INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Andrzej Potocki h. Pilawa      portret imaginacyjny Andrzeja Potockiego, Chorążego Kamienieckiego, w "Gnieździe Cnoty" Bartosza Paprockiego, Kraków 1578, s. 1021 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Andrzej Potocki h. Pilawa  

 
 
XVI w. - 1575
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Potocki Andrzej h. Pilawa (zm. 1575), chorąży kamieniecki, rotmistrz. Był synem podkomorzego halickiego Jakuba (zob.) i jego pierwszej żony Katarzyny z Jemielnickich, młodszym bratem strażnika polnego kor. Mikołaja (zob.). Nie jest pewne, czy dane z l. 1537–9 odnoszą się do P-ego. Możliwe jednak, że to właśnie on w lecie 1537 zaciągnął się z pocztem siedmiokonnym do chorągwi Andrzeja Trojanowskiego, brał udział w przegranej bitwie z Mołdawianami nad Seretem 1 II 1538 i ponownie zaciągnął się w czerwcu 1539 do chorągwi Stanisława Dobrosołowskiego, wystawionej przez ziemię kaliską.

Dn. 5 X 1562 P. został zapisany w Wilnie na dwór Zygmunta Augusta z pocztem pięciokonnym. Być może, że brał udział w toczonych wówczas walkach z Moskwą. Wśród dworzan królewskich już go odtąd nie spotykamy. Dn. 2 V 1565 został mianowany chorążym kamienieckim. T. r. służył w chorągwi swego brata Mikołaja, który mu niewątpliwie pomagał w karierze wojskowej. Na popisie w Jabłonowie pod Trembowlą 24 XII wystąpił z wielkim, szesnastokonnym pocztem towarzyskim, rzadko spotykanym w jeździe potocznej. Do czerwca 1566 walczył pod dowództwem swego brata z Tatarami krymskimi, którzy pod wodzą Alego i Bakiego, wspomagani przez oddziały tureckie z Dobrudży, trzykrotnie atakowali na wiosnę 1566 ziemie polsko-litewskie, oblegając m. in. samego hetmana w kor. Mikołaja Sieniawskiego w Międzybożu. Dn. 9 II 1572 podjął P. jako rotmistrz służbę na Podolu w nowym zaciągu, który trwał przez 5 kwartałów do kwietnia 1573. Przypuszczalnie przejął dowództwo nad chorągwią (150 koni) swego brata Mikołaja na kilka miesięcy przed jego śmiercią na wiosnę 1572. Nie wziął udziału w wyprawie mołdawskiej Mikołaja Mieleckiego, pozostając w tym czasie pod bezpośrednim dowództwem hetmana pol. kor. Jerzego Jazłowieckiego. Od sierpnia 1572 P. dowodził już chorągwią jazdy nieco mniejszą (100 koni). Wziął zapewne udział w rozgromieniu przez star. kamienieckiego Mikołaja Brzeskiego oddziałów tatarskich, które na wiosnę 1573 atakowały Podole. Wskutek trudności finansowych nie wypłacono mu należnego żołdu za odbytą służbę w obronie potocznej. Jeszcze 10 XII 1574 wyliczono, że za 3 i pół kwartału «starej służby» od sierpnia 1572 do maja 1573 należało mu się 3 234 zł zaległego żołdu. Z sumy tej wypłacono mu w Krakowie tylko 325 zł i nie wiadomo, czy zdążono mu wypłacić resztę.

W wyniku przeprowadzonego w r. 1556 działu dóbr po ojcu P. miał części na skupionych wokół miasteczka Sidorowa wsiach w dobrach podolskich. Wspólnie z braćmi: Janem i przyrodnim Stanisławem, miał nadto Sokołów, Wojnisz (Uniż) i Kościelniki w woj. ruskim, w ziemi halickiej. Z sum, jakie miał zapisane przez króla (1555) na Jabłonowie, Tyszkowcach i Olchowcu w ziemi halickiej, spłacił go brat Mikołaj w r. 1559. W r. 1570 otrzymał od króla na wieczność plac w Kamieńcu Podolskim przy fosie u bramy Ruskiej i konsens na wykupienie leżącej w pow. kamienieckim wsi Olchowiec z rąk dotychczasowych posesorów. Wykup został zrealizowany, w r. 1577 wieś była w posiadaniu wdowy po P-m. P. zmarł w r. 1575, został pochowany prawdopodobnie w kościele w Buczaczu; miał tam nagrobek (z datą śmierci 12 II 1572 i informacją, iż żył 40 lat).

Żonaty był P. z Krystyną z Włodków, zapewne siostrą rotmistrza i star. kamienieckiego Macieja Włodka. Miał dwie córki – Eufrozynę, zamężną za Kasprem Łozińskim, i Katarzynę, żonę Michała Woronieckiego, starosty chełmskiego.

 

Dworzaczek; Niesiecki; Żychliński, I, (błędy), XI 155–6, XIV 23; – Forst O., Przyczynki do najdawniejszej genealogii Potockich herbu Pilawa, „Mies. Herald.” 1911 nr 9/10 s. 189; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. 3, Kr. 1906 s. 115, 117; – Mater. do hist. stosunków kult. w XVI w., s. 60; Matricularum summ., V 3173, 4327, 4328, 4966; Starowolski, Monumenta Sarmatarum; Źródła Dziej., XVIII cz. 1; – AGAD: ASW 85 nr 29 k. 40, nr 34 k. 30, nr 38 k. 76, nr 65 k. 8, ASW 86 nr 22/X k. 7, nr 22/XIII k. 1, Metryka Kor. t.85 k. 121v.–122, t. 109 k. 360, 391, t. 115 k. 363; B. Ossol.: rkp. 3437 k. 114–114v.

Marek Plewczyński

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Druga połowa XVI wieku

Druga połowa XVI wieku, a przede wszystkim interesujący nas okres panowania ostatniego Jagiellona – Zygmunta Augusta – to okres dominacji wojsk zaciężnych, co przekładało się na konieczność......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt I Stary

1467-01-01 - 1548-04-01
król Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Piotr Służewski h. Sulima

brak danych - 1550, między 21 III a 2 VII
wojewoda kaliski
 

Stanisław Penatius

1 poł. XVI - 1570-05-04
humanista
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.