INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Anastazy (wcześniej Menasja) Matywiecki     

Anastazy (wcześniej Menasja) Matywiecki  

 
 
1913-09-17 - 1944-08-26
Biogram został opublikowany w 1975 r. w XX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Matywiecki Anastazy, wcześniejsze imię Menasja, pseud. Nastek, pseud. literacki Adam Horak (1913–1944), adwokat, działacz rewolucyjnego ruchu robotniczego, poeta. Ur. 17 IX w Kobryniu, był synem Zelika, nauczyciela, i Małki (później Malwiny) z domu Goldin (2. v. Brejdbord). W r. 1924 przeniósł się wraz z matką i ojczymem do Warszawy i podjął naukę w III Gimnazjum Męskim Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich. Uczestniczył w ruchu lewicowej młodzieży szkolnej. Po uzyskaniu w r. 1931 matury wstąpił na Wydział Prawa Uniw. Warsz. Wkrótce po rozpoczęciu studiów został członkiem rewolucyjnej organizacji młodzieży akademickiej «Pochodnia», a następnie członkiem Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej «Życie»; jednocześnie podjął działalność w komórce akademickiej Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Brał udział w wydawaniu powielonych nielegalnych ulotek komunistycznych. W czasie studiów zarobkował jako korepetytor.

W związku z likwidacją przez policję komunistycznego koła akademickiego został w marcu 1932 aresztowany i osadzony w więzieniu centralnym, a później na Pawiaku w Warszawie. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 23 II 1933 skazano go na 2 lata więzienia. Dn. 26 VII t. r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zmniejszył ten wyrok na półtora roku z zawieszeniem na 5 lat. Dzięki staraniom matki M. został zwolniony warunkowo z więzienia jeszcze w maju 1932 za kaucją 3 tysięcy zł. Podjął przerwane studia prawnicze na Uniw. Warsz., uczestniczył jednocześnie w działalności kulturalno-oświatowej i literackiej, prowadzonej przez lewicową młodzież zgrupowaną w Akademickim Klubie Literacko-Artystycznym (AKLA). W tym czasie rozwinęły się jego zainteresowania poetyckie. Pod wpływem twórczości W. Majakowskiego napisał wiele wierszy rewolucyjnych, recytowanych często na wieczorach literackich. Niemal cały dorobek poetycki M-ego uległ zniszczeniu podczas wojny; zachowały się jedynie nieliczne utwory, publikowane w latach trzydziestych na łamach lewicowej prasy społeczno-literackiej w kraju i polonijnej prasy w Związku Radzieckim. Jeden z jego utworów, Pieśń o Dnieprostroju, był drukowany w r. 1932, w „Nowej Kronice”. W czerwcu 1935 uzyskał dyplom ukończenia studiów prawniczych.

Na początku t. r. M. wystąpił z inicjatywą wydawania w Warszawie – na wzór paryskiego „Lu” – tygodnika zawierającego przedruki z prasy światowej i krajowej. W dn. 3 III 1935 ukazał się nr 1 czasopisma „Przekrój Tygodnia”, redagowanego przez M-ego i Beniamina Wiszniewskiego przy współudziale Szymona Natansona i Henryka Wernera, członków Centralnej Redakcji Komunistycznej Partii Polski. Za pośrednictwem odpowiednio dobranych przedruków z pism francuskich i angielskich „Przekrój Tygodnia” zamieszczał m. in. wiele informacji z prasy radzieckiej. W kwietniu 1936 pismo to zostało zawieszone przez władze sanacyjne, a zagrożony aresztowaniem M. wyjechał na kilka tygodni w okolice Jasła. Po powrocie do Warszawy został aresztowany; przeszło pół roku przebywał w więzieniu. W l. 1937–9 pracował w Warszawie jako aplikant adwokacki w kancelariach znanych obrońców politycznych Leona Berensona i Jakuba Kriegera. W tym czasie działał czynnie w Naczelnej Radzie Aplikantów Adwokackich RP.

Po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę opuścił 7 IX 1939 Warszawę i dotarł do Kobrynia. Tam aż do czerwca 1941 był kierownikiem biura pomocy prawnej (jurkonsultacji). Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej zastał go we Lwowie. Podczas pierwszych nalotów niemieckich na Lwów znalazł się pod gruzami zbombardowanego domu. Ciężko ranny (uraz nogi i choroba serca), leczył się przez kilka miesięcy we Lwowie. W końcu 1941 przedostał się do Warszawy, gdzie do jesieni 1942 przebywał wraz z rodziną w getcie. W październiku t. r. przeszedł na tzw. stronę aryjską, gdzie zamieszkał pod nazwiskiem Anatola Marteckiego. Na początku 1943 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i Gwardii Ludowej (GL). Niebawem został porucznikiem w sztabie okręgu warszawskiego GL. Z ramienia sztabu zajmował się sprawami zaopatrzenia oraz działalnością wywiadowczą i rozpoznaniem sił wroga przed planowanymi akcjami bojowymi. Współpracował również z redakcją „Gwardzisty”. Z polecenia PPR organizował konspiracyjne zebrania postępowych prawników warszawskich. Skupiona wokół niego grupa prawników-demokratów znalazła się wśród sygnatariuszy „Manifestu Demokratycznych Organizacji Społeczno-Politycznych i Wojskowych w Polsce”, wydanego w grudniu 1943 i zapowiadającego utworzenie Krajowej Rady Narodowej.

W obliczu masowej eksterminacji Żydów przez Niemców, a zwłaszcza wobec likwidacji getta warszawskiego M. włączył się do żydowskiego ruchu podziemnego, niezależnie od dalszej działalności w PPR i GL, później Armii Ludowej (AL). Jako jeden z najaktywniejszych współpracowników Żydowskiego Komitetu Narodowego (ŻKN) brał udział w akcji ratowania tych nielicznych Żydów, którzy ocaleli po powstaniu i likwidacji getta warszawskiego. Przez pewien czas prowadził jeden z konspiracyjnych punktów kontaktowych ŻKN przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie. W czasie powstania warszawskiego 1944 M. wchodził w skład sztabu dowództwa okręgu warszawskiego AL oraz był jednym z redaktorów pisma „Armia Ludowa”, wydawanego na Starym Mieście od 4 do 25 VIII 1944. Zginął 26 VIII t. r., wraz z innymi członkami sztabu, po zbombardowaniu przez samoloty niemieckie kwatery dowództwa AL przy ul. Freta 16. Po wyzwoleniu Warszawy ekshumowane szczątki poległych złożone zostały 25 III 1945 w zbiorowej mogile na skwerku przy Krakowskim Przedmieściu. M. został pośmiertnie awansowany do stopnia majora i odznaczony Krzyżem Grunwaldu. Poeta Jan Śpiewak, przyjaciel M-ego, poświęcił mu wiersz „Nastkowi Matywieckiemu” („Twórczość” 1951 z. 9).

Z małżeństwa z Marią Blat M. pozostawił syna Piotra (ur. 1943), bibliotekarza, poetę i eseistę.

 

Mała Enc. Wojsk., II; – [Berman A.] A. B., A. M. (mjr „Nastek”), (W 3-ą rocznicę bohaterskiej śmierci), „Przełom” 1947 nr 8–9 s. 13; Neustadt M., Churban wamered szel jehudej Warsza, (w języku hebrajskim, Zagłada i powstanie Żydów warszawskich), Tel Aviv 1946 s. 149, 360 (wg artykułu L. Hochberga w „Biul. ŻIH” 1973 nr 2–3); Przygoński A., Prasa konspiracyjna PPR, W. 1966; Zginęli w walce. Sylwetki bojowników AL i GL, W. 1957 s. 277–317 (fot.); – Podkowiński M., Od biurka redakcji do Sztabu Armii Ludowej. (Wspomnienie o Nastku M-m), „Robotnik” 1945 nr 77 s. 4; Smólski W., Zaklęte lata, W. 1964 s. 106; Śpiewak J., Przyjaźnie i animozje, W. 1965 s. 248; – „Armia Ludowa” 1944 nr 28 s. 1 (nekrolog); „Pol. Zbrojna” 1945 nr 48 s. 4; „Polityka” 1965 nr 15 s. 11; „Prawo i Życie” 1964 nr 15 s. 3; „Robotnik” 1933 nr 74 s. 2; „Wolna Pol.” 1945 nr 11–12 s. 3; „Z Pola Walki” 1961 nr 4 s. 334–5; – Arch. Uniw. Warsz.: Akta osobowe Menasji M-ego, nr alb. 36900 (fot.); Centr. Arch. KC PZPR: Teczka osobowa A. M-ego nr 8914; Centr. Arch. Min. Spraw Wewn. w W.: „Poufny Przegląd Inwigilacyjny” nr 623 poz. 153, nr 684 poz. 249; – Informacje żony Marii Matywieckiej-Gostomskiej.

Bogdan Gadomski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Antoni Gałecki

1906-06-04 - 1958-12-14
olimpijczyk
 

Juliusz Bursche

1862-09-19 - 1942-02-20
doktor teologii
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Józef Janusz Laskowski

1900-05-23 - 1970-03-26
histopatolog
 

Jerzy Marian Rostworowski

1911-09-13 - 1986-06-16
literat
 

Stefan Popowski

1870-03-21 - 1937-12-14
malarz
 

Jerzy Sillich

1893-08-17 - 1978-02-17
dyrygent operowy
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.