INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej Loeaechius (Loechius, Lechowicz)  

 
 
2 poł. XVI w. - ok. 1637
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Loeaechius (Loechius, Lechowicz) Andrzej, krypt. A. L. S. (zm. ok. 1637), wierszopis, panegirysta. Swoje utwory podpisywał «Andreas Loeaechius Scotus» i wyjątkowo «Andrzej Loeaechowicz S.»; jego właściwe nazwisko brzmiało Andrew Loech, znany jest też pod nazwiskiem Lechowicz. Rok i miejsce urodzenia L-a nie są znane; pierwsza wiadomość o nim pochodzi z maja 1582 r., gdy został uczniem w seminarium jezuickim w Braniewie. W marcu 1584 został wysłany na dalsze studia do Wilna, ale rychło odsunął się od jezuitów. W t. r. wydał w Krakowie, pt. Trophaeum pacis, pierwszy tomik swych utworów; podpisał się na nim «artium liberalium studiosus». Nawiązał przyjaźnie z niektórymi profesorami Akad. Krak. i pisarzami polskimi. Z nich Kasper Miaskowski zostawił pochwałę uzdolnień poetyckich L-a w swym „Zbiorze rytmów”.

L. jest autorem licznych wierszy łacińskich wydanych w kilkudziesięciu osobnych tomikach lub przy utworach innych pisarzy. Układał je z okazji rozmaitych wydarzeń w rodzinach panujących, magnackich i szlacheckich. Dla korzyści materialnych nie stronił od panegiryzmu. Wiersze zamieszczane przy cudzych utworach wychwalają talent ich autorów. Twórczość L-a odznacza się sztucznością formy (pisał z upodobaniem anagramaty) i monotonią, gdyż autor nie wychodził poza wąski krąg komplementów przeznaczonych dla adresatów jego wierszy oraz powtarzał ciągle takie same koncepty i sztuczki stylistyczne. W w. XIX przyznano mu autorstwo „Muzy gór wielickich” (Kr. 1608), która byłaby jedynym nieschematycznym utworem L-a, odbijającym od całej jego spuścizny. Przeciwko przysądzeniu „Muzy gór wielickich” L-owi występował M. Wiszniewski (który uważał, że L. w ogóle nie pisał po polsku) i ostatnio R. Leszczyński. Nie znamy również żadnego utworu L-a pisanego po angielsku, choć pielęgnował kontakty z Anglikami i Szkotami i przy każdej sposobności zaznaczał, że jest Szkotem. W l. 1602–3 L. przebywał w Anglii i tam napisał łaciński utwór Iovis arbitrium (wyd. w Londynie 1603). W tym samym czasie, prawdopodobnie również w Anglii, wydał Anagrammata in Jacobi I… nomen. Z początkiem 1604 r. znajdował się już w Gdańsku, gdzie ułożył zbiór łacińskich wierszy ku czci Arnolda von Holten (seniora ławników), rajców gdańskich oraz samego miasta. Pozostały one w rękopisie (B. PAN w Gd.: rkp. 59 k. 292v.–315v.). Po łacinie także wyszły Encomia… nominis… Roberti Sherlaeii na cześć angielskiego dyplomaty (Kr. 1609) i dopiero T. Middleton przełożył je na język angielski. Być może, L. wychował się w środowisku, gdzie mówiono po gaelicku i angielskim nie władał tak sprawnie, aby w nim pisać. W języku polskim napisał bardzo mało, i to w późniejszym, wileńskim okresie swej twórczości. Należy tu dziesięciowierszowa Rzecz do fałszu, umieszczona przy „Paregonii” J. Morochowskiego, i częściowo po polsku napisany Nagrobek i tren… Elżbiety Chodkiewicowny Szemetowej (cały druczek ma 4 karty), przy czym pomagał sobie naśladowaniem Kochanowskiego. Trudno coś bliżej powiedzieć o przypisywanym L-owi utworze pt. „Żałoba sowita” (Wil. 1617), gdyż jego unikatowy egzemplarz dawno zaginął.

L. ponownie wyjechał z Polski ok. r. 1621, tym razem na stałe. Podobno wrócił do Szkocji, gdzie zmarł ok. r. 1637. Być może jednak, że działający w latach trzydziestych XVII w. na obszarze diecezji krakowskiej, nie znany z imienia, ks. Lechowicz jest identyczny z wierszopisem.

 

Estreicher; Korbut; Nowy Korbut (Piśm. staropolskie); [Wójcicki K. W.], [Bibliografia], „Bibl. Warsz.” R. 2: 1842 t. 1 s. 456–9; Juszyński, Dykcjonarz; Poplatek J., Wykaz alumnów seminarium papieskiego w Wilnie 1582–1773, „Ateneum Wil.” R. 11: 1936 s. 224; – Borowy W., Scots in Old Poland, „The Warsaw Weekly” 1938 nr 27; tenże, Scots in Old Poland, Edinburgh [1941] s. 20; Dürr-Durski J., Daniel Naborowski, Ł. 1966; Grabowski A., Starożytnicze wiadomości o Krakowie, Kr. 1852 s. 233–4; Krzyżanowski J., Rzekome Encomium Th. Middletona, „Spraw. AU” 1949 s. 428–9; Leszczyński R., Poeci renesansu, „Pam. Liter.” R. 52: 1961 z. 3–4 s. 643; Nadolski B., Poezja polsko-łacińska w dobie Odrodzenia, w: Odrodzenie w Polsce, W 1956 IV; Sajkowski A., Od Sierotki do Rybeńki, P. 1965; Szumska U., Anglia a Polska w epoce humanizmu i reformacji, Lw. 1938; Theiner A., La Suède et le Saint-Siège, Paris 1842 III 364; Wiszniewski M., Historia literatury pol., Kr. 1844–5 VI 340–1, VII 542–4; – Die Matrikel des päpstlichen Seminars zu Braunsberg 1578–1798, Wyd. G. Lühr, Braunsberg 1925, Mon. Hist. Warmiensis, XI; Miaskowski K., Zbiór rytmów, Kr. 1861 s. 230–1; Res Polonicae Iacobo I… conscriptae, Wyd. C. H. Talbot, Romae 1902, Elementa ad Fontium Editiones, VI; – Arch. Centr. S. J.: Fondo Gesuitico, busta N. 20/1379. 3 nr 12–13.

Rafał Leszczyński

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.