Milwicz Andrzej (1905–1952), malarz, projektant tkanin artystycznych. Ur. 16 IV w Tarasowcach koło Chocimia, był synem Edmunda, inżyniera, i Wandy z Obrąpalskich. Studia artystyczne odbywał w l. 1921–5 w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu, m.in. wraz z Wacławem Taranczewskim. Naukę kontynuował w l. 1925–31 w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Mieczysława Kotarbińskiego i Tadeusza Pruszkowskiego. W r. 1931 powrócił do Poznania, gdzie zajął się głównie malarstwem portretowym. Z tego czasu pochodzą nieliczne zachowane olejne portrety i studia, jak Portret Allana Koski, literata, przyjaciela artysty (1933), Studium portretowe (1933) i Portret Maraliny Hildebrandt-Pruskiej (1934) oraz niedatowane prace: Portret dr Zofii Wojciechowskiej i Madonna. Malował też kompozycje roślinne i pejzażowe, gdzie wprowadzał nowe pomysły techniczno-fakturowe, np. komponowanie z uprzednio przygotowanych elementów przypominających szablony typu pozytywowego. Innym kierunkiem jego zainteresowań było projektowanie wnętrz i mebli. W kwietniu 1939 objął stanowisko kierownika artystycznego znanej poznańskiej fabryki mebli «J. Sroczyński», gdzie m.in. realizował własne projekty. Lata drugiej wojny światowej przeżył w okupowanej Warszawie malując portrety przyjaciół i znajomych oraz kompozycje na jedwabiu w formie obrazów dekoracyjnych wykonywanych farbami pigmentowymi pochodzenia metalicznego, zwane przez artystę «panelami». Tematem ich były kompozycje roślinne, a także ptaki i zwierzęta. Z tego czasu pozostało niewiele prac, m.in.: Pekińczyk (szkic 1942), szkic portretu matki (1943), Głowa żony (1943), Portret M. Serkessowej (1944).
Po powstaniu warszawskim M. znalazł się w Tarnowie, gdzie w r. 1945 był jednym z organizatorów życia artystycznego. Należał do założycieli miejscowego Oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków i Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego (obecnie Liceum Techniki Plastycznej). Tam podjął pracę pedagogiczną (1945–6). Zajmował się ponadto grafiką reklamową. Był autorem m.in. plakatów Dni Kultury Ziemi Tarnowskiej, Tydzień Miłosierdzia, Wystawa prac Stanisława Noakowskiego w Tarnowie. W l. 1946–9 nawiązał bliską współpracę z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji (BNEP) w Warszawie. W związku z tym zainteresował się zagadnieniem tkaniny malowanej i drukowanej, tworząc różnymi technikami cykl makat dekoracyjnych wykonanych na naturalnym jedwabiu z Milanówka i innych materiałach. Do najbardziej znanych makat należą: Polowanie (1947), Głowy (1948), Gołębie (1948), Czerwona (1948), Kwiaty i ptaki (1948), Dno morskie (1950), Ze smokiem (1950) i Z kogutami. W l. 1950–2 kierował zorganizowaną przez siebie Pracownią Doświadczalną Druków na Tkaninie Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego w Toruniu, eksperymentując nadal w dziedzinie druku ręcznego. W r. 1952 rozpoczął pracę jako projektant Instytutu Wzornictwa Przemysłowego (IWP). Tematem jego prac były wóczas kompozycje tkanin drukowanych inspirowanych wycinanką ludową. Prób tych nie doprowadził do końca. Kolorystyczne opracowanie, układ oraz druki na materiale wykonała w r. 1953 żona artysty.
Na przełomie l. 1947–8 prace jego znalazły się na II Wystawie Przemysłu Artystycznego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Makaty i inne tkaniny brały udział w licznych pokazach organizowanych przez BNEP, a później IWP w kraju i za granicą. W r. 1947 uczestniczył w ogólnopolskim konkursie Min. Kultury i Sztuki na tkaninę drukowaną, uzyskując I nagrodę. Za udział w I Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej (1952) otrzymał II nagrodę. Malarstwo M-a cechuje zaciszona gama barw oraz realistyczne widzenie tematu przy pewnej stylizacji i uproszczeniu formy zmierzającej do rytmiczności. M. był doskonałym rysownikiem i wrażliwym kolorystą. W tkaninie charakterystyczne jest natomiast bogactwo motywów ornamentalnych i figuralnych, zwierzęcych i roślinnych. Stosowane zwykle w uporządkowanych układach typu szachownicowego, nadają kompozycjom wewnętrzną spoistość i zdyscyplinowanie. Wyrastające na gruncie malarskiego widzenia tkaniny M-a, zdobione drukiem bądź ręcznym stemplem, były nowatorskie przez stosowanie własnych metod technicznych, jak druk «przebitkowy» poszerzający możliwości kolorystyczne stosowanego wcześniej «filmodruku», inne novum stanowiły stemple o wypukłym rysunku. M. zmarł 18 VII 1952 w Warszawie.
Pośmiertna wystawa indywidualna M-a odbyła się w lutym 1954 w Stowarzyszeniu Architektów RP (SARP) w Warszawie, następnie w Katowicach i Łodzi. Objęła ona ok. 180 eksponatów, wśród których większość stanowiły makaty. Na wystawie tej znalazły się także olejne prace malarskie, portrety, kompozycje pejzażowe oraz projekty mebli i przedmiotów metalowych. Prace M-a znajdują się w Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz w Muzeum Historii Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum w Zielonej Górze, w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego i u żony artysty.
M. był żonaty (od 2 II 1940) ze Stefanią Leśniewską, absolwentką Szkoły Sztuk Zdobniczych i Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Małżeństwo było bezdzietne.
Fot. w zbiorach Red. PSB; – Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX. Jahrhunderts, Leipzig 1956 III (A. Ryszkiewicz); Słownik Artystów Plastyków Okręgu Warszawskiego 1945–70, W. 1972; I Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, W. 1952; Wystawa prac A. Milwicza, Luty–Marzec, Warszawa 1954, (Wstęp W. Jastrzębowskiego, pośmiertna); – Dwie wystawy tkanin dekoracyjnych (A. Milwicza i A. Śledziewskiej), „Słowo Powsz.” 1954 nr 72; Grabowski J., Na tropach piękna, „Dziś i Jutro” 1954 nr 14 s. 7; Pęcherska-Szczepska J., Wspominam Zdobniczą, w: Poznańskie wspominki 1918–1939, P. 1973; Piwocki Historia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1964, Wr.–W.–Kr. 1965; Sztuka dnia codziennego, „Trybuna Robotn.” 1954 nr 101; Telakowska W., Twórczość ludowa w nowym wzornictwie, W. 1954; Tkanina jako dzieło sztuki, „Dzien. Zachodni” 1954 nr 98; Trzeciak P., 250 rzeczy o sztuce polskiej, W. 1967; Trzy warszawskie wystawy, które warto zobaczyć – Śledziewska i Stankiewicz w Zachęcie, A. Milwicz w SARP-ie, „Express Wieczorny” 1954 nr 8; Wojciechowski A., A. Milwicz (1905–1952), „Przegl. Artyst.” 1954 nr 2 s. 52–8; tenże, Elementy sztuki ludowej w rzemiośle artystycznym XIX i XX w., W. 1953; tenże, O sztuce użytecznej i użytkowej, W. 1954; Wystawa prac A. Milwicza, „Głos Robotn.” (Ł.) 1954 nr 134; – „Przegl. Artyst.” 1946 nr 3 s. 6, 1952 nr 3 s. 21, 1954 nr 1 s. 21; – Informacje żony Stefanii Milwiczowej w Warszawie.
Irena Huml