Pułtorak Andrzej (ok. 1496 – zm. po 1562), złotnik i mieszczanin warszawski. Był. synem Wawrzyńca, wytapiacza wosku, mieszczanina warszawskiego, i Elżbiety.
P. jest wzmiankowany w aktach po raz pierwszy w r. 1505, gdy objął nad nim opiekę drugi mąż Elżbiety – złotnik Grzegorz z Szamotuł, który przybrał sobie nazwisko Pułtorak. P. uczył się rzemiosła u swego ojczyma w Warszawie. W r. 1518 był już mistrzem i obywatelem Starej Warszawy, w l. 1525–30 – ławnikiem, zaś w l. 1531, 1533, 1538, 1539, 1541–4, 1562 – rajcą Starej Warszawy. Zachowała się znaczna ilość informacji o dużym majątku P-a. W r. 1523 posiadał już kamienicę sąsiadującą z domem Sebastiana Hinczica, w r. 1530 dom przy ul. Waliszewo, nadto spichlerz, ogrody, place i pola uprawne. Akta informują też o licznych pożyczkach, jakich udzielał. Bardzo często występował jako świadek przy przyjmowaniu do prawa miejskiego, w sporach oraz przy sprawach spadkowych; wzmianki o własnych sprawach sądowych P-a należą do rzadkości. Dn. 28 V 1530 w Krakowie P. został wyjęty przez Zygmunta I spod jurysdykcji starościńskiej i miejskiej warszawskiej.
Na podstawie cechy imiennej z literami «A P», występującej wraz z cechą miejską Warszawy, związano z osobą P-a monstrancję wieżyczkową sprawioną w r. 1549 przez Stanisława Sarbiewskiego i Mikołaja Ćwiklińskiego do kościoła paraf. w Sarbiewie koło Płońska. Sarbiewskie ostensorium o cechach późnogotyckich i manierystycznych posiada poprawne proporcje oraz dość obfitą dekorację z użyciem motywów architektonicznych i ornamentalnych, nadto liczne figurki. Z P-iem (lub jego kręgiem) można też łączyć posiadającą podobne cechy formalne, opatrzoną puncą Warszawy, wieżyczkową monstrancję z l. 1563–5, ufundowaną przez ks. Wawrzyńca Prażmowskiego, kanonika płockiego, dla kościoła paraf. w Prażmowie (koło Warszawy), (reprod. w: Katalog zabytków sztuki w Pol., X z. 14). P. zmarł po 1562 r., gdyż w t. r. po raz ostatni występuje w aktach miejskich.
P. był dwukrotnie żonaty: jego pierwszą żoną (1518) była córka Stanisława Dąbali, drugą (ok. r. 1534) córka Małgorzaty, wdowy po kotlarzu Jakubie, (imiona żon nieznane). Miał trzech synów: Jana, Stanisława i Mateusza, oraz córki: Katarzynę, żonę Jana Białka, Zofię i Dorotę Kalikstę. Pochodziły one prawdopodobnie z pierwszego małżeństwa P-a, gdyż po śmierci jego pierwszej żony wychowywała je Dorota, wdowa po Stanisławie Roli.
Katalog zabytków sztuki w Pol., X z. 16; Łoziński J., Katalog zabytków sztuki w Polsce. Stan prac-przegląd dorobku-perspektywy, „Roczn. Hist. Sztuki” T. 7: 1969 s. 311; – Koczorowska-Pielińska E., Materiały do dziejów złotnictwa warszawskiego w okresie od XIV w. do r. 1526, „Roczn. Warsz.” T. 13: 1975 s. 29–33; Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne czasów nowożytnych, 1984; – Matricularum summ., IV.
Jan Samek