Kraszewski Andrzej h. Jastrzębiec (ok. 1745–1772), konfederat barski. Najpierw, może już od 15 VII 1769 r., tj. z chwilą zawiązania konfederacji zakroczymskiej, był pułkownikiem u marszałka Romualda Kadłubowskiego. W maju i czerwcu 1770 r. występował jako regimentarz tej ziemi, a został nim niewątpliwie w lutym t. r. po Kazimierzu Sutkowskim. Jako klient Jana Klemensa Branickiego, hetmana w. kor., K. pozostawał w stałym z nim kontakcie i od niego otrzymywał instrukcje w sprawie swej działalności konfederackiej. Zebrawszy kilkuset ludzi, prowadził partyzantkę w północno-wschodnich rejonach Mazowsza i na Podlasiu. Niepokojony przez przeważające siły rosyjskie, w początkach czerwca rozwiązał oddział i zakazał czynienia nowych zaciągów pod jego imieniem. Dn. 9 III 1771 r. wybrany został w Tarczynie regimentarzem ziemi warszawskiej pod marszałkiem Janem Karczewskim i z nim odbywał dalszą partyzantkę. Organizacyjnie podporządkowany był wówczas rozkazom Kazimierza Pułaskiego.
Dn. 18 VI t. r. na Jasnej Górze otrzymał K. od Pułaskiego ordynans, by ze swymi ludźmi «szedł w kraj» i zbierał wałęsające się po śmierci Józefa Sawy Calińskiego rozproszone oddziały zbrojne, z szerokimi pełnomocnictwami na nieposłusznych. W początkach lipca działał w Płockiem; w grudniu i styczniu na Podlasiu (Tykocin, Choroszcz, Boćki). Dn. 22 I 1772 r. gdzieś na pograniczu Podlasia i Polesia, po lewej stronie Bugu zostały rozbite w dwóch różnych miejscach dwa oddziały z partii K-ego. Już w dniu następnym K. zebrał rozproszonych konfederatów w Liwie. Partia jego liczyła wówczas 600 konnych, z którymi uwijał się przez kilka tygodni na terenach ziemi warszawskiej, zakroczymskiej i liwskiej. W dn. 4 III niepokoił stolicę, podchodząc o milę od Pragi. Dn. 20 III 1772 r. poległ w nieznanych okolicznościach i w niewiadomym miejscu wschodniego Mazowsza. Anonimowy autor skomponował współcześnie pieśń sławiącą czyny i bohaterską śmierć K-ego.
Konopczyński, Konfederacja barska, II; – Materiały do dziejów wojny konfederackiej, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; – AGAD: Akta Grodz. Płockie nr 79 s. 181v.–183, Arch. Roskie rkp. nr XI/11, nr LXVIII 97; Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów rkp. 302 s. 65–6; Arch. paraf. liwskiej: Liber bapt. 1772; B. Jag.: rkp. 3050 s. 108; B. Krasińskich w W.: rkp. nr 3923, 3924 (w odpisach autora); B. Narod.: BOZ 1329 s. 85; B. Pozn. Tow. Przyj. Nauk: rkp. 3 s. 89–89v. (w odpisach autora).
Wacław Szczygielski