicza w świetnym okresie tej Akademii. Nauki ukończył w r. 1839 ze stopniem lekarza I klasy. Następnie praktykował w Wilnie, później w Ejragole i Rossieniach w gub. kowieńskiej. W r. 1858 złożył w Warszawie w Radzie Lekarskiej Król. Pol. egzamin i uzyskał stopień akuszera oraz członka Urzędu Lekarskiego. Dn. 2 XI t. r. został członkiem korespondentem Tow. Lekarskiego Warszawskiego. W r. 1863 za udział w powstaniu styczniowym został zesłany do Troicka w gub. orenburgskiej. Spędził tam 5 1/2 lat. Jako lekarz cieszył się wielkim wzięciem, a w l. 1867 i 1868 był w Troicku lekarzem miejskim. Współpracował z komitetami statystycznymi w Orenburgu i Ufie, pisywał też do „Tygodnika Lekarskiego”.

W r. 1869 P. powrócił do Warszawy. T. r. (23 IV) razem z Januszem Ferdynandem Nowakowskim założył w ujeżdżalni przy Ogrodzie Saskim w Warszawie zakład leczenia kumysem z mleka krowiego. Był do tego przygotowany, gdyż w czasie pobytu na zesłaniu badał działanie kumysu i sposób jego przygotowania. Zakład ten długi czas był w jego rękach. P. słowem i piórem propagował ten nieznany dotychczas w Polsce środek leczniczy („Tyg. Lek.” 1865, „Klinika” 1869, Zakład leczenia kumysem w Warszawie, „Gaz. Warsz.” 1869 nr 101 – wspólnie z J. F. Nowakowskim). Systematycznie uczęszczał na posiedzenia Tow. Lekarskiego i zabierał na nich głos. Był w zakresie szczepienia ospy zwolennikiem, w ślad za nauką zagraniczną, retrowakcynacji. Stanowiło to nowość, do tej pory bowiem szczepiono materiałem pobranym od uprzednio szczepionych dzieci. P. uważał, że przy tym sposobie szczepienia wakcyna się zanieczyszcza i degeneruje. Zalecał szczepienie krów materiałem pobranym od zaszczepionych dzieci, następnie pobieranie od tych krów materiału (krowianki retrowakcynowanej) i przez to uzyskiwanie dużej ilości szczepionki, odpowiedniej do kolejnego szczepienia następnych dzieci. Uważał, że tym pasażowaniem oczyszcza się szczepionkę i czyni ją skuteczniejszą. Pisał o retrowakcynacji („Klinika” 1869, „Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1870, 1871) i wypowiadał się w Tow. Lekarskim Warszawskim. W r. 1869 wybrano go do komitetu retrowakcynacji w Tow. Lekarskim Warszawskim, a w r. 1871 został wyznaczony przez Urząd Lekarski m. Warszawy do szczepienia ospy osobom zgłaszającym się do Tow. Dobroczynności i do przygotowywania na jałówkach szczepionki.

W listopadzie 1872 P. został naczelnym lekarzem szpitala dla cholerycznych na Woli. Z pracy tej ogłosił sprawozdanie („Gaz. Lek.” 1873). W r. 1875 otrzymał nominację na lekarza m. Warszawy, a od r. 1878 aż do śmierci pełnił obowiązki lekarza komitetu policyjno-lekarskiego w Warszawie. W Tow. Lekarskim Warszawskim jako najstarszy członek nieraz zastępował prezesa. W l. 1875–95 prawie corocznie był wybierany do komisji rewizyjnej, w l. 1893 i 1894 przewodniczył tej komisji. W r. 1890 został wybrany na członka honorowego Towarzystwa. Był też członkiem honorowym Tow. Dobroczynności. W dzielnicy staromiejskiej, gdzie mieszkał, znany był ze ze stałej gotowości niesienia pomocy i z filantropii. Dużo pracował naukowo. Drukował prace już od r. 1851. Ogłosił ponad 40 artykułów w „Gazecie Lekarskiej”, „Gazecie Warszawskiej”, „Klinice”, „Opiekunie Domowym”, „Pamiętniku Tow. Lekarskiego Warszawskiego” i „Tygodniku Lekarskim”, m. in. Aforyzmy („Tyg. Lek.” 1863), Aforyzmy ospowe („Klinika” 1869), O zagęszczaniu wód mineralnych drogą zamrożenia („Tyg. Lek.” 1864), prace kazuistyczne głównie z zakresu położnictwa, ginekologii i niepłodności męskiej. W „Opiekunie Domowym” zamieszczał artykuły z zakresu higieny szkolnej (1869), higieny pracy, opieki nad konającym (1870) i o fizycznym wychowywaniu dzieci. Ponadto ogłosił 70 artykułów w „Encyklopedii Powszechnej” Orgelbranda w l. 1861–4 i przetłumaczył z niemieckiego pracę C. F. Canstatta i Połunina, „Choroby połogowe” („Tyg. Lek.” 1857). Jeszcze w ostatnich dniach przed śmiercią przesyłał rozmaite swoje uwagi w sprawie ulepszeń sanitarnych do Urzędu Lekarskiego. Do ostatnich też chwil śledził postępy nauk lekarskich. Pozostawił duży księgozbiór złożony z polskich dzieł i czasopism medycznych. Zmarł 9 II 1895 w Warszawie, pochowany został na Powązkach, kwatera 66,5.

P. żonaty był z Antoniną z Kielanowskich (zm. 27 X 1904). Brak informacji, czy miał potomstwo.

 

Bieliński, Stan nauk lek.; Konopka, Pol. bibliogr. lek., VIII; Enc. Warszawy, W. 1975; Janowski, Słown. biobibliogr. Uniw. Wil.; Kośmiński, Słown. lekarzów; PSB, XXIII (Nowakowski Janusz Ferdynand); – Zembrzuski L., Złota księga korpusu sanitarnego polskiego 1795–1918, W. 1929 s. 92; – „Arch. Hist. Med.” T. 29: 1966 z. 4 s. 451; „Lek. Wojskowy” R. 9: 1927 s. 234; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 60: 1868 nr 4 s. 224; „Roczn. Lek.” 1885 s. 75; – Nekrologi i wspomnienia z r. 1895: „Gaz. Lek.” R. 30 s. 191, „Kraj” nr 6, „Kron. Lek.” R. 16 s. 121, „Medycyna” R. 30 s. 140, „Przegl. Lek.” R. 34 s. 102, „Tyg. Illustr.” R. 36 1 półr. s. 309–10 (portret), „Wędrowiec” R. 33 s. 158, „Zdrowie” R. 11 nr 2 s. 80; toż z r. 1896: „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 92 s. 772–3.

Teresa Ostrowska

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Stanisław Przystański

1785-05-01 - 1852-04-18 lekarz wojskowy
 

Stanisław Przystański

1820-09-20 - 1887-11-30 fizyk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Andrzej Lubomirski

1862-07-22 - 1953-11-29
działacz gospodarczy
 

Marcin Zaleski

1796 - 1877-09-16
malarz
 

Dawid Przepiórka

1880-12-22 - początek 1940
szachista
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Leon Biliński

1846-06-15 - 1923-06-15
ekonomista
 

Juliusz Au

1842-04-11 - 1888-09-08
ekonomista rolny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.